Лексикалық тақырып: Дүниежүзілік Сауда ұйымы

1-тапсырма. Сөздердің мағынасын анықтаңыз, сізге таныс сөздер бар ма?

2–тапсырма. Берілген сөздермен сөз тіркестерін құрастырыңыз.

Қуатты (не?) ..............., (қандай?).................... мемлекеттер, (неге?) ..............мүше болу?), (неге?) ........................ дайын емес, салықты (не істеу?) ............ .

Дүниежүзілік Сауда ұйымы

Дүниежүзілік Сауда ұйымының басқару құрылымы Женева қаласында. Ұйымға мүше мемлекеттер саны 130-дан асады. Олардың қатарында қуатты мемлекеттерден – АҚШ, Жапония, Албания елдерімен бірге аты-жөні көпшілікке таныс емес, картадан іздеп табудың өзі қиын елдер – Денмарк, Гамоа сияқты республикалар да бар. ТМД елдерінің ішінде Қырғызстан, Грузия, Молдова осы ұйымға мүше. Әзірге ұйымға мүше болуға ойланып отырған мемлекеттер қатарына Әэірбайжан, Белорусь, Қазақстан, Ресей, Украина және Өзбекстан.

Ұйымға мүше болған елдер өндіретін шикізатты, дайын өнімді ұйымға мүше елдерге еш кедергісіз шығаруға мүмкіндік алады. Және олар ДСҰ-ның ережесі бойынша әлемдік сауда аймағындағы ортақ тәртіпке бағынуы керек. Мысалы, кеден және басқа да салықтар көлемі бәріне бірдей болады.

Сонымен, Дүниежүзілік Сауда ұйымына кіру Қазақстанға тиімді ме?

3-тапсырма. Төмендегі айтылған пікірмен келісесіз бе?

Топ болып талқылаңыздар.

4-тапсырма. Тірек сөздер мен сөз тіркестерін меңгеріңіз.

5–тапсырма. Мәтінді аударыңыз.

6 – тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Дүниежүзілік Сауда ұйымы дегеніміз не?

2. ДСҰ-ның басқару құрылымы қай қалада орналасқан?

3. Ұйымға қандай мемлекеттер мүше бола алады?

4. ДСҰ-ға мүше болудың тиімді жақтары қандай?

5. ДСҰ-ға мүше болудың тиімсіз жақтары қандай?

6. Қандай халықаралық ұйымдарды білесіз?

7–тапсырма. Сөздікті пайдаланып, сөйлемдерді орыс тілінен қазақ тіліне аударыңыз.

1. Вступая в ВТО Казахстану необходимо развивать селькохозяйственное производство.

2. Сельское хозяйство страны находится в кризисном (дағдарыс) состоянии.

8–тапсырма. Керекті жалғауларды жалғаңыз.

1. Дүниежүзілік Сауда ұйымы....... басқару құрылым.... Женева қаласында.

2. ДСҰ-ға мүше елдер әлемдік сауда аймағы........ ортақ тәртіпке бағыну..... керек.

3. Ұйым..... мүше мемлекеттер саны 130-дан асады.

9–тапсырма. Екі бағандағы сөздерді мағынасына қарай дұрыс топтастырыңыз.

10-тапсырма. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестеріне керекті жалғауларды жалғаңыз. Сөйлем құрастырыңыз.

(б.с) өндіретін шикізат...., (і.с.) дайын өнім...., (і.с.) ДСҰ-....., (б.с.) кеден...., (т.с.) салық......

11–тапсырма. Керекті сөздерді, сөз тіркестерін тауып, орнына қойыңдар. Мақал – мәтелдердің мағынасын түсіндіріңдер.

1. Еңбек етсең, ... .

2. ... көз жоқ.

3. ... табады,

Сұраған ... .

4.Теңгелі жерде ... ... .

5. ... сорпасы татымас.

6. Көре-көре ... боларсың,

Сөйлей-сөйлей ... боларсың.

Керекті сөздер: шешен, теңдік жоқ, емерсің, арзанның, іздеген, көсем, ақшада, алады.

21 -сабақ

Лексикалық тақырып: Еуропалық одақ

Сөздерді есте сақтаймыз

бірлестік – объединения

қатысуымен – с присутствием, с участием

негіз – основание, основа, фундамент

одақ – союз

қауымдастық – ассоциация

ынтымақтастық – сотрудничество, содружество

айқындау – выяснить, уточнить, вскрыть

бағыттар – направления

өрістету – расширять, распрастранение

енгізу – включить, внедрить

айналым – оборот

есеп айырысу – рассчет (расчитываться)

төлем – платеж

құқын қорғау – защищать право

орындау – выполнить

серіктестік – компания

бағдарлама шеңберінде – в рамках программы

қарым-қатынастар – отношения

мақсат – цель

қорыту – плавить, выплавить

теңдік – равенство, равноправие.

1-тапсырма. Жаңа сөздерді пайдаланып, мәтінді оқып, аударыңыз.

Еуропалық одақ

Еуропалық одақ – халықаралық саяси және экономикалық бірлестік.

Еуропалық одақ комиссиясының штаб-пәтері Брюссельде орналасқан. Еуропалық одақ 1993 жылы Еуропа елдерінің қатысуымен құрылған.

1999 жылдың 1 қаңтарынан бастап, Еуропа елдерінде есеп айырысу операциялары үшін бірегей еуро (1996 жылға дейін ЭКЮ) валютасын енгізді. Еуропалық одақтың жалпы органдары мен институттарының қатарына Еуропалық комиссия, Еуропалық парламент, Еуропалық Одақтың Кеңесі, Еуропалық қауымдастықтардың комиссары, Еуропалық сот, Аудиторлар палатасы, сондай-ақ, экономикалық және әлеуметтік комитет, Аймақтар жөніндегі комитет жатады.

Еуропалық одақ әлемдегі ең ірі сауда қауымдастығы болып табылады. 1995 жылдың қаңтарында Қазақстан Республикасы мен Еуропалық одақ және оның мүше мемлекеттерінің арасында серіктестік және ынтымақтастық туралы келімісге қол қойылды.

Жаңа тәуелсіз мемлекеттерге, оның ішінде Қазақстанға Еуропалық одақ ТАСИС бағдарламасы шеңберінде үлкен көмек көрсетіп отыр. Бұл бағдарлама 1991 жылдан бастап орындалуда.

( «Қазақстан» энциклопедиясы, Алматы. 2001. 458-бет).

2-тапсырма. Сұрақтарға мәтіннен жауап іздеңіз.

1. Еуропалық одақ қандай бірлестік?

2. Ол қай елдердің қатысуымен құрылған?

3. Еуро валютасы қай жылы айналымға енгізілді?

4. Еуропалық одақ қандай сауда қауымдастығы?

5. Еуропалық одақ бағдарламасы қай жылдан бастап орындалуда?

3-тапсырма. Керекті сөздерді тауып жазыңыз.

1. Соңғы … Еуропалық одақ мынадай бағыттарда жұмыс істейді.

2. Әлеуметтік саладағы … одан әрі арттырады.

3. Азия, Латын Америкасы, Африка құрылымындағы … саясатты жандандырады.

4. Құқық қорғау және ішкі тәртіпті сақтау ісіне … байланыстарды өрістету мұратына қызмет етіп келеді.

Керекті сөздер: әріптестік, жылдары, үйлесімділікті, аймақтық.

4-тапсырма. Сөз, сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.

Экономикалық бірлестік, экономикалық қауымдастық, қолма-қол төлем, қауіпсіздік саласы, келісімшарт, Еуропалық қауымдастық, валюталық одақ.

5-тапсырма. Сөз тіркестерін жасаңыз.

1) саясат а) тәртіпті

2) сақтау ә) байланыстарды

3) өрістету б) сыртқы

4) ынтымақтастық в) палатасы

5) аудиторлар г) интеграциялық

6) есеп ғ) қорғау

7) құқық д) айырысу

6-тапсырма. Орыс тіліне аударыңыз.

Еуропа елдері, орталық рынок, интеграциялық, ынтымақтастық, басты мақсаттары, банкноттар айналымы, есеп айырысу операциялары.

22-сабақ

Лексикалық тақырып: Еуразия экономикалық қауымдастығы.

қоғамдастық – общество

ұйым – организация

Кедендік одақ – Таможенный союз

Еуразиялық одақ – Еуразийский союз

қалыптасқан жағдайлар – обычная обстановка

бірлесу – объединяться, сплачиваться

ұйымдасу - организовываться

деңгейге көшу – перейти в уровень

келісім жасасу – соглашаться, делать договор

қосылу – присоединяться, прибавляться

шектеу – разграничить

біртұтас – единый, монополитный, унитарный

жүйесіне көшу – перейти в систему

мәлімдеме – заявление, сообщение

жариялау – объявить, обнародовать

Еуразия экономикалық қауымдастығы

Еуразия экономикалық қауымдастығы (ЕЭҚ) 2000 жылдың 10 қазанында Астана қаласында Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан мемлекеттерінің қатысуымен құрылған саяси-экономикалық ұйым. Оған дейін бұл ұйым Кедендік одақ деп аталды. Еуразиялық одақ құру идеясын тұңғыш рет Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев 1994 жылы 28 наурызда В.Ломоносов атындағы ММУ-дің профессорлары мен оқытушылары алдында сөйлеген сөзінде ұсынды. 1995 жылы 28 қаңтарда Қазақстан, Ресей, Белорусь мемлекеттері арасында Кедендік одақ құру жөнінде келісім жасалды. Бұл Одаққа 1996 жылдың наурызында Қырғыз Республикасы, 1999 жылдың 26 ақпанында Тәжікстан Республикасы қосылды. Кедендік одақтың мақсаты - одаққа кіретін елдер арасында бірдей кедендік тариф қалыптастыру; мүше-мемлекеттердің кедендік аумақтарын біріктіріп, біртұтас кедендік аумақ жүйесіне көшу. 1996 жылдың 29 наурызында Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей Президенттері экономика мен гуманитарлық салаларын дамытуды жетілдіру жөнінде келісімге қол қойды. Бұл келісімде Қазақстан Республикасы Президентінің Еуразиялық одақ құру жөніндегі көптеген идеялары мен ұсыныстары жүзеге асты.

(«Қазақстан» энциклопедиясы. Алматы, 2001. 448-бет.).

Лексика-грамматикалық тапсырмалар

1-тапсырма. Мына сұрақтарға мәтіннен жауап іздеңіз.

Еуразиялық экономикалық одақ қандай ұйым?

Ол қашан және қай қалада құрылды?

Еуразиялық экономикалық одақ құру идеясын кім ұсынды?

Кедендік одақ құру келісімі қашан жасалды?

Бұл Одаққа 1996 жылы қандай республикалар қосылды?

Одақтың мақсаты қандай?

Кедендік одақ мемлекетаралық кеңесінің төрағасы кім?

2-тапсырма. Мәтіннен жалқы зат есімдерді теріп жазыңыз.

3-тапсырма. Керекті жалғауларды жалғаңыз.

1. Еуразиялық одақ құру идея.... тұңғыш рет Қазақстан Республика..... Президент.. Н.Ә. Назарбаев ұсынды.

2. 1996 жыл... 29 наурыз.... экономика мен гуманитарлық салалар... дамыту...., жетілдіру жөнінде келісімге қол қойды.

3. Кедендік одақ... мақсат.. – одақ... кіретін елдер арасында бірдей кедендік тариф қалыптастыру.

4-тапсырма. Сөйлемдерді орыс тіліне аударыңыз.

1. Еуро – Еуропалық одаққа мүше елдерге арналған бірыңғай еуропалық валюта.

2. Еуропалық одақ шешімі бойынша 2002 жылдан бастап қазіргі қолданылып жүрген ұлттық валюталардың орнына Еуро айналымға енді.

5-тапсырма. Жақшаның ішіндегі сөздерді қазақ тіліне аударыңыз.

1. Еуразия экономикалық (ассоциация) 2000 жылдың 10 қазанда Астана қаласында (образовалась).

2. Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан мемлекеттерінің қатысуымен құрылған саяси-экономикалық (организация).

3. Еуразиялық одақ құру идеясын тұңғыш рет Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев (предложил).

23-сабақ