УПРАЖНЕНИЯ. 9. Проанализируйте и переведите на русский язык следующие пред- ложения:

9. Проанализируйте и переведите на русский язык следующие пред- ложения:

1. Şu uyuyan çocuk kim? Bizim Mehmedin oğlu mu, dersin? 2 Otomobilden inen² Sabiha Hanım doğru istasyona gitti.

3. Geçen sene ölen babası otomobil fabrikasında mühendisti.

4. Eve donen kardeşim hemen yatağa girdi ve uyudu. 5. Veren
eli herkes sever (atalar sözü). 6. Ne var? Bu gelenler kim?
7. Anlayan anlar (atalar sözü). 8. Son gülen (en) iyi güler (atalar
sözü). 9 Her yüze güleni dost sanma (atalar sözü). 10 Şu
tabloyu seyreden kim?- Bir ahbabım. 11. Çocuklara
oynamayı yasak eden babalarıydı. 12. Bizi sevmeyenleri biz
de beğenmeyiz. 13. Anlayan anlar. Peki, ya anlamayan? -
Karanlıkta kalır. 14. Taksi bulmayan amcazadem istasyona
otobüsle gitti. 15. Grupumuzda evlenmeyen bir ben kaldım.
16. Şimdi de kaleme 960 tan sonra doğanları (dünayaya
gelenleri) davet etsinler 17 Evden çıkmaya korkanlara evde
kahvaltı etmeyi teklif ettik. 18. Çok yaşayan çok bilmez, çok
gezen çok bilir (atalar sözü).

10. Переделайте следующие причастные обороты в законченные пред­ложения:

Образец yatağa yatan babam — babanı yatağa yattı.

l. Öğretmenlerini dinleyen talebeler... 2. Satranç oynamayan kızkardeşi... 3. İyi bir haber alan arkadaşımız 4. On iki

¹ В конструкциях, где особо подчеркивается логический субъект действия, выраженный сказуемым, причастие на -an (в функции подлежащею) почти все­гда переводится личной формой глагола Ср. еще: Bunu söyleyen benim -- Это сказал я (Тот, кто это сказал, есть я)

² Обратите внимание на возможность перевода причастий на -an русскими деепричастиями (в конструкциях данного типа)

yaşında olan oğlu... 5. Oğlunu çok merak eden kadın... 6. Suya düşen planları... 7. Henüz gazete okumayan kızım...

11. Переделайте следующие предложении в причастные обороты:

Образец: babam yatağa yattı — yatağa yatan babam

1. Kızım radyo açtı. 2. Amcazadem her gün jimnastik yapar. 3 Arkadaşımız okuma salonundadır 4. Oğlum beni kolumdan tutuyor 5. Küçük Ömer dersme çalışmayı sevmiyor. 6. Anne kızını elinden çekiyor 7 Adam bu sabah tıraş olmayı unuttu. 8. Çilingir bu ışı yapmaya razı olmadı

12. Сконструируйте из следующих пар предложений по одному пред­
ложению с причастным оборотом:

Образец Arkadaşım Sarıkamış'ta oturuyor Birkaç gün önce

ondan mektup aldım — Sarıkamış'ta oturan arkadaşımdan birkaç

gün evvel mektup aldım.

l. Oğlum bir saat önce sinemadan döndü. Şimdi kardeşiyle satranç oynuyor. 2. Okulumuza unlu bir adam geldi. Onunla konuşmak istiyoruz. 3 Mütercim (çevirmen) odaya girdi. Hemen büyük bir yazı çevirmeye başladı. 4. Konuk odaya girdi. Ona derhal bir bardak çay ikram ettik. 5 Kızım parkta üç saat patinaj yaptıktan sonra acıktı. Onu lokantaya götürdüm. 6. Bizim Erol tembel hem disiplinli değildir, öğretmenim onunla sert konuştu. 7. Arkadaşım mağazadan iki kitap (satın)aldı. Talebe yurduna dondu. 8. Kız ellerini, yüzünü yıkadı. Kahvaltı etmeye gitti.

13. Aşağıdaki tümceleri Türkçe'ye çeviriniz:

l. Кто этот человек, который играет в шахматы с моей сест­рой? 2. Моей дочери, родившейся в 1958 году, сейчас почти сорок лет. 3. а) Кто этот молодой человек, читающий газету «Голос»? б) Кто это читает газету «Голос»? 4. Мой сын, пол­тора часа назад возвратившийся из парка, сейчас читает ка­кую-то книгу. 5. Я поговорил с теми, кто ждал меня. Они хотят изучать турецкий язык. 6. Спрашивай не старого, спра­шивай бывалого. 7. Выйдя без четверти восемь из дома, мой

товарищ на автобусе поехал в свой институт. 8. Покатавшись три с половиной часа на лыжах, молодой человек поехал к себе домой, чтобы пообедать. 9. Это мы разговаривали вче- ра со знаменитым переводчиком. 10. Слесарь, не захотев­ший выполнить эту работу, немного погодя ушел. 11. Мой двоюродный брат, в общем, человек способный, все время отстает от своих товарищей. Должно быть, лентяй. 12. Нет людей, которые не ошибаются. Но ошибки надо исправлять (а не повторять!).