ЦИТОМЕГАЛИЯ

Цитомегалия (грекше cytos - жасуша, megalos - үлкен) адамдар арасыңда кең тараған вирустық инфекциялардың бірі. Вирусоло-гиялық тексерулер нөтижесіңде осы инфекция жүкті әйелдердің 6?% анықталған.

Этиологиясы мен патогенезі. Вирус іштегі балаға бала жолдасы арқылы (гематогенді) немесе төменнен жоғары өрлеу жолымен жүғады (цитомегалиямен ауырған балалардың анасын тексерген-де, осы ауруға байланысты дамыған созылмалы эндоцервициттер жөне эндометриттер бар екендігі анықталған). Бүдан басқа цито­мегалия балаға туылу уақытында да (интранаталды) жүғуы мүмкін.

Патологиялық анатомиясы. Цитомегалия әртүрлі ағзаэпителиінде көдденеңі 35-65мм алып жасушалардың пайда болуы-мен сипатталады. Цитомегалия ДНҚ-вирусы қатарьша жатып ви­рус жасушалары яросының ішінде осіп-өнеді. Ядрода көдденеңі 8-10, кейде 20мм-ға жететін ацидофилді қоспалар пайда болады. Осы қоспалар мен жасуша арасында бос ашық аймақ көрінеді («үкі козің) (209-сурет). Электронды микроскопта бүл қоспалар вирус-тардың өсіп-онген жері екендігі анықталады. Цитомегалиядағы морфологиялық өзгерістердің осы патологияға тәнділігі соншалық-ты оның диагнозын анықтау үшін вирусологиялық зерттеулер жүргізу шарт емес. Цитомегалияның жергілікті және таралған түрлерін ажыратады. Жергілікті цитомегалия сілекей бездері, негізінен шықшыт бездерінің және жақасты бездерінің қабынуы-мен сипатталады.

Таралган цитомегалияда өт жоддарының, бүйрек өзектерінің, тыныс жолдарының, үйқы безінің және т.б. эпителиіңде жоғарыда айтылған өзгерістер кіреді. Осы өзгерістерге үшыраған жасуша-лардың басым көпшілігі оз тіршілігін жояды. Ағзалар стромасында лимфоциттерден, плазмалы жасушалардан түратын сіңбелер та-былады, яғни, аралық қабыну (интерстициалды гепатит, миокар­дит және т.б.) дамиды.

209-сурет. Цитомегалиялық пневмония

Цитомегалиялық инфекция организмге үрық дамуының алга-шқы кезеңдерінде түссе әртүрлі ағзалардың туа болған кемістіктерше соқтырады. Цитомегалия әсерінде орталық нерв жүиесінде мик­роцефалия, микрогирия, порэнцефалия, гидроцефалия дамиды. Осы ауыр озгерістер баланың жатырда немесе туылғаннан кеиш тез арада өлуіне себеп болады. Инфекцияның таралуы шгтегі бала дамуының соңгы кезеңдеріне тура келсе, ол туылғаннан кеиш гепа-тоспленомегалия, орталық нерв жүйесінің қабынуы (энцефалит, менингит), пневмония түрінде корінеді. Туылганнан кешн дами-тын цитомегалия туа болган цитомегалиядан орталық нерв жүйесінің зақымданбайтынымен ерекшеленді. Бүл кезде кеибір жеке ағзалардың қабыну белгілері пайда болады. Мысалы, өкпеде интерстициалды (аралық) пневмония, ішекте цитомегалиялық метаморфозға жара үрдісі қосылады.