ÊÀÒÅÃÎÐÈÈ:
ÀñòðîíîìèÿÁèîëîãèÿÃåîãðàôèÿÄðóãèå ÿçûêèÄðóãîåÈíôîðìàòèêàÈñòîðèÿÊóëüòóðàËèòåðàòóðàËîãèêàÌàòåìàòèêàÌåäèöèíàÌåõàíèêàÎáðàçîâàíèåÎõðàíà òðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏñèõîëîãèÿÐèòîðèêàÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèÿÔèçèêàÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿ×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêà
NB! Íà÷èíàéòåÐÀÇÁÎÐ ÏÎ ÑÎÑÒÀÂÓ ãëàãîëüíîé ôîðìû íå ñ îêîí÷àíèÿ, à Ñ ÎÑÍÎÂÛ (ò.å. îäíîé èç ñëîâàðíûõ îñíîâ). Âñïîìíèòå èçâåñòíóþ ôðàçó: ÇÐÈ Â ÊÎÐÅÍÜ! 4 ñòðàíèöà
| Ñëîâà ê ¹ 6: a – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á) abundo, āvi, ātum, 1 – èìåòüñÿ â áîëüøîì êîëè÷åñòâå acti – ñì. ago ad-ĕrit – Fut. îò ad-sum ad-sum, ad-fui, –, ad-esse (§ 20) – ïðèõîäèòü ager, agri, m – ïîëå ago, egi, actum, 3 – çàâåðøàòü; ïðåîäîëåâàòü agrestis, e – íåîáðàçîâàííûé, ñåëüñêèé (< ager, agri, m – ïîëå) alea, ae, f – æðåáèé altus, a, um – âûñîêèé aperio, aperui, apertum, 4 – îòêðûâàòü aquĭla, ae, f – îð¸ë arbĭtror, arbitrātus sum, arbitrāri (§ 76) – ñ÷èòàòü ar-rĭgo, -rexi, -rectum, 3 – (íà)âîñòðúòü, íàïðÿãàòü ars, artis, f – èñêóññòâî atque – è, èëè audio, īvi, ītum, 4 – ñëóøàòü Augustus, i, m – Áâãóñò («âîçâåëè÷åííûé»: èçíà÷àëüíî ýòî íå èìÿ, à òèòóë) auris, is, f – óõî beātus, a, um – áëàæåí(íûé), ñ÷àñòëèâ(ûé) bene-factum, i, n – áëàãî-äåÿíèå Hannĭbal, ălis, m – Ãàííèááë (ïîëêîâîäåö èç Êàðôàãéíà) Hercŭles, is, m – Ãåðêóëéñ4 homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê iacio, ieci, iactum, 3 – áðîñàòü ianua, ae, f – äâåðü iecur, ŏris, n – ïå÷åíü in – â; ê in-doctus, a, um – íå-ó÷¸íûé, íå-îáðàçîâàííûé in-fectus, a, um – ñì. in-ficio in-fĕro, in-tŭli, il-lātum, in-ferre (§ 23) – ïðè-íîñèòü in-ficio, -fēci, -fectum, 3 – íå äåëàòü (ïåðåâîä – § 46) inimicitia, ae, f – íåïðèÿçíü in-spicio, -spexi, -spectum, 3 – îñìàòðèâàòü in-tŭlit – ñì. in-fĕro ipse, a, um (§ 38, ïóíêò 3) – ñàì iucundus, a, um – ïðèÿòíûé ius, iuris, n – çàêîí labor, ōris, m – òðóä; òðóäíîñòü Latium, i, n – Ëáöèé (îáëàñòü Èòàëèè: öåíòð Ëáöèÿ – Ðèì) laudabĭlis, e – ïîõâàëüíûé laudo, āvi, ātum, 1 – õâàëèòü, óäîñòáèâàòü ïîõâàëû loco, āvi, ātum, 1 – îêàçûâàòü locus, i, m – ìåñòî (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 11) lupa, ae, f – âîë÷èöà magis – áîëüøå Maharbal, ălis, m – Ìàãàðááë male – ïëîõî, íåäîñòîéío male-factum, i, n – çëî-äåÿíèå (ïåðåâîä – § 46) miles, ĭtis, m – âîèí mitto, misi, missum, 3 – âûïóñêàòü (èç óñò) multus, a, um – ìíîãèé Musa, ae, f – Ìóçà (áîãèíÿ èñêóññòâ è íàóê) | capio, cepi, captum, capĕre (§ 68a) – áðàòü, âçÿòü (â ïëåí), ïëåíÿòü cepit – ñì. capio colo, colui, cultum, 3 – âîçäåëûâàòü con-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – îñíóâûâàòü Corinthus, i, f – ãîðîä Êîðúíô1 culto – ñì. colo cupio, cupīvi, cupītum, cupĕre (§ 68a) – æåëàòü (cupimus-que = et cupĭmus) data – ñì. do de (ñ Abl.) – èç debello, āvi, ātum, 1 – ñìèðÿòü âîéíîé (< bellum, i, n – âîéíà) decies – äåñÿòü ðàç dedērunt – ñì. do dens, dentis, m – çóá deus, i, m – áîã; ñóäüáà de-vinco, -vīci, -victum, 3 – ïîáåæäàòü di = dei (ñì. deus) dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü dies, ēi, m – äåíü difficĭlis, e – òðóäíûé disco, didĭci, –, 3 – ó÷èòüñÿ divus, a, um – áîæåñòâåííûé2 do, dedi, datum, 1 – äàâàòü; ïîëó÷àòü doceo, docui, doctum, 2 – ó÷èòü, îáó÷àòü dono, āvi, ātum, 1 – äàðèòü neco, āvi, ātum, 1 – óáèâàòü nego, āvi, ātum, 1 – íå ïîçâîëÿòü ne-scio, īvi, ītum, 4 – íå óìåòü; íå ìî÷ü nihil – íè÷òî, íè÷åãî [íå] nitor, nisus sum, niti (§ 17) – ñòðåìèòüñÿ nolo, nolui, –, nolle (§ 68) – íå õîòåòü non – íå nullus, a, um – íèêàêîé [íå] occultus, a, um – òàéíûé, ñêðûòûé omnis, e – âåñü, âñ¸ (omnia – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) parco, peperci, –, 3 – áûòü ñíèñõîäèòåëüíûì peccātum, i, n – ãðåõ per-sequor, -secūtus sum, -sēqui (§ 76) – ïðåñëåäîâàòü placeo, placui, placĭtum, 2 – íðàâèòüñÿ Poenus, i, m – ïóíúåö5 pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ìî÷ü postquam – ïîñëå òîãî, êàê pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum Prometheus, i, m – Ïðîìåòéé6 publĭcus, a, um – ñì. res publĭca qua – § 61, òàáëèöà quam – ÷åì quorum – § 61, òàáëèöà re-fĕro, re-tŭli, re-lātum, re-ferre (§ 23) – ïåðåäàâàòü, ñîîáùàòü re-lāta – ñì. re-fĕro (â ïåðåâîäå – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) repĕto, -tīvi, -tītum, 3 – ïîâòîðÿòü res, rei, f – äåëî, äåÿíèå res publĭca (res, rei, f – äåëî + publĭcus, a, um – îáùåå) – ðåñïóáëèêà, ãîñóäàðñòâî (ïåðåâîä – ñì. § 56, ïóíêò 2) re-vertor, reverti, reverti (§ 76a) – âîçâðàùàòüñÿ, âåðíóòüñÿ Romānus, i, m – ðúìëÿíèí | dulcis, e – ïðèÿòíûé dux, ducis, m – íà÷àëüíèê e (c Abl.) – îò edo, edi, esum, 3 – êëåâàòü edūco, āvi, ātum, 1 – âñêàðìëèâàòü (äåòåé ãðóäüþ) eō-dem – § 39, òàáëèöà equitātus, us, m – êîííèöà equus, i, m – êîíü erant (§ 19à) – Imperf. îò sum erudio, īvi, ītum, 4 – îáó÷àòü, ïðîñâåùàòü es/ est (§ 19a) – Praes. îò sum esto (§ 6) – ñì. sum et – è ex (c Abl.) – ñ ex-pōno, -posui, -posĭtum, 3 – âû-áðàñûâàòü exspecto, āvi, ātum, 1 – æäàòü ex-struo, -struxi, -structum, 3 – ñòðîèòü, îò-ñòðàèâàòü facio, feci, factum, 3 – äåëàòü ferus, a, um – äèêèé, íåêóëüòóðíûé fio, factus sum, fiĕri (§ 76a) – ñòàíîâèòüñÿ, ñòàòü flumen, ĭnis, n – ðåêà3 fortis, e – ñèëüíûé, ìîùíûé frumentum, i, n – óðîæàé frustra – íàïðàñíî gero, gessi, gestum, 3 – ñîâåðøàòü Graecia, ae, f – Ãðåöèÿ Romŭlus (i, m) et Remus, i, m – áðàòüÿ Ðóìóë è Ðåì, îñíîâàòåëè Ðèìà (753 ã. äî í.ý.) sagitta, ae, f – ñòðåëà salus, ūtis, f – ñïàñåíèå scio, īvi, ītum, 4 – óìåòü scribo, scripsi, scriptum, 3 – ïèñáòü sed – íî semper – âñåãäà solus, a, um – îäèí spero, āvi, ātum, 1 – íàäåÿòüñÿ statuo, statui, statūtum, 3 – ðåøàòü sub-iicio, -iēci, -iectum – ïîêîðÿòü sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü sumo, sumpsi, sumptum, 3 – áðàòü, âçÿòü sunt (§ 19a) – Praes. îò sum superbus, a, um – íàäìåííûé tego, texi, tectum, 3 – ïîêðûâàòü, ñêðûâàòü terra, ae, f – çåìëÿ timeo, timui, –, 2 – áîÿòüñÿ ubi – ãäå unio, –, unītum, 4 – îáúåäèíÿòü unus, a, um – îäèí (uni – Dat.S.: § 38, ïóíêò 1), åäèíñòâåííûé urbs, urbis, f – ãîðîä (îáû÷íî Ðèì) utor, usus sum, uti (§ 76) – ïîëüçîâàòüñÿ veto, vetui, vetĭtum, 1 – çàïðåùàòü victis – ñì. vinco victor, ōris, m – ïîáåäèòåëü victoria, ae, f – ïîáåäà vigĭlo, āvi, ātum, 1 – áîäðñòâîâàòü (ïåðåâîä – § 48, ïóíêò 2) vinco, vici, victum, 3 – ïîáåæäàòü vir, viri, m – ìóæ, ÷åëîâåê vis, vis, f – ñèëà, óñèëèå voco, āvi, ātum, 1 – çâàòü voluptas, ātis, f – óäîâîëüñòâèå vox, vocis, f – ñëîâî; ãîëîñ |
1Êîðúíô – ãîðîä â Ãðåöèè: ðàçðóøåí ðèìëÿíàìè â 146 ã. äî í.ý., íà÷àë îòñòðàèâàòüñÿ ñ 46 ã. äî í.ý.
2Îáîæåñòâëåíèå èìïåðàòîðîâ íà÷àëóñü åù¸ ñ Þëèÿ Öåçàðÿ, ïîñìåðòíî.
3Ðåêà Òèáð, êóäà Ðóìóëà è Ðéìà áðîñèëè â êîðçèíêå ìëàäåíöàìè, êàê âíóêîâ ñâéðãíóòîãî öàðÿ.
4Ãåðêóëéñ (Ãåðáêë) – ãåðîé, ñûí Çåâñà (öàðÿ áîãîâ); îñâîáîäèë Ïðîìåòéÿ6 îò îêóâ, êîãäà òîò îòêðûë Çåâñó âàæíóþ òàéíó: ñ êàêîé áîãèíåé åìó íåëüçÿ âñòóïàòü â ñâÿçü (èáî å¸ ñûí áóäåò ñèëüíåå îòöà).
5Ïóíúéöû – ôèíèêúéöû, êàðôàãåíÿíå; âóéíû Ðèìà ñ Êàðôàãéíîì (Ñåâ. Àôðèêà) – Ïóíú÷åñêèå âîéíû.
6Ïðîìåòéé – äðåâíåå áîæåñòâî: ïîõèòèë ó áîãîâ äëÿ ëþäåé îãîíü è íàó÷èë èõ ìíîãèì èñêóññòâàì, çà ÷òî áûë ïðèêîâàí ê ñêàëå íà Êàâêàçå, ãäå îð¸ë êëåâàë åãî ïå÷åíü, åæåäíåâíî îòðàñòàâøóþ âíîâü.
7) Èç îáëàñòè ïðàâà: 1) Civĭtas mutui datiōne obligāre potest, si ad utilitātem eius pecuniae versae sunt (Óëüïèáí). 2) Deposĭtum est, quod [ad] custodiendum alicui datum est (Óëüïèáí). 3) Permissum est parentĭbus libĕris, quos in potestāte sua habent, testamento tutōres dare (Ãàé). 4) Sanctum est, quod ab iniuria homĭnum defensum atque munītum est (Ìàðöèáí). 5) Mulierĭbus permissum est in absentis tutōris locum alium petĕre (Ãàé). 6) Trecentesĭmo anno post Romam condĭtam tabŭlae composĭtae scriptaeque erant (Àâë Ãåëëèé). 7) Qui in adulterio deprehensam uxōrem non statim demisĕrit, reum lenocinii postulāri debet (ïî Ïàâëó). 8) Qui servo fugae consilium dedit, furti quidem actiōne non tenētur, sed servi corrupti (Ïàâåë). 9) Omne ius homĭnum causa constitūtum est. 10) Si marītus divortii causa res amovĕrit, rerum amotārum actiōne tenebĭtur (Óëüïèáí). 11) Qui […] quadrupĕdem pecŭdem iniuria occidĕrit, quanti id in eo anno plurĭmi fuit, tantum aes dare domĭno damnas esto (ðèìñêîå ïðàâî, çàêîí Àêâúëèÿ).
| Ñëîâà ê ¹ 7: ab – îò (ñ Abl.) absens, åntis – îòñóòñòâóþùèé actio, ōnis, f – èñê ad (ñ Acc.) – äëÿ adulterium, i, n – ïðåëþáîäåÿíèå aes, aeris, n – ìåäü (î ìîíåòàõ: ïåðåâåñòè ãåíåòèâîì) ali-cui (§ 62) – Dat.S. îò alĭ-quis alĭ-quis (§ 62) – êòî-ëèáî alius, alia, aliud (§ 38, ï.1) – äðóãîé amoveo, amōvi, amōtum, 2 – óíîñèòü annus, i, m – ãîä (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) atque – è causa – ðàäè; èç-çà (§ 55) civĭtas, ātis, f – ãîñóäàðñòâî com-pōno, -posui, -posĭtum, 3 – ñî-ñòàâëÿòü condo, -dĭdi, -dĭtum, 3 – îñíîâûâàòü consilium, i, n – ñîâåò con-stituo, -stitui, -stitūtum, 3 – óñòàíàâëèâàòü, ââîäèòü cor-rumpo, -rūpi, ruptum, 3 – ïîðòèòü, ñîâðàùàòü custodio, īvi, ītum, 4 – õðàíèòü damnas = damnātus (damno, āvi, ātum, 1 – îáÿçûâàòü) dare – ñì. do datio, ōnis, f – ïðåäîñòàâëåíèå datum – ñì. do debeo, debui, debĭtum, 2 – áûòü äîëæíûì dedit – ñì. do defendo, defendi, defensum, 3 – çàùèùàòü de-mitto, -mīsi, -missum, 3 – âûãîíÿòü deposĭtum, i, n – äåïîçúò deprehendo, -ndi, -nsum, 3 – óëè÷àòü | divortium, i, n – ðàçâîä (ïî îáîþäíîìó ñîãëàñèþ) do, dedi, datum, 1 – äàâàòü, äàòü; íàçíà÷àòü domĭnus, i, m – õîçÿèí eius (§ 39) – Gen.S. îò is eo – § 39, òàáëèöà erant (§ 19a) – Imperf. îò sum est/ esto (§ 6) – ñì. sum et – è fuga, ae, f – ïîáåã fuit – ñì. sum furtum, i, n – êðàæà habeo, habui, habĭtum, 2 – èìåòü homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê id (§ 39) – ñì. is in – â, íà in-iuria, ae, f – íàïàäåíèå; âðåä; íå-ñïðàâåäëèâîñòü (â ¹ 11 ïåðåâîä – § 50à, ïóíêò 2) is, ea, id (§ 39) – îí, îíà, îíî ius, iuris, n – ïðàâî, çàêîí lenocilium, i, n – [äåëî î] ñâîäíè÷åñòâå libĕri, ōrum, m, plur. – äåòè locus, i, m – ìåñòî marītus, i, m – ìóæ mulier, ĕris, f – æåíùèíà munio, īvi, ītum, 4 – óêðûâàòü mutuum, i, n – ññóäà, çàéì non – íå oblīgo, āvi, ātum, 1 – îáÿçûâàòü oc-cīdo, -cīdi, -cīsum, 3 – óáèâàòü omnis, e – âåñü, âñÿêèé parens, entis, m – ðîäèòåëü, îòåö pecunia, ae, f – äåíüãè pecus, ŭdis, f – (äîìàøíåå) æèâîòíîå per-mitto, -mīsi, -missum, 3 – ïîçâîëÿòü peto, -tīvi, tītum, 3 – òðåáîâàòü plurĭmus, a, um – íàèáîëüøèé (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 9á) | pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ìî÷ü post (ñ Acc.) – ïîñëå postŭlo, āvi, ātum, 1 – ïðèâëåêàòü [â ñóä] pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum potestas, ātis, f – âëàñòü (îòöîâñêàÿ) quadrŭ-pes, ĕdis – ÷åòâåðî-íîãèé quantus, a, um – ñêîëüêèé (quanti – § 47, ïóíêò 9á) -que – ñîþç «è» (§ 32, ïóíêò 6) qui (§ 61) – êòî; òîò, êòî quidem – õîòÿ quod (§ 61) – ÷òî; òî, ÷òî quos – § 61, òàáëèöà res, rei, f – âåùü reus, i, m – îòâåò÷èê, âèíîâíèê (ïåðåâîä – § 46, ïóíêò 1, NB) Roma, ae, f – Ðèì sanctus, a, um – ñâÿòîé scribo, scripsi, scriptum, 3 – çàïèñûâàòü (scriptae-que = et scriptae) sed – íî servus, i, m – ðàá si – åñëè statim – ñðàçó sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü; ñòóèòü sunt (§ 19a) – Praes. îò sum suus, a, um – ñâîé tabŭla, ae, f – òàáëèöà («Çàêîíû 12-òè òàáëèö») tantum – ñòîëüêî teneo, tenui, tentum, 2 – ïðèâëåêàòü (ïî äåëó) testamentum, i, n – çàâåùàíèå trecentesĭmus, a, um – òð¸õñîòûé tutor, ōris, m – îïåêóí utilĭtas, ātis, f – ïîëüçà uxor, ōris, f – æåíà verto, verti, versum, 3 – èñïîëüçîâàòü |
8) Äâå áàñíè ðèìñêîãî áàñíîïèñöà Ôéäðà (à, b) è îòðûâêè èç Ãîðàöèÿ (c) è Îâèäèÿ (d):
à) Fame coacta vulpes alt(a) in vinea b) Peras imposuit Iuppĭter nobis duas:
Uv(am) appetēbat, summis sali(e)ns virĭbus, Propriis replētam vitiis post tergum dedit,
Quam tangĕr(e) ut non potvit, discedéns aít: Aliēnis ante pectus suspendit gravem.
«Nondum matūra (e)st, nol(o) acerbam sumĕre» (Ôåäð). Hac re vidēre nostra mala non possŭmus,
c) Percontatorém fugitó: nam garrŭlus idem (e)st, Alii simul delinquunt, censōres sumus (Ôåäð).
Nec retinént patuláe commissa fidelĭter aures; d)Ventūraé memorés iam nunc estōte senectae,
Ét semel emissúm volat irrevocabĭle verbum (Ãîðàöèé). Sic nullúm vobís tempus abībit inérs (Îâèäèé).
| Ñëîâà ê ¹ 8: ab-ībit (§ 22) < ab-eo, ab-ii, abĭtum, ab-īre – óõîäèòü, ïðîõîäèòü acerbus, a, um – çåë¸íûé censor, ōris, m – öåíçîð, êðèòèê (ïåðåâîä – § 46) cogo, coēgi, coactum, 3 – ïîáóæäàòü com-mitto, -mīsi, -missum, 3 – äîâåðÿòü (com-missa – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) dedit – ñì. do de-linquo, -līqui, -lictum, 3 – ãðåøèòü, ïîñòóïàòü ïëîõî dis-cēdo, -cessi, -cessum, 3 – óõîäèòü do, dedi, datum, 1 – äàâàòü duas < duo, duae, duo (äâà, § 64) e-mitto, -mīsi, -missum, 3 – âû-ïóñêàòü (èç óñò) est/ estōte (§ 6) – ñì. sum et – è fames, is, f – ãîëîä fidēlis, e – âåðíûé, íàä¸æíûé (fidelĭter – § 59a, ïóíêò 3) fugio, fugi, fugĭtum, fugĕre (§ 68a) – èçáåãàòü (fugĭto – åñòü 2 âàðèàíòà ðàçáîðà, âûáåðèòå) garrŭlus, i, m – áîëòóí gravis, e – òÿæ¸ëûé hac – § 39, òàáëèöà iam nunc – óæå ñåé÷àñ idem, eădem, idem (§ 39) – òîò æå ñàìûé, îí æå im-pōno, -posui, -posĭtum, 3 – íàäåâàòü | aio, ait (§ 18, ïóíêò 2) – ãîâîðèòü aliēnus, a, um – ÷óæîé alius, alia, aliud (§ 38, ï.1) – äðóãîé altus, a, um – âûñîêèé in (§ 32, ïóíêò 4) – â iners, rtis – áåñïîëåçíûé, áåç äåëà ir-revocabĭlis, e – íå-âîçâðàòíûé Iuppĭter, Iovis, m – Þïúòåð (ðèìñêèé âåðõîâíûé áîã) malum, i, n – ïîðîê, íåäîñòàòîê matūrus, a, um – ñïåëûé (î âèíîãðàäå) memor, ŏris – ïóìíÿùèé nam – âåäü nec – è íå nobis – Dat./ Abl. îò nos (ìû) nolo, nolui, –, nolle (§ 24) – íå õîòåòü non – íå; nondum – åù¸ íå noster, tra, trum – íàø nullus, a, um – íèêàêîé [íå] patŭlus, a, um – îòêðûòûé pectus, ŏris, n – ãðóäü pera, ae, f – òóðáà, ñóìá percontātor, ōris, m – ëþáîïûòíûé pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ìî÷ü post (c Acc.) – çà, ïîçàäè potvit = potuit (ñì. pos-sum) proprius, a, um – ñîáñòâåííûé quam – § 61, òàáë. (î âèíîãðàäå) re-pleo, -plēvi, -plētum, 2 – íàïîëíÿòü res, rei, f – äåëî, îáñòîÿòåëüñòâî (ïåðåâîä – § 50à, ïóíêò 2) | ante (c Acc.) – ïåðåä, âïåðåäè appĕto, -tīvi, -tītum, 3 – ïûòàòüñÿ äîñòàòü; æåëàòü (> àïïåòèò) auris, is, f – óõî re-tineo, -tinui, -tentum, 2 – óäåðæèâàòü salio, salui, saltum, 4 – ïðûãàòü senecta, ae, f – ñòàðîñòü (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 9â) semel – åäèíîæäû, îäèí ðàç sic – òàê simul – åäâà sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü, ÿâëÿòüñÿ summus, a, um – âåñü, âñÿ, âñ¸ sumo, sumpsi, sumptum, 3 – åñòü, êóøàòü suspendo, ndi, nsum, 3 – âåøàòü tango, tetĭgi, tactum, 3 – êàñàòüñÿ, êîñíóòüñÿ tempus, ŏris, n – âðåìÿ tergum, i, n – ñïèíà ut – ïîñêîëüêó uva, ae, f – âèíîãðàä venio, veni, ventum, 4 – ïðèõîäèòü verbum, i, n – ñëîâî video, vidi, visum, 2 – âèäåòü vinea, ae, f – âèíîãðàäíèê vires, virium, f, plur. (§ 40a) – ñèëû (ïåðåâîä – § 50á, ï.9) vitium, i, n – ïîðîê, íåäîñòàòîê vobis – Dat./ Abl. îò vos (âû) volo, āvi, ātum, 1 – ëåòåòü vulpes, is, f – ëèñà |
9) Òåêñòû ñ îòëîæèòåëüíûìè è íåäîñòàòî÷íûìè ãëàãîëàìè (§ 76, 75): 1) Galli in Italiam transmigrāre conāti erant. 2) Amīci, quod pollicĭti sunt, dabunt (Òåðéíöèé). 3) Alexander perculsos hostes fudit, fugientes persecūtus est (Êýðöèé). 4) Catilīna ausus est consulātum vi et armis petĕre. 5) Malus miles est, qui imperatōrem gemens sequĭtur. 6) Ut arbitrāmur, ita loquēmur; nobis testes erĭtis verum locutūris.
7) Nemo, quod audivĕrit, tacēbit; nemo, quantum audivĕrit, loquētur (Ñéíåêà). 8) Quaestor factus es (Öèöåðîí). 9) Confessus pro iudicāto est (Ïàâåë)./ Confessio facta in iudicio non potest retractāri.
10) Odērunt peccāre boni virtūtis amōre; tu nihil admittes […] formidĭne poenae (Ãîðàöèé). 11) Odērunt hilărem tristes, tristemque iocōsi (Ãîðàöèé). 12) Memĭni etiam quae nolo; oblivisci non possum, quae volo (Öèöåðîí). 13) Faciam, ut huius loci diēique meīque semper meminĕris (Òåðéíöèé). 14) Tu nostri memento, nos nunquam obliviscēmur tui. 15) Aequam memento rebus in arduis servāre mentem (Ãîðàöèé). 16) Meminisse dulce est, quae fuit durum pati (Ñéíåêà). 17) Quidquid in buccam venĕrit, stultus loquĭtur.
| Ñëîâà ê ¹ 9: ad-mitto, -mīsi, -missum, 3 – ñîâåðøàòü (ïðåñòóïëåíèå) aequus, a, um – ñïîêîéíûé Alexander, dri, m – Àëåêñàíäð (Ìàêåäîíñêèé) àmīcus, i, m – äðóã amor, ōris, m – ëþáîâü (ïåðåâîä – § 50à, ïóíêò 2) arbĭtror, arbitrātus sum, arbitrāri (§ 76) – ñ÷èòàòü, äóìàòü arduus, a, um – òðóäíûé arma, ōrum, n, plur. – îðóæèå audeo, ausus sum, audēre (§ 76a) – äåðçáòü, îñìéëèâàòüñÿ fuit – ñì. sum fundo, fudi, fusum, 3 – ðàçáèâàòü Gallus, i, m – ãàëë (èç Ãàëëèè) gemo, gemui, gemĭtum, 3 – âçäûõàòü hic, haec, hoc (§ 39) – ýòîò hilăris, e – âåñ¸ëûé hostis, is, m – âðàã huius (§ 39) – Gen.S. îò hic imperātor, ōris, m – ïîëêîâîäåö in – â iocōsus, a, um – øóòëèâûé ita – òàê Italia, ae, f – Èòàëèÿ iudicium, i, n – ñóä iudĭco, āvi, ātum, 1 – îñóæäàòü locus, i, m – ìåñòî (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 9â) locutūris – ñì. loquor loquor, locūtus sum, loqui (§ 76) – ãîâîðèòü malus, a, um – ïëîõîé mei – Gen. îò ego (ÿ) memĭni, meminisse (§ 75, ïóíêò 3: òàì æå ñì. «memento») – ïîìíèòü, âñïîìèíàòü, íå çàáûòü mens, mentis, f – äóøà miles, ĭtis, m – ñîëäàò, âîèí nemo – íèêòî [íå] nihil – íè÷òî, íè÷åãî [íå] nobis – Dat./ Abl. îò nos | audio, īvi, ītum, 4 – ñëûøàòü bonus, a, um – õîðîøèé bucca, ae, f – ùåêà (òóò: «ãîëîâà») Catilīna, ae, m – Êàòèëúíà (ñåíàòîð, äîáèâàëñÿ âëàñòè) confessio, ōnis, f – ïðèçíàíèå confiteor, confessus sum, confitēri (§ 76) – ïðèçíàâàòüñÿ (confessus: ïåðåâîä – § 76, ïóíêò 2, NB) conor, conātus sum, conāri (§ 76) – ïûòàòüñÿ consulātus, us, m – êîíñóëüñòâî dabunt – ñì. do dies, ēi, m – äåíü (diēi-que = et diēi) do, dedi, datum, 1 – äàâàòü nolo, nolui, –, nolle (§ 24) – íå õîòåòü non – íå nos – ìû nostri – Gen. îò nos: ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 9â nunquam – íèêîãäà [íå] obliviscor, oblītus sum, oblivisci (§ 76) – çàáûâàòü, çàáûòü odi, odisse (§ 75, ïóíêò 3) – íåíàâèäåòü, íå ëþáèòü patior, passus sum, pati (§ 76) – ïåðåíîñèòü, âûíåñòè pecco, āvi, ātum, 1 – ãðåøèòü per-cello, -cŭli, -culsum, 3 – ïðèâîäèòü â ñìÿòåíèå per-sequor, -secūtus sum, -sequi (§ 76) – ïðåñëåäîâàòü, íàñòèãàòü peto, īvi, ītum, 3 – ïûòàòüñÿ ïîëó÷èòü, äîáèâàòüñÿ poena, ae, f – íàêàçàíèå polliceor, pollicĭtus sum, pollicēri (§ 76) – îáåùàòü pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ìî÷ü pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum pro (ñ Abl.) – â êà÷åñòâå quae – § 61, òàáëèöà, Plur. (ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) quaestor, ōris, m – êâéñòîð, êàçíà÷éé (ïåðåâîä – § 46) quantum – ñêîëüêî | dulcis, e – ïðèÿòíûé durus, a, um – òðóäíûé erant (§ 19a) – Imperf. îò sum erĭtis (§ 19a) – Fut. îò sum es/ est (§ 19a) – Praes. îò sum et – è etiam – äàæå facio, feci, factum, 3 – äåëàòü factus es (â ¹ 8) – ñì. fio fio, factus sum, fiĕri (§ 76a) – ñòàíîâèòüñÿ, ñòàòü formīdo, ĭnis, f – ñòðàõ fudi – ñì. fundo fugio, fugi, (fugĭtum), 3 – áåæàòü, óáåãàòü -que – è (§ 32, ïóíêò 6) qui (§ 61) – êîòîðûé quid-quid (§ 62) – âñ¸, ÷òî quod (§ 61) – ÷òî; òî, ÷òî res, rei, f – äåëî, îáñòîÿòåëüñòâî re-tracto, āvi, ātum, 1 – áðàòü/ âçÿòü íàçàä semper – âñåãäà sequor, secūtus sum, sequi (§ 76) – ñîïðîâîæäàòü servo, āvi, ātum, 1 – ñîõðàíÿòü stultus, i, m – äóðàê sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü; ñ÷èòàòüñÿ taceo, tacui, tacĭtum, 2 – ñêðûâàòü, ìîë÷àòü testis, is, m – ñâèäåòåëü (ïåðåâîä – § 46) trans-migro, āvi, ātum, 1 – ïåðå-ñåëÿòüñÿ tristis, e – ãðóñòíûé (tristem-que = et tristem) tu – òû tui – Gen. îò tu ut – êàê; òàê, ÷òî venio, veni, ventum, 4 – ïðèõîäèòü verum, i, n – ïðàâäà virtus, ūtis, f – äîáðîäåòåëü (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 2) vis, vis, f (§ 40a) – ñèëà volo, volui, –, velle (§ 24) – õîòåòü |
10) Òåêñòû ñ ÀÏÁ (àêòèâíûì ïðè÷àñòèåì áóäóùåãî âðåìåíè, § 74) è ñóïúíîì (§ 73). 1) Cum his versāre, qui te meliōrem factūri sunt (Ñéíåêà). 2) Iniuriam qui factūrus est, iam facit. 3) Casūra omnia exstant (Ñéíåêà). 4) Unus vestrum me traditūrus est. […] Potestis bibĕre calĭcem, quem ego bibitūrus sum? (ñëîâà Èèñóñà). 5) Pro patria quis bonus dubĭtat mortem oppetĕre, si ei est profutūrus? (Öèöåðîí). 6) Si irascĕris iuvenĭbus senibusque, quod peccant, irascĕre et infantĭbus: peccatūri sunt (Ñéíåêà). 7) Apes, cum iam evolatūrae sunt, consŏnant vehementer (Âàððóí). 8) Omnia, quae ventūra sunt, in incerto iacent: protĭnus vive! (Ñéíåêà). 9) Galli ad Clusium oppĭdum venērunt, castra Romanōrum, prope posĭta, oppugnatūri. 10) Irascĭmur saepe non illis, qui laesērunt, sed iis, qui laesūri sunt. 11) Quod actūri sumus, dubium, quod egĭmus, certum [est] (Ñéíåêà). 12) Legāti a Croeso missi Delphos venērunt oracŭlum consultum. 13) Totīus fere Galliae legāti ad Caesărem gratulātum convenērunt.
| Ñëîâà ê ¹ 10: a – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á) actūri – ñì. ago ad – ê (ñ Acc.) ago, egi, actum, 3 – äåëàòü apis, is, f – ï÷åëà bibo, bibi, bibĭtum, 3 – âûïèòü, èñïèòü bonus, a, um – õîðîøèé cado, cecĭdi, casum, 3 – ïàäàòü Caesar, ăris, m – Öåçàðü calix, ĭcis, m – ÷àøà castrum, i, n – êðåïîñòü, ëàãåðü casūra – ñì. cado (ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) certus, a, um – èçâåñòíûé ille, illa, illud (§ 38, ïóíêò 3) – òîò in – â in-certus, a, um – íå-èçâåñòíûé (ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) infans, antis, m – äèòÿ, ðåá¸íîê in-iuria, ae, f – íå-ñïðàâåäëèâîñòü, îáèäà irascor, –, irasci (§ 76) – íå ïðîùàòü, âìåíÿòü â âèíó (irascĕre – § 76, ïóíêò 4) is, ea, id (§ 39) – îí, îíà, îíî iuvĕnis, is, m – þíîøà laedo, laesi, laesum, 3 – âðåäèòü legātus, i, m – ïîñîë, ëåãáò (â Ðèìå – ïîìîùíèê ïîëêîâîäöà) me – Acc./ Abl. îò ego melior, ōris – ëó÷øèé (ïåðåâîä – § 46, ïóíêò 2) mitto, misi, missum, 3 – ïîñûëàòü mors, mortis, f – ñìåðòü omnis, e – âåñü, âñ¸ (omnia – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) | Clusium, i, n – Êëýçèé (â Èòàëèè) consŏno, āvi, ātum, 1 – ãóäåòü con-sŭlo, -sului, -sultum, 3 – ñïðàøèâàòü [ñîâåò] (òóò – § 73) con-venio, -vēni, -ventum, 4 – ñîáèðàòüñÿ Croesus, i, m – öàðü Êðåç cum – ïðåäëîã «ñ»; ñîþç «êîãäà» Delphi, ōrum, m, plur. – Äéëüôû1 dubĭto, āvi, ātum, 1 – ñîìíåâàòüñÿ, íå õîòåòü dubius, a, um – ñîìíèòåëüíûé egĭmus – ñì. ago ego – ÿ ei (§ 39) – Dat.S. îò is est (§ 19a) – Praes. îò sum oppĕto, -tīvi, -tītum, 3 – ïðèíèìàòü oppĭdum, i, n – ãîðîä oppugno, āvi, ātum, 1 – çàâî¸âûâàòü oracŭlum, i, n – îðáêóë1 patria, ae, f – ðîäèíà pecco, āvi, ātum, 1 – ãðåøèòü pono, posui, posĭtum, 3 – ðàñïîëàãàòü posĭta – ñì. pono pos-sum, potui, –, posse – ìî÷ü pot-estis (§ 20) – Praes. îò pos-sum pro (c Abl.) – çà; ðàäè pro-futūrus < pro-sum, pro-fui, –, prod-esse (§ 20) – ïîìîãàòü (futūrus, a, um – part. futūri îò sum: § 74, ïóíêò 2, NB) prope – áëèçêî protĭnus – ñåé÷àñ quae – § 61, òàáëèöà, Plur. -que – ñîþç «è» (§ 32, ïóíêò 6) | et – è evŏlo, āvi, ātum, 1 – óëåòàòü ex-sto, –, –, 1 – ñòîÿòü; ñóùåñòâîâàòü facio, feci, factum, 3 – äåëàòü, ñîâåðøàòü; íàíîñèòü fere – ïî÷òè Gallia, ae, f – Ãàëëèÿ Gallus, i, m – ãàëë (æèòåëü Ãàëëèè) gratŭlor, -lātus sum, -lāri (§ 76) – ïîçäðàâëÿòü (gratulātum – § 73) his – § 39, òàáëèöà iaceo, iacui, –, 2 – ëåæàòü iam – óæå iis – § 39, òàáëèöà quem – § 61, òàáëèöà qui (§ 61) – êòî/ Plur. êîòîðûå quis (§ 61) – êòî quod (§ 61) – ÷òî; òî, ÷òî Romānus, i, m – ðúìëÿíèí saepe – ÷àñòî sed – à, íî senex, senis, m – ñòàðèê (senibus-que = et senĭbus) si – åñëè sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü te – Acc./ Abl. îò tu (òû) totus, a, um – âåñü, âñÿ, âñ¸ (totīus – Gen.S.: § 38, ïóíêò 1) tra-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – ïðåäàâàòü unus, a, um – îäèí vehementer – ñèëüíî venio, veni, ventum, 4 – ïðèõîäèòü versor, versātus sum, versāri (§ 76) – îáùàòüñÿ (versāre – § 76, ï.4) vestrum – § 37, òàáëèöà vivo, vixi, victum, 3 – æèòü |
1Äéëüôû – ãîðîä â Ãðåöèè ñ îðáêóëîì Àïîëëîíà (õðàìîì Àïîëëîíà, ãäå æðåöû äàâàëè ïðåäñêàçàíèÿ).
11) Î ñìåðòè ìàòåìàòèêà è ôèçèêà Àðõèìéäà (212 äî í.ý.) èç ã. Ñèðàêýçû (îñòðîâ Ñèöèëèÿ)
1) Marcellus, Romanōrum consul, ad Syracūsas oppugnandas missus est. 2) Marcellus urbem cito occupatūrus erat, sed ea tempestāte Syracūsis Archimēdes fuit, qui opĕra Romanōrum machĭnis urbis defendendae causa inventis disturbāvit. 3) Postquam Syracūsae captae erant, consul Archimēdis prudentia delectātus illi pepercit. 4) Diversae sunt illīus mortis opiniōnes: aut miles quidam in domum Archimēdis domĭnum nesciens praedandi causa irrupĕrat, aut morātus erat oboedīre militĭbus eum ad Marcellum ductūris. 5) Sed quod certissĭmum est: hora mortis intentus in pulvĕre quasdam formas describēbat dixitque: «Noli tangĕre circŭlos meos!»
| Ñëîâà ê ¹ 11: ad (c Acc.) – äëÿ; ê Archimēdes, is, m – Àðõèìéä aut – èëè capio, cepi, captum, 3 – çàõâàòûâàòü causa – ðàäè (§ 55) certus, a, um – äîñòîâåðíûé circŭlus, i, m – êðóã cito – áûñòðî consul, ŭlis, m – êîíñóë defendo, -ndi, -nsum, 3 – çàùèùàòü delecto, āvi, ātum, 1 – âîñõèùàòü de-scrĭbo, -scripsi, -scriptum, 3 – ÷åðòèòü dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü (dixit-que = et dixit) disturbo, āvi, ātum, 1 – ðàçðóøàòü diversus, a, um – ðàçëè÷íûé dixi – ñì. dico domĭnus, i, m – õîçÿèí domus, us, f – äîì duco, duxi, ductum, 3 – âåñòú ea – § 39, òàáëèöà (4 âàðèàíòà) erant/ erat (§ 19a) – Imperf. îò sum est (§ 19à) – Praes. îò sum et – è | eum – § 39, òàáëèöà forma, ae, f – ôèãóðà fuit – ñì. sum hora, ae, f – ÷àñ, âðåìÿ (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) ille, illa, illud (§ 38, ï.3) – îí (illīus – Gen.S.; illi – Dat.S.) in – â, íà intendo, -ndi, -ntum, 3 – óâëåêàòü, ïîãëîùàòü (ðàáîòîé) in-venio, -vēni, -ventum, 4 – èçîáðåòàòü ir-rumpo, -rūpi, -ruptum 3 – âðûâàòüñÿ machĭna, ae, f – ìåõàíèçì, ìàøèíà Marcellus, i, m – Ìàðöéëë meus, a, um – ìîé miles, ĭtis, m – âîèí mitto, misi, missum, 3 – ïîñûëàòü moror, morātus sum, morāri (§ 76) – ìéäëèòü, íå ñïåøèòü mors, mortis, f – ñìåðòü ne-scio, īvi, ītum, 4 – íå çíàòü noli [tangĕre] – § 7 oboedio, īvi, ītum, 4 – ïîâèíîâàòüñÿ occŭpo, āvi, ātum, 1 – çàõâàòûâàòü | opĕra – ñì. opus opinio, ōnis, f – âåðñèÿ oppugno, āvi, ātum, 1 – çàâî¸âûâàòü opus, ĕris, n – óêðåïëåíèå, âîåííîå ñîîðóæåíèå parco, peperci, –, 3 – ñîõðàíÿòü æèçíü peperci – ñì. parco postquam – ïîñëå òîãî, êàê praedor, praedātus sum, praedāri (§ 76) – ãðàáèòü prudentia, ae, f – ìóäðîñòü pulvis, ĕris, m – ïåñîê quas-dam – § 62 (îò qui-dam) qui (§ 61) – êîòîðûé qui-dam (§ 62) – êàêîé-òî quod (§ 61) – ÷òî Romānus, i, m – ðúìëÿíèí sed – íî sum, fui, –, esse (§ 19à) – áûòü Syracūsae, ārum, f, plur. – ãîðîä Ñèðàêýçû (â ¹ 2 – § 50â, ï.11) tango, tetĭgi, tactum, 3 – òðîãàòü tempestas, ātis, f – âðåìÿ (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) urbs, urbis, f – ãîðîä |
§ 77. ÏÐÈ×ÀÑÒÍÛÉ ÎÁÎÐÎÒ «Ablatīvus absolūtus»(«íåçàâèñèìûé àáëàòèâ»)
Äàòà äîáàâëåíèÿ: 2014-11-13; ïðîñìîòðîâ: 113; Ìû ïîìîæåì â íàïèñàíèè âàøåé ðàáîòû!; Íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ |