Мастацкі вобраз архітэктуры: сутнасць, структура, спецыфіка.

3. Вызначальныя пачаткі (асновы) фарміравання мастацкіх вобразаў архітэктуры.

Кожная архет-ная пабудова з’яўляецца вынікам сімбіёзу навук-вай і тэхнічнай думкі і мастацкай творчасці. Гэтыя тры складнікі з’яўляюцца непадзельнымі і толькі разам могуць увасабляці маст-кую ідэю. Як адзначае А. Лосеў, такое маркаванне сустракалася ўжо у трактатах Антычнасці. Так, згодна з Платонам, “архет-ра- гэта мастацтва, якое карыстаецца дакладнымі інструментамі і ўяўляе прамое ўжыванне чыстай арыфметыкі…архет-ра прадугледжвае дакладнасць вымярэнняў, дакладнасць у вогулі”. Таксама сцвярджае гэту думку антычны тэарэтык архет-ры Вітрувій, які больш дакладна акрэслівае складнікі дойлідства. Згодна з яго поглядам, да складнікаў, што фарміруюць “ мастацкую архе-ру”, належыць: будова ( парадак), размяшчэнне, рытм, суразмернасць( сіметрыя), самавітасць( дэкор), разлік.

У дадзеным выпадку пералічаныя Вітрувіем элементы архет-ры, якія фарміруюць мастацкую выразнасць, з’яўляюцца вызначальнымі пачаткамі мастацкага вобраза пабудоў Антычнасці.

Працэс набыцця выразнасці архе-ры даследчыкі звязваюць з рознымі ўмовамі. Так, па меркаванні М. Кагана, мастацкі вобраз у дойлідстве фарміруецца шляхам сінтазу канструкцыйнай і эмацыянальна-выразнай форм. Творы архет-ры замацоўвае спосаб чалавечага жыцц,вобраз эпохі і вобраз сац-нага асяродзя. Асноўнымі сродкамі, дзякуючы якім утвараецца мастацкі вобраз у дойлідстве, з’яўляецца арганізацыя прасторы, маштаб і прапорцыі аб’ёмаў збудавання, яго сілуэт і кампазіцыя рытм мас, аконных праёмаў, калон і пілонаў, тэктанічная структура, колер і фактура матэрыялаў, адносіны будынка да архет-нага і прыроднага асяроддзя.

Адной з характэрных рыс мастацкага вобраза ў дойлідстве, як лічыць Б. Віпер, з’яўляецца успрыманне прасторы знізу ўверх. Такое ўспрыманне вызначаецца канструкцыйнымі асаблівасцямі архет-ры. Тэктоніка мас складае форму, мову, сродкі архет-нага стылю, у той жа час як арганізацыя прасторы з’яўляецца зместам, ідэяй, мэтай архет-най творчасці. Элементы архет-най канструкцыі Б.Віпер разбіў на 4 асноўныя группы. Да прешай адносіцца фундамент,які выступае асновай будынка. Другую группу складаюць нясцчыя часткі (калоны,слупы). Трэцяя группа ўтварае нясомую частку- пакрыцці. Чацвёртая частка з’яўляецца завяршальнай, у яе хваходзяць франтоны, купалы, вежы. Фундамент мае выключна тэхнічнае значэнне, а тры астатнія группы пры ўзаемадзеянні фарміруюць мастацкі вобраз,які выяўляецца стылем ці кірункам. Кожная группа адлюстроўвае прасторавую ці дэкаратыўную характарыстыку вобраза. Найбольшае значэнне ў арганізацыі эстэтычнай будовы архет-нага твора адыгрывае пакрыцце пасадаў, у якім узаемадзейнічаюць жывапіс,культура, структура, дэкарат-ае мастацтва і архет-ра.