Тарау. Сервитуттар

67-бап. Сервитут туындауыныѕ негiздерi

1. Осы Кодексте жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ ґзге де заѕ актiлерiнде кґзделген жаєдайларда меншiк иесi немесе жер пайдаланушы ґзiне меншiк немесе жер пайдалану ќўќыєымен тиесiлi жер учаскесiн мїдделi жеке жјне заѕды тўлєаларєа шектеулi нысаналы пайдалану ќўќыєымен беруге мiндеттi.

2. Бґтен жер учаскесiн шектеулi нысаналы пайдалану ќўќыєы (сервитут):

1) тiкелей нормативтiк ќўќыќтыќ актiден;

2) мїдделi тўлєаныѕ меншiк иесiмен немесе жер пайдаланушымен шартыныѕ негiзiнде;

3) жергiлiктi атќарушы органныѕ актiсi негiзiнде;

4) сот шешiмi негiзiнде;

5) Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕдарында кґзделген ґзге де жаєдайларда туындауы мїмкiн.

3. Егер нормативтiк ќўќыќтыќ актiде мїдделi тўлєаныѕ меншiк иесiмен немесе жер пайдаланушымен шарты негiзiнде сервитут белгiлеу кґзделсе, олардыѕ мўндай шарт жасасудан немесе меншiк иесi немесе жер пайдаланушы ќоятын шарттыѕ талаптарынан бас тартуына мїдделi тўлєа меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа талап-арыз беруi арќылы сот тјртiбiмен дауласа алады.

4. Егер нормативтiк ќўќыќтыќ актiде жергiлiктi атќарушы органныѕ актiсi негiзiнде сервитут белгiлеу кґзделсе, сервитут белгiлеуге мїдделi тўлєа, меншiк иесi немесе жер пайдаланушы бўл актiге сот тјртiбiмен шаєымдана алады.

68-бап. Жеке тўлєаныѕ бґтен жер учаскелерiнде болу жјне
солар арќылы ґту ќўќыєы

1. Жеке тўлєалардыѕ жалпы жўрттыѕ кiруiне жабыќ емес жер учаскелерiнде еркiн, ќандай да бiр рўќсатсыз болуєа ќўќыєы бар.

2. Егер бiреудiѕ жеке меншiгiндегi немесе жер пайдалануындаєы жер учаскесi ќоршалмаєан болса немесе жеке меншiк иесi немесе жер пайдаланушы учаскеге ґзiнiѕ рўќсатынсыз кiруге болмайтынын ґзге де јдiспен белгiлеп ќоймаса, егер бўл жеке меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа зиян келтiрмейтiн болса, осы учаске арќылы кез келген адам ґте алады.

69-бап. Кґршi немесе ґзге де жер учаскесiн шектеулi
пайдалану ќўќыєы

1. Жеке меншiк иесi немесе жер пайдаланушы - кґршi жер учаскесiне жеке меншiк немесе жер пайдалану ќўќыєыныѕ субъектiсiнен, ал ќажет болєан жаєдайда ґзге учаскеге де жеке меншiк немесе жер пайдалану ќўќыєыныѕ субъектiлерiнен осы учаскелердi шектеулi пайдалану ќўќыєын (жекеше сервитут) табыстауды талап етуге ќўќылы.

2. Кґршi немесе ґзге де жер учаскесiн шектеулi пайдалану ќўќыєы (жекеше сервитут):

1) егер жеке меншiк иесiнiѕ немесе жер пайдаланушыныѕ ґз учаскесiне басќа жолмен ґтуi мїмкiн болмаса, ґте ќиын болса немесе шамадан тыс шыєындарды керек етсе, кґршi немесе ґзге де жер учаскесi арќылы жаяу жјне кґлiкпен жїрiп ґтудi;

2) кґршi немесе ґзге де учаскеге сервитут белгiленбейiнше ќамтамасыз етуге болмайтын, электр таратудыѕ, байланыстыѕ ќажеттi желiлерiн тартуды жјне пайдалануды, сумен, субўрєышпен, жылумен жабдыќтауды, газбен жабдыќтауды, мелиорацияны жјне жеке меншiк иесiнiѕ немесе жер пайдаланушыныѕ басќа да ќажеттерiн ќамтамасыз ету їшiн белгiленуi мїмкiн.

3. Кґршi немесе ґзге де учаскеге жекеше сервитут осы учаскелерге жеке меншiк ќўќыєы немесе жер пайдалану ќўќыєы субъектiлерiмен жасалатын шарт бойынша белгiленедi.
Жер учаскесiн шектеулi ќўќыќпен пайдаланушы ќўќыќ субъектiсi жеке меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа сервитутпен байланысты келтiрiлген барлыќ шыєынды ґтеуге тиiс.

4. Ќауымдыќ сервитуттар, егер бўл мемлекеттiѕ жјне жергiлiктi халыќтыѕ мїдделерiн ќамтамасыз ету їшiн ќажет болса, облыстардыѕ, республикалыќ маѕызы бар ќалалардыѕ, астананыѕ, аудандардыѕ, облыстыќ маѕызы бар ќалалардыѕ жергілікті атќарушы органдарыныѕ, аудандыќ маѕызы бар ќала, кент, ауыл (село), ауылдыќ (селолыќ) округ јкімдерініѕ шешімдері негізінде жер учаскелерiн алып ќоймастан, олардыѕ жер учаскелерін беру жґніндегі ќўзыреті шегінде белгiленуi мїмкiн.
Ќауымдыќ сервитуттар:

1) ортаќ пайдаланудаєы объектiлерге, зираттарєа, ќорымдарєа жјне ґзге де єибадат объектiлерiне жер учаскесi арќылы жаяу немесе кґлiкпен ґту;

2) жер учаскесiн сервитуттар белгіленбейінше ќамтамасыз ету мїмкін болмайтын немесе мґлшерлес емес шыєыстарды ќажет ететін коммуналдыќ, инженерлiк, электр жјне басќа да желiлер мен тораптарды, сондай-аќ кґлiк инфраќўрылымы объектiлерiн жїргізу мен пайдалану маќсатында пайдалану;

2-1) магистральдыќ ќўбырлардыѕ желілік бґлігін орналастыру жјне пайдалану маќсатында жер учаскесін пайдалану;

3) жер учаскесiнде межелiк жјне геодезиялыќ белгiлер мен оларєа ґту жолдарын орналастыру;

4) су алу жјне суат;

5) жер учаскесi арќылы мал айдап ґту;

6) жер учаскесiн белгiленген мерзiмде жјне белгiленген тјртiппен аѕ аулау, жер учаскесiнде орналасќан тўйыќ су айдындарында балыќ аулау, жабайы ґсiмдiктердi жинау маќсатында пайдалану;

7) iздестiру, зерттеу жјне басќа да жўмыстар жїргiзу маќсатында жер учаскесiн уаќытша пайдалану;

8) жаєалау белдеуiне еркiн ґту;

9) мемлекеттiк органдардыѕ шешiмiмен жер учаскесiн мјдени-кґпшiлiк iс-шаралар ґткiзуге пайдалану;

10) ќоєамдыќ жјне мемлекеттiк мїдделерге байланысты ґзге де жаєдайлар їшiн белгiленуi мїмкiн.

5. Егер Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕ актiлерiнде ґзгеше белгiленбесе, жекеше сервитут ауыртпалыєын кґтерушi жер учаскесiнiѕ меншiк иесi немесе оныѕ жер пайдаланушысы солардыѕ мїддесiне орай сервитут белгiленген тўлєалардан мґлшерлес тґлемаќы талап етуге ќўќылы.

6. Мемлекет меншiгiндегi жјне жер пайдалануєа берiлмеген жер учаскелерi бойынша сервитут белгiленген кезде, сервитут їшiн тґлемаќы бюджетке тїседi.

7. Егер сервитутты белгiлеу жер учаскесiн пайдалануда елеулi ќиындыќтарєа јкеп соєатын болса, ќауымдыќ сервитут ауыртпалыєын кґтерушi жер учаскесiнiѕ меншiк иесi немесе оныѕ жер пайдаланушысы ќауымдыќ сервитутты белгiлеген мемлекеттік органнан мґлшерлес тґлемаќы талап етуге ќўќылы.
Ќауымдыќ сервитут белгілеу жер учаскесін пайдалану мїмкін болмай ќалатын жаєдайєа јкеп соќса, жер учаскесініѕ меншік иесі немесе жер пайдаланушы меншік немесе жер пайдалану ќўќыєы тоќтатылєан кездегі шыєынды ќауымдыќ сервитутты белгілеген
мемлекеттік органнан толыќ кґлемде ґткізе отырып, ґзінен осы жер учаскесін алып ќоюды, соныѕ ішінде сатып алу арќылы алып ќоюды не онымен ќўны теѕ жер учаскесін беруді немесе ол мїмкін болмаєан жаєдайда - басќа жер учаскесін оныѕ ќўнын немесе оєан ќўќыќтарды
жердіѕ баєасына есептеп жјне шеккен шыєындарды ґтей отырып, беруді талап етуге ќўќылы.
Ескерту. 69-бапќа ґзгерту енгізілді - ЌР 2006.01.10 N 116 (2006.01.01 бастап ќолданысќа енгізіледі), 2007.07.06 N 279 , 2011.07.20 N 464-IV (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі), 2012.01.09 N 533-IV (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі), 2012.06.22 N 21-V (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгiзiледi) Заѕдарымен.

70-бап. Уаќытша (маусымдыќ) пайдаланылатын мал айдау
жолдары

1. Уаќытша (маусымдыќ) пайдаланылатын мал айдау жолдарын жеке меншiк иелерiнен немесе жер пайдаланушылардан жердi алып ќоймай, жерiнен жол ґтетiн жеке меншiк иелерiмен немесе жер пайдаланушылармен келiсе отырып, аудандыќ (аудан аумаєында) немесе облыстыќ (екi немесе одан кґп аудандардыѕ аумаєында) атќарушы органдар белгiлей алады.

2. Мал иелерi малды жолмен айдап ґткен кезде келтiрiлген шыєын їшiн жеке меншiк иелерiнiѕ немесе жер пайдаланушылардыѕ алдында жауаптылыќта болады.

71-бап. Жер учаскелерiн iздестiру жўмыстары їшiн
пайдалану

1. Геологиялыќ, геофизикалыќ, iздеу, геодезиялыќ, топыраќты зерттеу, геоботаникалыќ, жерге орналастыру, археологиялыќ жјне басќа да iздестiру жўмыстарын жїзеге асыратын жеке жјне заѕды тўлєалар бўл жўмыстарды жеке меншiк иелерiнен немесе жер пайдаланушылардан жер учаскелерiн алып ќоймай жїргiзе алады.

2. Осы баптыѕ 1-тармаєында аталєан жўмыстарды жїргiзу їшiн жер учаскелерiн пайдалануєа рўќсатты, оныѕ ќолданыс мерзiмiн кґрсете отырып аудандыќ, ќалалыќ атќарушы органдар, ал егiстiкте, жаќсартылєан шабындыќтар мен жайылымдарда, кґп жылдыќ екпелер бар жерде, сондай-аќ ерекше ќорєалатын табиєи аумаќтар жерi мен орман ќоры жерiнде жўмыстар жїргiзу їшiн облыстардыѕ, республикалыќ маѕызы бар ќалалардыѕ, астананыѕ жергілікті атќарушы органдары бередi.

3. Аталєан жўмыстарды жїргiзу мерзiмдерi, олардыѕ орны, шыєынды ґтеу жјне жердi нысаналы маќсаты бойынша пайдалануєа жарамды кїйге келтiру жґнiндегi мiндеттер, сондай-аќ басќа да жаєдайлар iздестiрушiнiѕ жеке меншiк иесiмен не жер пайдаланушымен немесе жер учаскесі орналасќан жердегі облыстыѕ, республикалыќ маѕызы бар ќаланыѕ, астананыѕ, ауданныѕ, облыстыќ маѕызы бар ќаланыѕ ујкілетті органымен (босалќы жерде, жер учаскелерiнiѕ меншiк иелерi мен жер пайдаланушылары жоќ басќа да санаттаєы жерде) жасасќан шартында айќындалады.

4. Іздестiру жўмыстары їшiн пайдаланылатын жер учаскелерiн тiкелей маќсаты бойынша пайдалануєа жарамды кїйге келтiру жеке меншiк иесiнiѕ немесе жер пайдаланушыныѕ iздестiрушiмен арасындаєы шартта, учаскелердi маќсаты бойынша пайдалануєа жарамды кїйге келтiру жґнiндегi жўмыстар - iздестiру жўмыстарыныѕ барысында, ал бўл мїмкiн болмаєан жаєдайда жўмыстар аяќталєаннан кейiн, топыраќтыѕ тоѕдану кезеѕiн ќоспаєанда, бiр ай мерзiмнен кешiктiрiлмей жїргiзiлуге тиiс екенi ескерiле отырып айќындалады.
Ескерту. 71-бапќа ґзгерту енгізілді - ЌР 2006.01.10 N 116 (2006.01.01 бастап ќолданысќа енгізіледі), 2011.07.20 N 464-IV (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі) Заѕдарымен.

72-бап. Басќа да сервитуттар

Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕ актiлерiнде немесе тараптардыѕ келiсiмiнде кґзделген жаєдайларда осы Кодексте аталєаннан басќа да сервитуттар белгiленуi мїмкiн.

73-бап. Жер учаскесiне ќўќыќ ауысќан кезде сервитуттыѕ
саќталуы

1. Жер учаскесiне меншiк ќўќыєы немесе сервитутпен ауыртпалыќ салынєан жер учаскесiне жер пайдалану ќўќыєы басќа тўлєаєа ауысќан жаєдайда сервитут саќталады.

2. Сервитут мјмiленiѕ, оныѕ iшiнде сатып алу-сатудыѕ жјне кепiлге салудыѕ дербес нысанасы бола алмайды. Сервитут басќа тўлєаларєа ќамтамасыз етiлуi їшiн сервитут белгiленген ќўќыќпен бiрге єана ауыса алады.

74-бап. Сервитуттыѕ тоќтатылуы

1. Сервитуттыѕ ќолданылуы ќўќыќ иесiнiѕ бас тартуы, ўзаќ уаќыт (3 жыл) пайдаланылмауы, оныѕ белгiленген мерзiмiнiѕ ґтуi нјтижесiнде, тараптар арасындаєы келiсiм негiзiнде, сот шешiмi негiзiнде жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕ актiлерiнде кґзделген ґзге де негiздер бойынша тоќтатылады.

2. Ќауымдыќ сервитут ќоєамдыќ ќажеттер їшiн белгiленiп, ол ќажеттер болмаєан жаєдайда жергiлiктi атќарушы органныѕ сервитутты жою туралы шешiм ќабылдауы арќылы тоќтатылуы мїмкiн.

3. Сервитуттыѕ ќолданылуы Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕ актiлерiнде немесе тараптардыѕ келiсiмiнде кґзделген негiздер бойынша бiржаќты тјртiппен тоќтатылады.

4. Сервитут ќўќыќ иесiнiѕ тиiсiнше пайдаланбауына, сондай-аќ ол белгiленген негiздердiѕ болмауына байланысты жеке меншiк иесiнiѕ немесе жер пайдаланушыныѕ талап етуi бойынша сот тјртiбiмен тоќтатылуы мїмкiн.

5. Сервитут белгiлi бiр мерзiмге белгiленген жаєдайларда, егер тараптардыѕ келiсiмiнде ґзгеше белгiленбесе, оныѕ ќолданылуы белгiленген мерзiм аяќталєан соѕ тоќтатылады. Сервитут шарт негiзiнде талап етiлетiн кезге дейiн немесе белгiсiз мерзiмге белгiленген жаєдайларда сервитуттыѕ ќолданылуы сервитутпен ауыртпалыќ салынєан жылжымайтын мїлiк иесiнiѕ сервитутты тоќтату туралы талап еткен кезiнен бастап бiр ай мерзiм ґткен соѕ тоќтатылады.