Бап. Жер мониторингi

1. Жер мониторингi болып жатќан ґзгерiстердi уаќтылы аныќтау, оларды баєалау, одан јрi дамуын болжау жјне керi јсерi бар процестердi болдырмау мен оныѕ зардаптарын жою жґнiнде ўсыныстар јзiрлеу маќсатында жїргiзiлетiн жер ќорыныѕ сапалыќ жјне мґлшерлiк жай-кїйiн базалыќ (бастапќы), жедел, мерзiмдi байќау жїйесiн бiлдiредi.

2. Жер мониторингi ќоршаєан табиєи ортаныѕ жай-кїйi мониторингiнiѕ ќўрамдас бґлiгi жјне сонымен бiр мезгiлде басќа да табиєи ортаєа мониторинг жїргiзу їшiн база болып табылады.
Халыќаралыќ єылыми-техникалыќ баєдарламаларєа сјйкес Ќазаќстан Республикасы жердiѕ єаламдыќ мониторингi бойынша жўмыстарєа ќатысуы мїмкiн.

3. Жерге меншiк нысандарына, жердiѕ нысаналы маќсаты мен пайдаланылу сипатына ќарамастан Ќазаќстан Республикасыныѕ барлыќ жерi жер мониторингiнiѕ объектiсi болып табылады.

160-бап. Жер мониторингiнiѕ мiндеттерi

1. Жер мониторингiнiѕ мiндеттерi:

1) жердiѕ жай-кїйiнiѕ ґзгерiстерiн уаќтылы аныќтау, оларды баєалау, болжам жасау жјне керi јсерi бар процестердi болдырмау мен зардаптарын жою жґнiнде ўсыныстар јзiрлеу;

2) мемлекеттiк жер кадастрын жїргiзудi, жерге орналастыруды, жерді пайдалану мен ќорєауды баќылауды жјне жер ресурстарын мемлекеттiк басќарудыѕ ґзге де функцияларын аќпараттыќ ќамтамасыз ету болып табылады.

2. Жер мониторингiнiѕ жердiѕ санаттарына сјйкес келетiн iшкi жїйелерi болады. Аумаќты ќамтуына ќарай республикалыќ, аймаќтыќ не жергiлiктi жер мониторингi жїзеге асырылады.

3. Жердi жїйелi тїрде баќылаудыѕ, суретке тїсiрудiѕ, зерттеудiѕ, тїгендеудiѕ нјтижелерi, жердi пайдалану мен ќорєауды мемлекеттiк баќылаудыѕ материалдары, мўраєаттыќ деректер, жердiѕ сапалыќ жай-кїйi туралы басќа да мјлiметтер жер мониторингi їшiн аќпарат кґздерi болып табылады.

161-бап. Жер мониторингiн жїргiзу

1. Жер мониторингiн жїргiзудi ўйымдастыруды орталыќ ујкiлеттi орган жїзеге асырады.

2. Жер мониторингi бойынша мемлекетаралыќ жјне халыќаралыќ баєдарламаларды iске асыру Ќазаќстан Республикасыныѕ басќа мемлекеттермен жасасќан келiсiмдерi мен шарттарында айќындалатын тјртiппен жјне жаєдайларда жїзеге асырылады.

3. Жер мониторингiн жїргiзу жјне оныѕ деректерiн пайдалану тјртiбiн Ќазаќстан Республикасыныѕ Їкiметi айќындайды.
Ескерту. 161-бапќа ґзгерту енгізілді - ЌР 2011.07.20 N 464-IV (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

162-бап. Жер мониторингi аќпаратын алу мен пайдалану
јдiстерi

1. Жер мониторингiн жїргiзу кезiнде ќажетті аќпаратты алу їшiн ќашыќтыќтан зерделеу, жер бетiн суретке тїсiру жјне баќылау јдiстерi, сондай-аќ ќор деректерi ќолданылады.

2. Жер мониторингiн техникалыќ ќамтамасыз ету жер ресурстарын басќару жґнiндегi тиiстi аумаќтыќ органдарда аќпаратты жинау, ґѕдеу жјне саќтау пункттерi бар автоматтандырылєан аќпараттыќ жїйе арќылы жїзеге асырылады.

3. Жер мониторингiнен алынєан нјтижелер автоматтандарылєан аќпараттыќ жїйенiѕ мўраєаттарында (ќорларында) жјне деректер банкiнде жинаќталады.

4. Азаматтар, кјсiпорындар мен мекемелер, халыќаралыќ ўйымдар, шетелдiк заѕды жјне жеке тўлєалар жер мониторингiнiѕ мјлiметтерiн белгiленген тјртiппен пайдаланады.

163-бап. Жер ќатынастарын жїзеге асыруды ќамтамасыз ету
жґнiндегi iс-шараларды ќаржыландыру

1. Облыстардыѕ, астананыѕ жјне республикалыќ маѕызы бар ќаланыѕ шекарасын белгiлеу кезiнде жїргiзiлетiн жерге орналастыру, жер кадастры мен жер мониторингiн жїргiзу, ауыл шаруашылыєы маќсатындаєы жер учаскелерiнiѕ паспорттарын жасау жјне Ќазаќстан Республикасы Їкiметiнiѕ шешiмi бойынша жїргiзiлетiн ґзге де жўмыстар бюджет ќаражаты есебiнен жїзеге асырылады.

2. Аудандардыѕ, облыстыќ, аудандыќ маѕызы бар ќалалардыѕ, ауылдыќ (селолыќ) округтердiѕ, кенттердiѕ, ауылдардыѕ (селолардыѕ) шекарасын белгiлеу кезiнде жїргiзiлетiн жерге орналастыру, жердi аймаќтарєа бґлу, ауыл шаруашылыєы алќаптарын бiр тїрден екiншi тїрге ауыстыру, елдi мекендердi жер-шаруашылыќ орналастыру жјне жергiлiктi атќарушы органдардыѕ шешiмi бойынша жїргiзiлетiн ґзге де жўмыстар бюджет ќаражаты есебiнен жїзеге асырылады.

3. Жер учаскелерiнiѕ жеке меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардыѕ ґтiнiштерi бойынша жерге орналастыру олардыѕ ќаражаты есебiнен жїзеге асырылады.
Ескерту. 163-бапќа ґзгеріс енгізілді - ЌР 2006.01.10 N 116 (2006.01.01 бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

5-бґлiм. Жер заѕдарыныѕ орындалуын ќамтамасыз ету жјне
ќорытынды ережелер

20-тарау. Меншік ќўќыєы мен жер пайдалану ќўќыєын
ќорєау жјне шыєынды ґтеу

164-бап. Меншiк ќўќыєы мен жер пайдалану ќўќыєын ќорєау

Меншiк ќўќыєы мен жер пайдалану ќўќыєы Ќазаќстан Республикасыныѕ Азаматтыќ кодексiнде жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ басќа да заѕ актiлерiнде кґзделген тјртiппен ќорєалады.
Ескерту. 164-бапќа ґзгеріс енгізілді - ЌР 2007.07.06 N 279 Заѕымен.

164-1-бап. Жер учаскесін бґгденіѕ заѕсыз иеленуінен
ќайтаруды талап ету

1. Жер учаскесініѕ меншік иесі немесе жер пайдаланушы жер учаскесін бґгденіѕ заѕсыз иеленуінен ќайтаруды талап етуге ќўќылы.

2. Мемлекет меншігіндегі жјне жер пайдалануєа берілмеген жер ќўрамынан ґз бетінше иеленіп алынєан жер учаскесін ќайтаруды талап етуді жер учаскесі орналасќан жер бойынша жергілікті атќарушы органдар жїзеге асырады.
Заѕсыз иеленуші ґз бетінше иеленіп алєан жер учаскесін Ќазаќстан Республикасыныѕ јкімшілік ќўќыќ бўзушылыќ туралы заѕнамасында кґзделген јкімшілік жазалар ќолданылєан кезден бастап кїнтізбелік отыз кїн ішінде босатуєа жјне ґз бетінше иеленіп алєан
жер учаскесінде салынєан (салынып жатќан) ќўрылысты, Ќазаќстан Республикасыныѕ азаматтыќ заѕнамасында кґзделген жаєдайларды ќоспаєанда, ґзі немесе ґз есебінен бўзуды жїзеге асыруєа міндетті.
Заѕсыз иеленушініѕ ґз бетінше иеленіп алєан жер учаскесін босату жјне мўндай учаскеде салынєан (салынып жатќан) ќўрылысты бўзу жґніндегі міндеттерді орындамауына байланысты даулар сот тјртібімен шешіледі.
Ґз бетінше салынєан ќўрылыс коммуналдыќ меншікке берілген жаєдайда ќўрылысты жїзеге асырєан тўлєаєа сот айќындаєан мґлшерде ќўрылысќа жўмсалєан шыєыстар ґтеледі.
Жер учаскесiн заѕсыз иеленушiнiѕ жеке басын (деректерiн) аныќтау мїмкiн болмаєан жаєдайда, аумаєында осындай жер учаскесі аныќталєан республикалыќ маѕызы бар ќаланыѕ, астананыѕ, ауданныѕ, облыстыќ маѕызы бар ќаланыѕ ујкілетті органы иесі жоќ жылжымайтын зат ретінде есепке ќою їшін жылжымайтын мїлікке ќўќыќты мемлекеттік тіркеуді жїзеге асыратын органєа ґтініш жібереді.
Иесі жоќ жылжымайтын зат есепке ќойылєан кїннен бастап бір жыл ґткен соѕ аумаєында жер учаскесі аныќталєан республикалыќ маѕызы бар ќаланыѕ, астананыѕ, ауданныѕ, облыстыќ маѕызы бар ќаланыѕ атќарушы органы осы затты мемлекет меншігіне тїскен деп тану туралы талаппен сотќа жїгінеді.
Ескерту. 164-1-баппен толыќтырылды - ЌР 2007.07.06 N 279 Заѕымен, ґзгерту енгізілді - ЌР 2011.07.20 N 464-IV (алєашќы ресми жарияланєанынан кейін кїнтізбелік он кїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

165-бап. Меншiк иелерiне немесе жер пайдаланушыларєа
келтiрiлген шыєынды ґтеудiѕ негiздерi

Меншiк иелерiне немесе жер пайдаланушыларєа келтiрiлген шыєын:

1) жер учаскелері мемлекет мўќтажы їшін меншік немесе жер пайдалану ќўќыєыныѕ тоќтатылуына јкеп соєатындай етіп мјжбїрлеп иеліктен шыєарылєан;

2) жер пайдаланудыѕ ерекше режимiнiѕ белгiленуiне байланысты меншiк немесе жер пайдалану ќўќыєы шектелген;

3) меншiк иелерiнiѕ немесе жер пайдаланушылардыѕ ќўќыќтары бўзылєан;

4) топыраќ ќўнарлылыєыныѕ бїлiнуiне јкеп соєатын, су режимiн нашарлататын, ауыл шаруашылыєы даќылдары мен екпелерiне зиянды заттар бґлiп шыєаратын объектiлердi салу мен пайдалану нјтижесiнде жер сапасы нашарлаєан;

5) осы Кодекстiѕ 91-бабында кґзделген жердi алып ќою жаєдайларында толыќ кґлемiнде ґтелуге тиiс.
Ескерту. 165-бапќа ґзгеріс енгізілді - ЌР 2007.07.06 N 279 , 2011.03.01 N 414-IV (алєашќы ресми жарияланєан кїнінен бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕдарымен.

166-бап. Шыєынды ґтеу тјртiбi

1. Меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа келтiрiлген шыєын оны келтiрушiнiѕ есебiнен ґтеледi.
Мемлекеттiк билiк органыныѕ, ґзге мемлекеттiк органныѕ заѕдарєа сјйкес емес акт шыєаруы, сондай-аќ осы органдардыѕ лауазымды адамдарыныѕ iс-јрекеттерi (јрекетсiздiгі) салдарынан меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа келтiрiлген шыєынды Ќазаќстан Республикасы немесе тиiсiнше јкiмшiлiк-аумаќтыќ бiрлiк ґтеуге тиiс.

2. Ґтемаќы мґлшерiн айќындау кезiнде оєан:

1) жер учаскесiнiѕ немесе жер пайдалану ќўќыєыныѕ ќўны;

2) жемiс аєаштары мен кґпжылдыќ екпелердi ќоса алєанда, учаскедегi жылжымайтын мїлiктiѕ нарыќтыќ ќўны;

3) жер учаскесiн игеруге, оны пайдалануєа, ќорєау iс-шараларын жїргiзуге, топыраќ ќўнарлылыєын арттыруєа байланысты шыєындардыѕ инфляциясы есепке алынєан ќўны;

4) меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа їшiншi тўлєалар алдындаєы ґз мiндеттемелерiн мерзiмiнен бўрын тоќтатуына байланысты келтiрiлген шыєынды ќоса алєанда, олардан жер учаскесiн алып ќоюмен байланысты келтiрiлген, меншік немесе жер пайдалану ќўќыєын тоќтату кезіндегі барлыќ шыєын;

5) алынбай ќалєан пайда енгiзiледi.

3. Жер учаскесiн алып ќою кезiнде меншiк иелерiне нeмece жер пайдаланушыларєа келтiрiлген шыєынды, сондай-аќ олардыѕ ґтемаќы мґлшерiн айќындау тараптардыѕ келiсiмiмен белгiленедi.

4. Жер учаскелерiн алып ќою немесе оларєа уаќытша орналасу нјтижесiнде суару, ќўрєату, табиєат ќорєау, эрозияєа жјне селге ќарсы объектiлер мен ќўрылыстардыѕ (жїйелердiѕ) жўмысы жартылай немесе толыєымен бўзылатын жаєдайда шыєындар, жобалау-зерттеу жўмыстарыныѕ ќўнын ќоса алєанда, объектiлер мен єимараттарды (жїйелердi) жаѕадан салу немесе жўмыс iстеп тўрєандарын ќайта жаѕєырту їшiн жасалатын жўмыстыѕ ќўнына негiзделiп айќындалуы мїмкiн.

5. Жердi пайдалану кезiндегi ќолайсыздыќтардан (су ќоймаларын толтыру кезiнде аралдардыѕ пайда болуы, кґлiк байланыстарыныѕ бўзылуы, аумаќты коммуникациялармен бґлiп тастау жјне басќалары) туындаєан шыєындар (шыєыстар) жобалау-зерттеу жўмыстарына, бґгеттер, кґпiрлер, жолдар, кiрме жолдар, басќа да ќўрылыстар салуєа, су ќоймаларыныѕ тїбiн тазартуєа, сондай-аќ ќайыќтар, катерлер, паромдар мен ґзге де кґлiк ќўралдарын сатып алуєа кеткен бiржолєы шыєыстардыѕ сомасымен айќындалуы мїмкiн.

6. Жердiѕ нашарлаєан сапасын ќалпына келтiру їшiн ќажеттi шыєындарды (шыєыстарды) айќындау кезiнде топыраќты зерттеу, агрохимиялыќ жјне басќа арнайы тексерулер мен зерттеулердi, сондай-аќ жердiѕ сапасын ќалпына келтiрудi ќамтамасыз ететiн iс-шараларды жїргiзуге шыќќан шыєыстар енгiзiлуi мїмкiн.

7. Жер учаскесiнiѕ меншiк иесi немесе жер пайдаланушы меншiк ќўќыєыныѕ немесе жер пайдалану ќўќыєыныѕ тоќтатылуына јкеп соєатын шешiммен келiспеген жаєдайда, дау сот тјртiбiмен шешiлгенге дейiн ол шешiмдi жїзеге асыру мїмкiн болмайды. Дауды ќарау кезiнде меншiк иесiне немесе жер пайдаланушыєа келтiрiлген шыєындарды ґтеудiѕ барлыќ мјселелерi де шешiледi.
Ескерту. 166-бапќа ґзгеріс енгізілді - ЌР 2007.07.06 N 279 , 2011.03.01 N 414-IV (алєашќы ресми жарияланєан кїнінен бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕдарымен.