Ноосфераның пайда болуы және дамуы» тақырыбы бойынша творчествалық жұмыс жасау.

Тарихи тұрғыдан қарайтын болсақ, адам пайда болып, биосфераға әсерін тигізе бастаған шақтан осы кезеңге дейінгі уақыт аралығында биосфераның өзгеруін бес сатыға бөлуге болады. Бұл сатылар:

- адамзаттың биосфераға алғашқы әсері әдеттегі биологиялық түр ретінде ғана болған;

- адамның дамуы кезеңінде экожүйелерді өзгертпейтін бірақ өте қарқынды түрде аңшылық орын алған;

- табиғи процестердің өзгеруіне байланысты экожүйе де өзгере бастаған;

- Жерді жырту мен ормандарды қырқу арқылы табиғатқа зиян келтірілген;

- Биосфераның барлық құрамдас бөліктері түгелімен әлемдік өзгерістерге ұшыраған.

- Соңғы саты осыдан шамамен 300 жыл бұрын басталып, қазіргі кезге дейін созылуда. Адамның іс-әрекетінің әсерімен биосферада болатын негізгі өзгерістер түрлеріне келесі жағдайлар жатады:

- Жердің беткі қабатының құрылымының өзгеруі (жерді жырту, орманды қырқу, мелиорация, жасанды көлдермен теңіздердің пайда болуы және жер бетіндегі сулардың экожүйесінде басқа да өзгерістердің жүруі, т.б.);

- Биосфераның құрамын, оны түзетін заттектердің балансы мен айналымынның өзгеруі (кен орындарындағы үйінділер, әртүрлі ластаушы заттардың сыртқы ортаға түсуі немесе әлсін-әлсін түсіп отыруы;

- Кейбір организмдер түрлерін жойылып кетуі арқылы және жануарлардың жаңа тұқымдары мен өсімдіктердің жаңа сорттарын шығару арқылы биотаға өзгерістер енгізу;

- Жер шарының кейбір региондарындағы және ғаламшар деңгейіндегі энергиялық балланстың өзгеруі.

Қолданылатын әдебиеттер:

1. Кречвалуш В.В., Комендар В.И. Биологическая экология редких видов. Львов:

СВИТ , 1990.

2. Одум Ю. Экология в 2-х томах. М., мир, 1986.

3. Радкевич В.А. Экология. Минск, ВШ., 1997.

4. Бигон М.И. и др. Экология особи, популяции и сообщества. М., 1989.

5. Бродский А.К. Краткий курс общей экологии. С-Пб., 1992.

6.Пономарева И.Н., Соломин В.П., Корнилова О.А. «Общая биология». М.: Мой учебник, 2005. – 462 (основная)

Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық университеті Казахский Экономический университет им. Т. Рыскулова