Кіріспе(проф. У.И. Кенесариев., аударған – доцент М.Е.Жоламанов)
|
|
1. Аурудың алдын алу жөніндегі негізгі медициналық ғылым ретіндегі гигиена. Мақсаты, міндеттері, зерттейтін тақырыбы.
|
|
2. Гигиенаның басқа ғылымдармен байланысы. Гигиенаның бөлімдері. Гигиеналық зерттеулердің әдістері.
|
|
3. Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет және оның халықтың денсаулығын сақтау мен нығайтудағы рөлі.
|
|
I Тарау. Гигиенаның даму тарихы(проф. У.И.Кенесариев, аударған – доцент М.Е. Жоламанов, М.Т.Адилова.)
|
|
1. Алғашқы қауымдық және құл иеленушілік қоғамдардағы гигиенаның дамуы.
|
|
2. Гигиеналық білімдердің орта ғасырлардағы (б.э.д. VIXIVжж.) және феодализм мен өндірістік капитализмге өту кезеңіндегі (б.э.д. XV-XVIII жж.) дамуы.
|
|
3. Гигиенаның өз алдына жеке ғылым ретінде аяғына тұруы
|
|
4. Кеңестік мемлекетттің құрылуы кезеңіндегі алдын алу медицинасының дамуы.
|
|
5. Гигиенаның және санитарлық эпидемиологиялық қызметтің Қазақстан Республикасындағы дамуы.
|
|
5.1. Қазақтың халық медицинасы мен гигиенасы. Қазақстан аумағында бірінші дәрігерлердің пайда болуы.
|
|
5.2.Қазақстанда санитарлық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру және оның соғысқа дейінгі кезеңде дамуы
|
|
5.3. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстандағы санитарлық-эпидемиологиялық қызмет.
|
|
5.4. 1946-1991 жылдардағы санитарлық-эпидемиологиялық қызмет пен гигиена ғылымы.
|
|
5.5. Қазақстан Республикасында гигиенаның 1991 жылдан кейін дамуы.
|
|
ІІ Тарау. Қоршаған орта факторларынын гигиеналық нормалаудың ғылыми негіздері(проф. У.И. Кенесариев., аударған – доцент М.Е.Жоламанов)
|
|
1. Жалпы жағдайлар.
|
|
2. Нормалаудың бiрiншi кезектiлiгi .
|
|
3. Нормалау қағидалары.
|
|
4. Жануарларға жүргізілетін эксперимент
|
|
5. Жеделдетiлген нормалау .
|
|
6. Гигиеналық болжау.
|
|
III Тарау. Ауа ортасының гигиенасы( доцент Р.М. Балмахаева, аударған – доцент М.Е.Жоламанов, доцент Р.М.Балмахаева, М.Т.Адилова)
|
|
1. Ауа ортасының гигиеналық маңызы.
|
|
2. Жер атмосферасының құрылымы.
|
|
3. Ауа ортасының физикалық факторлары және олардың гигиеналық маңызы.
|
|
3.1. Ауаның температурасы, ылғалдылығы, қозғалу жылдамдығы және олардың гигиеналық маңызы.
|
|
3.2. Барометрлік қысым және оның гигиеналық маңызы.
|
|
3.3. Ауа ортасының электрлік жағдайы және оның гигиеналық маңызы.
|
|
4. Күн радиациясы және оның гигиеналық маңызы.
|
|
4.1. Күн сәулесінің сипатттамасы. Жарық климаты.
|
|
4.2. Күн радиациясының адам ағзасына әсері.
|
|
5. Ауаның табиғи химиялық құрамы және оның гигиеналық маңызы.
|
|
6. Атмосфералық ауа ластануының гигиеналық маңызы.
|
|
7. Атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі шаралар
|
|
8. Климат және ауа райы. Адам ағзасына әсері. Акклиматизация мәселелері.
|
|
IV Тарау. Су және сумен қамтамасыз ету гигиенасы
(проф. Ж.Д. Бекмагамбетова, аударған – доцент М.Е Жоламанов, б.ғ.к. У.Б.Аскарова)
|
|
1. Су көздерінің жалпы сипаттамасы.
|
|
2. Судың адам ағзасы үшін және оның өмір сүруін қамтамасыз етудегі рөлі
|
|
3. Адамның шаруашылық қызметі нәтижесінде жер беті және жер асты сулардың ластануы
|
|
4. Судың сапасының адам денсаулығына әсері
|
|
5. Су факторымен байланысты аурулардың алдын алу
|
|
V.Тарау. Топырақ гигиенасы және елді мекендерді тазарту
(доцент Р.М Балмахаева, аударған – доцент М.Е Жоламанов,
б.ғ.к. А.Ж Молдакарызова, доцент Р.М Балмахаева)
|
|
1. Топырақ және топырақ түзуші факторлар.
|
|
2. Топырақтың гигиеналық маңызы
|
|
2.1. Топырақтың қасиеттері мен механикалық құрамының гигиеналық маңызы
|
|
2.2. Жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуындағытопырақтың рөлі.
|
|
2.3. Топырақтың табиғи химиялық құрамының гигиеналық маңызы
|
|
2.4. Топырақтың химиялық заттармен ластануының гигиеналық маңызы.
|
|
2.5. Топырақтың өздігінен тазарту үрдістері және олардың қалдықтарды залалсыздандырудағы рөлі
|
|
3. Топырақтың ластану дәрежесін гигиеналық бағалау. Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері.
|
|
4. Топырақты санитарлық қорғау
|
|
4.1. Топырақты санитарлық қорғау жөніндегі шаралар
|
|
4.2. Елді мекендерді тазартудың гигиеналық негіздері
|
|
VI Тарау. Елді мекендерді абаттандыру мен жоспарлаудың гигиеналық негіздері (проф. Н.Ж.Жакашов, аударған–доцент М.ЕЖоламанов, М.Т Адилова)
|
|
1. Урбанизацияның гигиеналық маңызы.
|
|
2. Қала құрылысы мен қалаларды сауықтырудың гигиеналық қағидалары. Елді мекендерді орналастыруға жер таңдау.
|
|
3. Қалалар мен ауылды елді мекендерді жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
3.1. Қаланы жоспарлау және салу.
|
|
3.2. Ауылдық елді мекендердің жоспарлануы және құрылыс салынуы ерекшеліктері.
|
|
4. Қалалық шу. Шудың тұрғындарға қолайсыз әсер етуінің алдын алу
|
|
VII Тарау. Тұрғын үй гигиенасы
(проф. Н.Ж.Жакашов, аударған–доцент М.ЕЖоламанов, М.Т Адилова)
|
|
1. Тұрғын үй құрылысына жер учаскесін таңдау. Тұрғын үй ғимараттарының түрлері.
|
|
2. Тұрғын үйлердің ішкі жоспарлануы
|
|
3. Тұрғын үйлердің ішкі ортасын ұйымдастыру
|
|
3.1. Микроклимат жағдайлары.
|
|
3.2. Ауа ортасының сапасы
|
|
3.3. Желдету
|
|
3.4. Жарықтандыру
|
|
VIII Тарау. Тамақтану гигиенасы
(доцент Р.М Балмахаева, доцент М.Е.Жоламанов,аударған –
доцент М.Е.Жоламанов)
|
|
1. Рационалды тамақтану туралы түсінік. Негізгі қағидалар.
|
|
2. Халықтың әртүрлі топтарына арналған тамақтық заттар мен энергияның физиологиялық қажеттілік нормалары.
|
|
3. Тағамның құрам бөліктері. Тағамдық азықтардың тамақтық және биологиялық құндылығы түсінігі
|
|
4. Тамақтық заттардың биологиялық ролі. Қабылдау нормалары. Тамақтық заттардың көздері - азықтар.
|
|
4.1. Ақуыздар
|
|
4.2. Майлар.
|
|
4.3. Көмірсулар.
|
|
4.4. Минералды заттар.
|
|
4.5. Дәрумендер.
|
|
5. Тамақтану режимі. Тоқтық сезімі және тағамның сіңімділігі.
|
|
6. Алиментарлық аурулар.
|
|
7. Азық-түліктердің тағамдық және биологиялық құндылығы. Адамда ауру дамуындағы ролі
|
|
7.1.Ет және ет өнімдері.
|
|
7.2. Балық және балық өнімдері.
|
|
7.3. Сүт және сүт өнімдері
|
|
7.4. Жұмыртқа.
|
|
7.5. Дәнді дақылдар мен бұршақ тұқымдастар.
|
|
7.6. Көкөністер, жемістер, жидектер.
|
|
7.7. Тағамдарды консервілеу әдістері. Банкідегі консервілер.
|
|
8. Тағамдық азықтарды санитарлық-эпидемиологиялық сараптау.
|
|
9. Тамақтан уланулар
|
|
9.1. Микроб текті тамақтан уланулар
|
|
9.2. Табиғаты микробтық емес тамақтан уланулар
|
|
9.3. Этиологиясы анықталмаған тамақтан уланулар
|
|
10. Ұйымдастырылған ұжымдарда тамақпен қамтамасыз етудің ұйымдастырылуын медициналық бақылау.
|
|
10.1. Ұйымдастырылған ұжымдарда тамақпен қамтамасыз етудің ұйымдастырылуын медициналық бақылаудың негізгі бағыттары.
|
|
10.2. Емдік және емдеу-алдын алу жөніндегі тамақтану
|
|
10.3. Ауруханалардың ас блоктарын орналастыруға, жоспарлауға және жабдықтауға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
10.4. Азықтарды аспаздық өңдеуге қойылатын талаптар
|
|
10.5. Асхана және ас үй ыдыстарын жуу және дезинфекциялау
|
|
10.6. Қызметкерлердің денсаулығы мен жеке басының гигиенасы.
|
|
IX Тарау. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы (доцент Р.М Балмахаева, аударған – доцент М.Е. Жоламанов, Р.М Балмахаева, Г.Т Рузуддинова)
|
|
1. Балалардың әр түрлі жас кезеңдеріндегі өсуі мен даму ерекшеліктері.
|
|
2. Балалар мен жасөспірімдер денсаулығы және оған себепші факторлар.
|
|
3. Балалардың дене дамуын зерттеу және бағалау әдістері.
|
|
4. Секулярлық тренд және қазіргі кезеңдегі балалардың өсу және даму ерекшеліктері
|
|
5. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайын бағалау. Денсаулық топтары.
|
|
6. Күн тәртібі мен оқу–тәрбие үрдісінің гигиеналық негіздері.
|
|
6.1 Күн тәртібінің физиологиялық негіздері.
|
|
6.2 Емшектегі және мектепке дейінгінің алдындағы (бөбектік) жастағы балалардың күн тәртібі.
|
|
6.3 Мектепке дейінгі жастағы балалардың күн тәртібі мен оқу–тәрбиелеу үрдісінің гигиеналық негіздері.
|
|
6.4 Балалардың мектепте оқуға функционалдық дайындығы
|
|
6.5 Мектеп оқушыларының күн тәртібі мен оқу – тәрбие үрдісінің гигиеналық негіздері.
|
|
7. Балалар мен жасөспірімдердің дене шынықтыру тәрбиесі
|
|
7.1. Дене шынықтыру тәрбиесінің гигиеналық негізі ретіндегі қимыл белсенділігі. Дене шынықтыру тәрбиесінің қағидалары.
|
|
7.2 Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін мекемелердегі дене шынықтыру тәрбиесін ұйымдастыру..
|
|
8. Балалар мекемелерінің орналастырылуына, жоспарлануына, жабдықталуына және балалардың күнделікті қолданатынзаттарына қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
8.1. Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін балалар мекемелерін орналастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
8.2. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінің (МДМ) жобалауға және жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
8.3. Жалпы білім беретін мекемелерінің (ЖББМ) жоспарлануына қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
8.4 Балалар мекемелерінің ішкі ортасын ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
8.5. Балалар мекемелерінің жабдықталуына қойылатын гигиеналық талаптар
|
|
8.6. Балалар ойыншықтарына, оқулықтарыны және киіміне қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
9. Балаларды еңбекке тәрбиелеу және үйрету. Жасөспірімдерді мамандыққа бағыттау және мамандық түріне дәрігерлік кеңес беру.
|
|
9.1. Балаларды еңбекке тәрбиелеу және үйрету
|
|
9.2. Жасөспірімдерді мамандыққа бағыттау және мамандық түріне дәрігерлік кеңес беру.
|
|
Χ Тарау. Емдеу – алдын алу мекемелерінің гигиенасы.(проф. Н.Ж.. Жакашов доцент Р.М.Балмахаева., аударған - доцент М.Е.Жоламанов, С.Ш. Сламкулова)
|
|
1. Ауруханың жер телімін таңдауға және оны жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
2. Аурухана құрылысы жүйелерінің гигиеналық сипаттамасы
|
|
3. Аурухананың негізгі құрылымдық бөлімшелері. Стационардың негізгі функционалдық элементі ретіндегі -палата бөлімі
|
|
3.1.Қабылдау бөлімі.
|
|
3.2. Ауруханалардың емдеу-диагностикалық бөлімдері.
|
|
3.3. Стационардың негізгі функционалдық элементі ретіндегі -палата бөлімі.
|
|
4. Аурухана ішілік инфекциялар және олардың алдын алу (жұқпалы аурулар бөлімі мысалында).
|
|
5. Аурухананың мамандандырылған бөлімдерінің ішкі ортасының жоспарлануына және ұйымдастырылуына қойылатын гигиеналық талаптар.
|
|
5.1 Хирургиялық бөлім.
|
|
5.2. Акушерлік бөлім
|
|
5.3. Балалар бөлімі.
|
|
5.4.Емхана бөлімі.
|
|
6. Ауруханалардағы қорғану режимін ұйымдастыру.
|
|
ХІ - Тарау. Еңбек гигиенасы(проф. К.К.Тогузбаева, доцент Р.М.Балмахаева, аударған – доцент М.Е.Жоламанов, м.ғ.к. М.К.Желдербаева )
|
|
1. Өндірістік факторлар туралы түсінік. Кәсіптік зияндылықтар және адам денсаулығы. Еңбек жағдайының жіктелуі.
|
|
2. Өндірістік факторлардың қолайсыз әсерінің алдын алу.Кәсіпорындардың жұмысшыларына емдеу- аурудың алдын-алу көмегін ұйымдастыру.
|
|
3. Ой еңбегі мен дене еңбегінің гигиенасы
|
|
4. Өндірістік микроклимат, қолайсыз микроклиматтық жағдайларымен байланысты аурулардың алдын алу.
|
|
5. Зиянды фактор ретіндегі, өндірістік шаңның қолайсыз әсерінің алдын алу.
|
|
6. Өндіріс жағдайындағы шу, инфрадыбыс, ультрадыбыс.
|
|
7. Зиянды және қауіпті өндірістік фактор ретіндегі діріл.
|
|
8. Иондаушы емес электромагниттік сәулеленулер мен өрістер, олардың адам ағзасына әсері.
|
|
8.1 Статикалық электрлік өрістер (СЭӨ
|
|
8.2 Тұрақты магниттік өрістер.
|
|
8.3 Радиожиілікті диапазонындағы электромагниттік сәулеленулер
|
|
8.4. Өнеркәсіптік жиіліктегі электрмагниттік өрістер (ӨЖ ЭМӨ).
|
|
8.5. Лазерлі сәулелену.
|
|
8.6. Иондаушы емес сәулеленулердің адам ағзасына қолайсыз әсерінің алдын алу.
|
|
9. Өндірістік канцерогенді факторлар.
|
|
10. Өнеркәсіптік улар
|
|
10.1 Жалпы түсініктер.
|
|
10.2 Өнеркәсіптік уларды токсикологиялық бағалаудың негізгі қағидалары.
|
|
10.3 Негізгі өнеркәсіптік улардан кәсіби уланулар және олардың алдын алу.
|
|
Қорғасын.
|
|
Сынап және оның бейорганикалық қосылыстары. Метал сынап
|
|
Хром және оның қосылыстары
|
|
Марганец және оның қосылыстары
|
|
Бериллий және оның бейорганикалық қосылыстары
|
|
Кадмий және оның қосылыстары
|
|
Органикалық еріткіштер.
|
|
Көміртегі тотығы
|
|
Тітіркендіргіш әсерлі газдар.
|
|
11. Компьютерлермен жұмыс істеу кезіндегі зиянды факторлар және олардың қолайсыз әсерінің алдын алу.
|
|
12. Медицина қызметкерлерінің еңбек гигиенасы.
|
|
13. Ауылшаруашылығы еңбек гигиенасының негізгі мәселелері.
|
|
14. Өндірістік жарақаттану және оның алды алу.
|
|
XII- Тарау. Радиациялық гигиена(проф.Ж.Д.Бекмагамбетова, доцент М.Е.Жоламанов, аударған –доцент М.Е.Жоламанов, Г.М. Гиниятова)
|
|
1. Иондаушы сәулеленулер және олардың сипаттамасы
|
|
2. Радиациялық гигиенаның пайда болуы мен дамуының негізгі алғы шарттары, оның бағыттары мен міндеттері
|
|
3. Радиациялық гигиенада қолданылатын негізгі атаулар, анықтамалар, түсініктер, өлшем бірліктер
|
|
4. Адамға әсер ететін иондаушы сәулелену көздері.
|
|
4.1. Табиғи радиациялық фон (ТРФ) туралы түсінік
|
|
4.2. Табиғи жағдайларда адамды сәулеленудің әсеріне ұшырататын көздері
|
|
4.3. Иондаушы сәулеленудің адамға әсер ететін жасанды көздері
|
|
4.4. Халықты иондаушы сәулеленуге ұшырататын қосымша көздер
|
|
5. Иондаушы сәулеленудің ағзаға әсері
|
|
5.1. Иондаушы радиацияның биологиялық нысандарға әсер ету механизмі туралы жалпы мәліметтер
|
|
5.2. Адамның иондаушы сәулеленуге ұшырауының биологиялық эффектілері және салдары.
|
|
6. Халықтың радиациялық қауіпсіздігінің негіздері.
|
|
6.1. Иондаушы сәулеленулердің ашық және жабық көздерінің әсер етуі кезінде кәсіби топтағы адамдар мен халықты қорғау жөніндегі гигиеналық шаралар.
|
|
6.2. Дозиметрлік және радиометрлік бақылау.
|
|
XIII -Тарау. Жеке бас гигиенасы (доцент Р.М. Балмахаева.,
аударған – доцент М.Е.Жоламанов, доцент Р.М. Балмахаева.)
|
|
1. Тері және ауыз қуысының гигиенасы.
|
|
1.1. Тері гигиенасы
|
|
1.2. Ауыз қуысы гигиенасы
|
|
2. Киім және аяқ киім гигиенасы.
|
|
2.1. Киім гигиенасы.
|
|
2.2. Аяқ киім гигиенасы
|
|
Мазмұны
|
|