Инвестиционный Доход

Доход, который приносят ценные бумаги и иные некоммерческие инвестиции, например дивиденды (dividends), проценты (interest), премии по опционам (option premiums), гонорар (royalty), рента (annuity) или доход на капитал (capitalgains), вложенный в акции, облигации, опционы, фьючерсы и драгоценные металлы. В соответствии с Законом о налоговой реформе 1986 г. (Tax Reform Act of 1986) проценты по счетам с маржей (margin accounts) могут без ограничений использоваться для компенсации инвестиционного дохода. , полученный в результате пассивной инвестиционной деятельности, может рассматриваться отдельно от пассивного (passive) дохода. Также наз. незаработанным доходом (unearned income) или портфельным доходом (portfolio income).

Табыс көзі

Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан (құрылған) күн немесе таза табыстың жинақталған бөлігі саналады. Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің табысының (таратылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады. Негізгі капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі болып кәсіпорынның меншігінде қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны жіктеудің көптеген критерийлердің алдын ала айқындайды.

Қаржылық инвестиция өзінің пайдалану мерзіміне қарай, қысқа және ұзақ мерзімді болшып бөлінеді.

Инвестиция өзінің алынған мақсаты бойынша: қаржылық және нақты болып бөлінеді.

6. Инвестициялардың құқықтық режимі

4-бап. Қазақстан Республикасының аумағына инвесторлар қызметін құқықтық қорғау кепілдіктері

1. Инвестордың құқықтары мен мүдделері толық және сөзсіз қорғалады, ол Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен және Республиканың өзге де нормативтік құқықтық актілермен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттармен камтамасыз етіледі.

2. Инвестордың мемлекеттік органдардыц Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес келмейтін актілер шығаруы салдарынан, сондай-ақ осы органдардың лауазымды адамдарының заңсыз әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) салдарынан өзіне келтірілген зиянды Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес өткізуге құқығы бар.

3. Шарттарға өзгерістер тараптардың келісімі бойынша енгізілетін жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасы инвесторлар мен Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары арасында жасалған шарттар талаптарының тұрақтылығына кепілдік береді.

Бұл кепілдіктер:

1) импорттың, өндірістің, акцизделетін тауарлар өткізудің тәртібі мен талаптарын өзгертетін Қазақстан Республикасының заңдарындағы өзгерістерге және (немесе) Казақстан Республикасының халықаралық шарттарын күшіне енгізуге және (немесе) олардың өзгерістеріне;

2) ұлттық және экологиялық қауіпсіздікті, денсаулық сақтау мен имандылықты камтамасыз ету мақсатында Казақстан Республикасының заң актілеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтыруларға қолданылмайды.

5-бап. Кірістерді пайдалану кепілдіктері

Инвесторлар:

1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес салыктарды және бюджетке төленетін баска да міндетті төлемдерді телегеннен кейін өзінің қызметінен алынған кірістерді өз қалауы бойынша пайдалануға;

2) Қазақстан Республикасының аумағындағы банктерде Кдзақстан Республикасының банктік және валюталық зандарына сәйкес ұлттық валютамен және (немесе) шетелдік валютамен банктік шоттар ашуға құқылы.

6-бап. Мемлекеттік оргаңдардың инвесторларға қатысты қызметінің жариялылығы

1. Инвесторлардың мүдделерін қозғайтын Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ресми хабарлары мен нормативтік құқықтық актілер Қазакстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жарияланады.

2. Коммерциялық және заңмен қорғалатын езге де қупиясы бар ақпаратты қоспағанда, инвесторлардың заңды тұлғаларды тіркеу туралы, олардың жарғылары туралы, жылжымайтын мүлікпен жасалатын мәмілелерді тіркеу туралы, сондай-ақ берілген лицензиялар туралы ақпаратқа еркін қол жеткізуі камтамасыз етіледі.

7. Тікелей шетел инветиц-ры, олардын роли ж-е тарту максаттары. ТШИ – объектің (кәсіпорын) бақылау пакетін иемденетін н-се оның меншік иесі болып келетін, тура капитал құятын инвесторды айтамыз. ТШИ несиелеу н-се акцияларды иемдену арқылы қаржыландырылады. Шетел компан-на пайда табу макс-да ж-е сол компания оз заводын куруга комек рет. каражат куяды. ТШИ оз тусинигин сонгы кездери кенейтти: шетел компан-нын контрольдик пакетин с/а, онда ол осы ТШИ-га жатады. Сонд-н онын турлери кенейди: шетел компан-рын с/а, курал-жабдык-мен завод-ды с/а, ол шетел компан-нан жана техник-ды ж-е инттелект-к меншикке ие болады. Онын ел экономикасында роли артык, ягни экономиканын дамуына ыкпал етеди, елге шетел капиталын тарта отырып, халыкка жумыс орындары да пайда болады, бюджетке салыктык тусимдер артады. Шетел капиталын тарту барысында ол тек нег. курал мен гимарат жайында болмай, багалы кагаздарга да салымдар болады, ягни шетелдик багалы кагаздардын отандык кагаздарга басеке куруы, отандык инвестоларды оз сапасын жаксартуга итермелейди, бул оз кезегинде жагымды асерин тек багалы кагаздар нарыгына тигизип коймай, букил экономикага асерин тигезеди. ТШИ тарту максаттары: монополиямен куресу, ягни ишки нарык пен басекелестикти дамыту. Онын аркасында мемлекет озинин улттык онд-с куштерин дамытады.

8.

9.

10. Инвестициялык жоба Инвестициялық жобаның өмірлік циклі.Инвестиц жоба – алга койган максатка жету ушин кандай да бир жобага капитал жумсаумен б/ты жасалатын уйымдастыру экон/к шешимдердин жуйесин билдиреди. Инв/у объектилери мынадай белгилерине б/ты жиктеледи: 1)жобанын колемине карай: шагын ( 10-15 млн.$ капитал жумсауды кажет ететин,енбек шыгыны 40-50 адам сагаттык жобалар) – ондиристи кенейту, шыгарылган оним турлерин арттыру жоспарын билдиреди; ири ( капитал жумсалымы 1 млрд. $ н/е оданда коп,енбек шыгысы 2 млн. Адам сагатык жобалар) – ишки ж/е сырткы суранысты камт/з ету ушин кажетти онеркасип онимдерин шыгару жоспары; орта ( шагын ж/е ири жобалардын арасында болатын жоба) – ондиристи кайта куру ж/е техн/к жагынан кайта каруландыру жопары б/п табылады.2) иске асыру мерзимине карай: кыска, орта,узак. 3) тауелсиздик дарежесине карай: озара б/ты жобалар – бир биринсиз иске асырылмайтын жобалар; озара тауелсиз жобалар – биринин жузеге асуы екиншисине карама-кайшылык тудыратын озара б/ссыз жобалар; Барлық жобалар 4 типке бөлінеді:1) тәуелсіз - егер біреуінің қабылданған шешімдері екіншісінің іс-әрекетке әсер етпейтін болса, 2) өзара бір-бірін жоққа шығару - Егер бірінші жобаның тиімділігі басқа жобаны қабылдаған кезде тиімділігі 0-ден ↓. 3) өзара орнын толтыру - Егер 1 жобаны қабылдаған кезде ІІ-ң тиімділігі төмендесе, бірақ ол жоқ болып кетпейтін болса. 4) өзара әсер ету - Егер жобаны жүзеге асыруда олардың қосымша тиіңмділігің бірігіп жүзеге асыруы. жобалык айналымнын кезендери: 1)инв/у алдындагы кезен: инв/я/к мумкиндиктерди талдау, жобаны даярлау (бизнес жоспары), техн/к-экон/к ж/е каржалак тиимдилигин багалау, жоба б/ша шешим кабылдау. 2) инв/я/у кезени: келиссоздер ж/е контрактилерди жасау, жобалау, курылыс, маркетинг, окыту. 3) жоба онимин пайд/у кезени: кабылдап алу ж/е иске косу,кенеюи ж/е жанарту., инв. жобаны ұйымдастыру және басқару. И.ж. өмірлік циклі – инвестициялық идеяның пайда болған кезі мен оның толық жүзеге асырылған, ал қажет кезінде жойылған сатысына дейінгі уақыт аралығын айтамыз. Өндірістік и.ж. ұйымдастыру кезінде ол міндетті түрде үш сатыдан өтеді, олар: инвестицияға дейінгі, инвестициялық және жүзеге асырылу сатысы. Ал осы сатылар өз кезегінде кезеңге бөлінеді.

Инвестицияға дейінгі саты бірнеше кезеңнен тұрады: инвестиц-қ мүмкінд-ді анықтау, жобаның альтернативті нұсқалары және алдын ала жоба таңдау, ТЭН дайындау, жоба б-ша қорытында және инвестициялау б-ша шешім қабылдау. Осы сатыны жүзеге асыру үшін бүкіл капиталдық шығындардан 0,8%6 ал ірі жоба үшін 5% құрайды.

Инвестициялау сатысы – мұнда кеңес алу көп уақыт алады, бірінші кезекте жлбаны басқару саласында. Осы инв. саты өзі бірнеше кезеңге бөлінеді: 1. жоба үшін құқықтық, қаржылық және ұйымдастырушылық негіз салынады. 2. нег. жобалық жұмыстарды қоса, керекті технологияларды сатып алу. 3. келісімдерге отыру, тендерлерге қатысу 4. жер сатып алу, құрылыс материалдарын және құрал-жабдықтарды орнықтыру. 5. өндіріс алдындағы маркетинг, жабдықтау мәселесін шешу 6. персоналды қабылдау және оларды мамандандыру 6. жүзеге асыру және қолдану.

Негізгі құралды іске асырғаннан кейін, яғни ол ғимарат сатып алу болсын, не басқа маңызды активті іске қосқаннан бастап, и.ж. үшінші сатысы – жүзеге асыру басталады. Бұл кезеңде өндіріс жүре бастайды, өнім өндіріледі, қызмет көрсетіледі.

Соңғы сатысының проблемаларын қысқа және ұзақ мерз. позициялардан қараст-н жөн. Қысқа мерз. өндірістің басталуы, мұнда техника, құрал-жабдық жағынан проблема болуы мүмкін, ал ұзақ мерз. ұстанған стратегия мен жалпы өндіріс мен маркетинг шығындарының өзін-өзі ақтауы. Егер де осы кезде қандай да болсын проблема орын табатын болса, бұл өзекті өзгерістер мен үлкен шығындарды өажет етеді.

Жобаны басқару – кәсіпорынның мақсатына жету үшін және жоспарланған нәтижелеге жету үшін, жоба мазмұны б-ша келісудерге келіп, жобаның бүкіл өмірлік циклінде біліктілікті, тәжірибені, және жаңа технологияны қолдана отырып басқару болып келеді. Әр сатыда и.ж. басқарудың топтық үрдісі жүреді: 1. инициация – жобаны іске асыру б-ша шешім қаб-ды. 2. жоспарлау – жоба мақсаты анықталып, оған жетудің ең тиімді жолы таңдалады. 3. жүзеге асыру – адам мен басқа ресурстарды іске қосу. 4. бақылау мен түзету – орындалып жатқан жұмыстарды бақылау, оған өзгертулер енгізу. 5. жобаны аяқтау – жобаның нәтижелерін шығару және есеп беру.

11.

12.

13. Инвестициялық жоба тиімділігін талдау әдістері және сараптау тәртібі. Жалпы инв-лык жобанын корсетк-не 1) коммерц-к н-се карж-к тимд-к – инв. жобаны ж/а қатысуш-ы үшін жобаның іске асуынан туынд-н қарж-қ нәтиж-ін анықт-ы. Оларды екі топқа бөлуге б-ы: 1. өнд. қызм-ң тиімд-ің көрсет-рі, сондай-ақ ж/а к/о-ның ағымдағы ж-е болашақтағы қарж-қ жағд-н сипат-н көрсет-р, яғни оның балансы, пайда ж-е зиян есеб-ң нег. есепт-і. 2. инв. тиімд-тің көрсет-і, чғни ақша ағым-ң жоспары нег. есепт-і. 2) бюджеттик тимд-к – мемлекеттин бюджет есебинен жузеге асырылатын инв/я/к жоба б/ша каржылык тиимдилик. жобаны жүзеге асыру нәтижелерінің бюджеттің табыстары мен шығындарына әсерін көрсетеді. Бул корсеткиштер инв/я/к жобанын иске асуынан бюджетке тусетин салыктык немесе баска да тусимдерге б/ты сипатталады. Тиімділікті тағы да 2 түрге бөледі:жобаның жалпы тиімділігі,жобаға қатысудың тиімділігі. 3) эконом-к тимд-к - жобаны иске асыруга б/ты барлык шыгындар мен натижелерди есепке алатын тиимдилик. Бул корсеткишти аныктаганда мынадай тиимдиликтер ескериледи: 1) жобаны иске асырудан туындайтын алеум/к натижелер, ягни жобанын иске асуынын жумыссыздык маселесин шешуге ыкпалы, жоба б/ша жумыс жасайтын жумыскерлердин тургын уй,турмыс жагайы, денсаулык жагдайына б/ты сурактардын шешилуи. 2) жобанын иске асырудын экологиялык тиимдилиги, ягни коршаган ортаны булдиру корсеткиштери ж/е оган жумсалган шыгындар.

жатады. казирде инвестиц-дын тимдилигин багалау адис-н 2 топка болип карас-га болады: 1) карапайым статист-к 2) дисконттау адиси. Инвестиц-н тимд-н багал-н карапайым адис-н инвес-у сатылу мерзимин есеп-и ж-е таб-ын нормасын карапайым есептеп шыгаруды жаткызуга болады. Жобанын отимд-гин корсет-н статист-к адис-ин ишидеги ен маныздысы кайтарымд-к адиси б/т. Кайтарымд-к адис-ин кемшилиги уакыт факторынын ескерилмеуи инвестиц-к жобанын тимд-гин багалаудын статист-ык адистер-ин бири отимдик-к адиси. Бул адис б-ша шыгын-ды отеу ушин кажетти жылдар санын аныктау ягни табыстыл-ын акша ашымд-ын сомасы мен акша каражат-ын шыгыдалу сомас-ын тенескен мерз-н аныкт-ды. Табыстын карапайым нормасы адиси – бул адис б-ша есептел-ин шама рентадель-ик коэф-не уксас ж-е бир жоспарлау интервалы аралыгында инвестиц-к шыгынд-ын кандай болиги табыс туринде кайтарылатын-гын корсетеди. Табыс нормас-н есептик шамасын табыстылык-н мин. ж-е орташа денг-мен салыстыру нег-де инвестор бер-н инвестиц-к жобаны ары карай талд-ын максат-гы туралы корытынды жасайды. Осы адистин артыкшык-ры: 1) келешекте тусетин тусид-ин кунд-гы есепке алынбайды 2) салыстыру ставкасы рет. алынган таза таб-ын колемине барынша тауелди б/к.

14. Портфельди инвест-р. Портфельдык инв. – бағалы қағаздарға капиталды болашақта пайда табу мақсатында салын-н қор нарығының конъюнктурасының өзгерісіне икемділігі б.т. Портфелъдік (қаржылық) инвестициялар, мемлекеттік, муниципальдық өзін-өзі басқару органдардың корпоративтік компаниялардың шығарған акцияларына, облигацияларына және басқа да бағалы қағаздарына жұмсаған ақша қаражаттары. Портфельдик инв/я – кор нарыгынын озгеру конъюнктурасына б/ты багалы кагаздарды кайта сату максатында багалы кагаздарга салынатын капитал. П.и. тәуекелі жоғары, алайда оны төмендетуде п.и. диверсификациясы колд-ы. Бұл дегеніміз, п.и. құрамы түрлі бағ.қағаз-дан тұрады, ол аймақ бойынша, оның түрлері бойынша, сатып алынған көлемі б-ша, сондай-ақ әр түрлі сала мен түрлі үлкен және сенімді компаниялардың акцияларынан тұрады.

Портфельдік инвестицияны жүзеге асыру барысында инвестор пайыз немесе дивиденд түрінде табыс алады жөне өтімді резервтерін қалыптастырады. Портфельдік инвестицияны уақытша бос ақша қаражаты бар банктер, инвестициялық компаниялар және фирмалар жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасында портфельдік иневстициялардың құрылымында корпоративтік бағалы қағаздарға қарағанда мемлекеттің бағалы қағаздарына жұмсалымдардың үлесі біршама жоғары. Оның себебін мемлекеттің бағалы қағаздарына салынған қаражаттың сенімділігін, яғни тәуекелге ұшырамайтынан көруге болады. Ал корпоративтік бағалы қағаздар қаншалықты табысы жоғары болса, соншалықты олардың тәуекелі де жоғары болып келеді. Портфельдик инвестиция - бул озинин портфеліи курап алумен байланысты жане багалы кагаздар мен баскадай активтерди сатып алу болады. Портфель - бұл әртүрлі инвестициялык кұндылыктардың бірігіп жыйнақталғаны болады да, салым иесінің нақтылы инвестициялық мақсатқа жетуіне қызмет көрсететін құралы. Портфельге багалы кагаздардын бір түрі немесе әртүрлі инвестициялық бағалылықтар: акциялар, облигациялар, жинақ жане депозиттік сертификаттар, аманаттық куәліктер, сақтандыру полистер және басқалары кіреді.

15.

16.

17.

18.

19.

20. Тәуекелді есептеу әдістері. Тәуекел мөлшерін анықтау. Т. есептеудің көптен таралған әдістері: 1. статистикалық әдіс – математикалық статискаға негізделген. орт. арифметикалық өлшем арқылы орт. күтілу нәтижесі анықталады: X=sumxini/sumni, мұндағы хі - әр жағдайға күтілім нәтижесі; ni – частота саны. Алайда бұл нақты нәтиже бермейді, сонд. Ауытқу арқылы талдаймыз. Ол үшін екі критерийді байқаймыз: дисперсия және орт. квад. ауытқу. Статист-қ әдістің нег. артықшылығы – нақты бір уақыт аралығындағы к/о-ның нақты табыстары мен шығындарын көрсетеді. 2. сезімталдық талдау – параметр-ің вариациясы. Бұл ж/а жобаның нәтижелік көрсеткішт-ің қызметтік шарттарға (салық төлемд-ің өзегірісі, баға өзегірісі, орт. айнымалы шығынд-ң өзгерісі) сезімталдығымен анықталады. Нәтижелік көрсеткіштер рет. тиімділік көрсет-і (NPV, IRR, PI, PP), жылдық көрсетк-р (таза пайда, жинақт-н пайда). Сезімталдық әдісі бастапқы мәліметтердің маңызды параметр-н анықтайды және оның критик-қ мәнін анықтайды. Алайда бұл дәістің кемшілігі, іс жүзінде бір экономикалық көрсетк-ң өзгерісі, қалғандарына да әсер етеді. 3. тұрақтылықты тексеру әдісі – критикалық нүктелерді есептеу. Бұл жобаны ең тиімді н-се ең қауіпті шарттарда ж/а сценалийрін талдайды. Әр сценарииде, жобаның ұйымдық-экономикалық көрсеткішт-н зерттейді, оның табысын, шығынан, тиімлділік көрсетк-н және жеке қатысушыларын, яғни мемлекет, халық көрсетіледі. Жобаны тиімді және тұрақты деп атауға б-ы егер, NPV оң мән берсе, жобаның ж/а-ы қажетті резервпен қамтамасыз етілсе. 4. сценарий әдісі – бір кішкене өзгеріске жобаның барлық өзара байланысты факторлар-ң жиынтығы тартылады. Мүмкін болатын сценарииді білікті мамандар барлық көрсеткіштерді ескере отырып жазады, талдайды. Мыс, пессемистік, оптимистік және өмірлік сценарий түрлері. Сценарийлік талдау кезінде, оңай, түсінікті қолд-н әдіс – шішем қабылдау ағашы – бұл графиктер торабы, яғни әр ағаш бұтағы өзінше альтенативті даму нұсқасы. 5. имитациялық моделдеу – статист-қ тәжірибе әдісі, Монте-Карло әдісі – сезімталдық және сценарий талдауларының қосындысы ықтималдық теория негізінде. Жеке бір сценарии құрудың орнына, компьютер имитациялық негізде, жүз шақты жобалардың комбинациясын қараст-ы. Имитациялық моделдеу келесі счема б-ша құрылады: ақша ағынына әсер ететін факторлар құрылады; әр фактор б-ша бөлу ықтималдығы жүргізіледі; компьютер кездейсоқ тәуекел факторының мәнін таңдап, оның бөліну ықтималдығын талдайды; осы тәуекел факторл-ң мәні өзгермейтін факторлармен комбинацияланып, таза ақша ағынының мәнін шығарады; бұл үрдіс 500 рет қайталанылады; қайталану статист-қ және ықтималдық талдауымен толықтырылады. Монте-Карло әдісі, инв. тәуекелдің қатты құралы б/к, ол сыртқы ортаның максималды әсер ететін факторларын көрсетеді. 6. Дисконттау ставкасын өзгерту әдісі – тәуекел үшін сыйақысын қоспайтын дисконт нормасы, инвестициялаудың тәуекелсіз бағыттарының табыстылығын көрсетеді.

21. . Қазақстан экономикасындағы инвестицияның рөлі. Қазірде ҚР-сы тура инвестиц-ды тартуды көздейді, мына себептерге байл-ы: 1. өндірістік тауарлар мен қызметтерге тура капитал салымы б/к, бұл жаңа технологияларды тартады, яғни ноу-хау, жаңа басқару әдістері, маркетинг. 2. елдің сыртқы қарызына жатпайды. 3. ұлттық экономиканың әлемдік эконом-ға бейімделуі, бұл жаңа өндіріс күші. Ал шетелдік тура инв. тарту үшін Қаз-ның инв. климатын дұрыстау керек, ол үшін: 1. Заңнамалық базаны жетілдіру 2. сыртқы және ішкі сауда жүйесін либерализациялау 3. жеке меншік секторын құру 4. нарықтық құрылымды дамыту 5. банктік жүйенің тұрақтылығы. 6. валюталық нарықтың дамуы 7. мемлекеттік орган-ғы басқарушылық шешімдерді дұрыс қабылдау және т.б. мәселелерді шешу қажет. Шетел инвесторлары үшін маңызды рөлді Заңнамалық база ойнайды, сонд. елімізде қазірде мынадай Заңнамалық актілер: 1. инвестор мүддесін қорғауда мемлекеттік кепіл беру. 2. пайданы еркі б-ша қолдану, капиталды шығару. 3. к/о тіркеудің оңайтылған түрі. 4. шетел к/о-ның объектілерді с/а еркі. 5. баға құру нарық жүйес-ің дамуы 6. кәсіпкерлік бостандық 7. экономиканың басымдылық секторларына инвестициялауда жеңілдіктер мен преференциялардың болуы. Ал еліміздің стратегиялық басымдылық секторы болып: өндірістік құрылым; өңдеу өнеркәсібі; Астана, Алматы объектілері; Тұрғын-үй, әлеуметтік сала объектілері, туризм; ауыл шаруашылығы.

22.ҚР-дағы инветиц-ық қызмет. Шетелдік ж-е отандық инвесторлар. Инвестциялық қызметтің объектілеріне экономиканың барлық салаларындағы жаңадан құрылған және жаңғыртылған негізгі қорлар мен айналым құралдары, бағалы қағаздар, мақсатты ақшалай салымдар, ғылыми-техникалық өнімдер, интелектулальдық құндылықтар, меншіктің басқа да құндылықтары, сондай-ақ мүліктік құқықтар жатады.Инвестициялық қызмет субъектілеріне заңды және жеке тұлғалар, соның ішінде шетелдік тұлғалар, мемлекет және халықаралық ұйымдар жатады.Инвестициялық қызмет субъектілерін мынадай категорияларға бөліп қарастырады: .Инвесторлар (қаражат салушылар), соның ішінде: салымшылар; тапсырыс берушілер; несие берушілер; сатып алушылар; Мердігерлер (жүмысты атқарушылар).Жабдықтаушылар; Мемлекет; Халықаралық қаржы-несие ұйымдары.

ҚР заңына сәйкес инвестициялық қызмет — Қазақстанда заңға сәйкес инвестиция деп кәсіпкерлік іс-әрекет және басқа да пайда әкелетін іс-әрекет объектілеріне салынатын ақша қаражаттары мен бағалы қағаздарды айтады. Кәсіпкерлік қызметте қолданылатын нақты активтерді ұлғайту н-се құруда, немесе коммерц-қ ұйымдар-ң жарғылық капиталына қатысатын заңды және жеке тұлға-ың қызметі. Кейбір экономикалық әдебиеттерде инвестициялық қызмет — пайда табу немесе қандай да бір тиімділікке қол жеткізу мақсатында инвестиция жұмсау және іс-тәжірибелік әрекеттер ретінде түсіндіріледі.

Инвестициялық қызметтің қатысушылары – жеке және заңды тұлғалар, мемлекет, сол сияқты шетелдік инвесторлар бола алады. Берілген жағдайдағы әңгіме коммерциялық банктердің инвестициялық қызметіне қатысты. банктердің инвестициялық қызметі деп, банктердің салыстырмалы ұзақ мерзім ішінде қызмет ететін бағалы қағаздарға ақша қаражаттарын салу. Коммерциялық банктердің инвестициялық қызметінің мақсаты – қаражаттардың сақталуын қамтамасыз ету, диверсификацияны, табысты және өтімділікті қамтамасыз ету. Шетелдик ж/е отандык инвесторлар. Отандық және шетел инвесторлары ҚР «Инвестициялар» тур. Заңына сәйкес өз іс әрекетін жүзеге асырады. Сол заңға сәйкес инвесторлар, өз қаражаттарын өз қалауы б-ша объекті таңдап, соған салады. Сондай-ақ, кей ҚР-ның қауіпсіздік, қорғаныс жағынан қоғамға қаіпті н-се зиян келтіретін салаларға инвестиция құю тиым салынған н-се мұлдем болмайды. Инвесторлардың құқықтары мен мүдделері Қр Конституциясымен және басқа заңнамалық актілермен, халықаралық келісімдермен қамтамасыз етілген. Егер де инвесторға ҚР-ның Заңнамалық актілерімен сәйкес келмейтін актілерді шығарып, зиян келтірсе н-се шығынға ұшыратса, оған зиянды толық өтеуі тиіс. сондай-ақ лауазымды тұлғаладың заңсыз іс әрекетінің салдарынан инвесторға зиян келтірілсе, ҚР-ның Азаматтық Кодексіне сәйкес іс шаралар жүргізіледі. республикамыз, ҚР мен инвесторландың арасында толтырылған келісім шарттың барлық шарттарын сақтау мен ұстануды кепіл етеді, тек келісімге екі жақ келісімімен енгізілген өзгерістер болмаса.

24. Қазақстандық инвестициялық қызметті заңнамалық қамтамасыз ету. ҚР «Инв.»тур. Заңы. «2015ж дейінгі Қазақстанның индустраильды-инновациялық даму стратегиясы».Заң б-ша инв. қызмет деп - Қазақстанда заңға сәйкес инвестиция деп кәсіпкерлік іс-әрекет және басқа да пайда әкелетін іс-әрекет объектілеріне салынатын ақша қаражаттары мен бағалы қағаздарды айтады. Кәсіпкерлік қызметте қолданылатын нақты активтерді ұлғайту н-се құруда, немесе коммерц-қ ұйымдар-ң жарғылық капиталына қатысатын заңды және жеке тұлға-ың қызметі. Кейбір экономикалық әдебиеттерде инвестициялық қызмет — пайда табу немесе қандай да бір тиімділікке қол жеткізу мақсатында инвестиция жұмсау және іс-тәжірибелік әрекеттер ретінде түсіндіріледі. Инв.тур Заң ҚР-ның Конституциясына, осы Заңға және т.б. нормативтік құқықтық актілерге сәйкес негізделген. Осы заң 4 бөлімнен 24 баптан тұрады. Бұл келесілермен байл-ты қатынастарды реттемейді: 1. мемлекеттік бюджеттен инвестияларды 2. коммерциялық емес, діни, ғылыми салаға инвестициялауды. Егер де халықаралық келісім шарты осы Заңдағы бап бір-біріне қарама-қайшы келсе, халықаралық келісім шарты орындалады. Инв. қызмет объектісі болып, инвестор таңдаған кәсіпорынға н-се саланы өз инвестиция салу объектісі рет. таңдай алады, алайда бұл ҚР-нығ қауіпсіздігіне әсер тигізетін болса, оған тиым салынады.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы N 1096 Жарлығымен бекітілген:

«Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы»: Мақсаты - шикiзат бағытынан қол үзуге ықпал ететiн экономика салаларын әртараптандыру жолымен елдiң тұрақты дамуына қол жеткiзу, ұзақ мерзiмдi жоспарда сервистiк-технологиялық экономикаға өту үшiн жағдай жасау. Мiндеттерi - өңдеушi өнеркәсiпте орташа жылдық өсу қарқынын 8-8,4 % мөлшерiнде қамтамасыз ету, 2000 жылмен салыстырғанда 2015 жылы еңбек өнiмдiлiгiн кемiнде 3 есе арттыру және ЖIӨ энергия сыйымдылығын 2 есе тө мендету; өңдеушi өнеркәсiптiң негiзгi қорларының өнiмдiлiгiн арттыру; кәсiпкерлiк ахуалды, құрылымды қалыптастыру және жеке секторды ынталандыратын әрi бәсекелестiк артықшылықты жетiлдiретiн қоғамдық институттарды қамту, қосылған құнға барынша қол жеткiзе отырып, нақты өндiрiстерде қосылған құндар тiзбегiндегi элементтердi игеру; ғылымды көп қажет ететiн және жоғары технологиялық экспортқа негiзделген өндiрiстер құруды ынталандыру; елдiң экспорттық әлеуетiн қосылған құны жоғары тауарлар мен қызметтердiң пайдасына қарай әртараптандыру; сапаның әлемдiк стандарттарына көшу; дүниежүзілiк ғылыми-техникалық және инновациялық процестерге қосыла отырып, өңiрлiк және дүниежүзiлiк экономикамен ықпалдасуды күшейту. Iске асыру мерзiмi 2003-2015 жылдар 1-кезең - 2003-2005 жылдар; 2-кезең - 2006-2010 жылдар; 3-кезең - 2011-2015 жылдар. Қажетті ресурстар Стратегияны iске асыруға жұмсалатын және қаржыландыру: инвестициялық сипаттағы тiкелей шығындардың көздерi болжамды көлемi жылына 1,2 млрд. АҚШ долл.құрайды. Бұл ретте Стратегияны iске асыруға жұмсалатын мемлекеттiк шығындардың құны 2002 жылғы бағалармен жылына 260 млн. АҚШ долл. құрайды. Республикалық және жергілiктi бюджеттерден қаржыландыру көлемi тиiстi жылға бюджеттi қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады. Стратегия iс-шараларын қаржыландыру үшiн Даму банкiнiң, Инвестициялық қордың, Инновациялық қордың қаражаты тартылатын болады. Бұл ретте жаңа инвестициялық және инновациялық институттарды құру iрi қаржы ресурстарын iздестiрудi қажет етедi.

25 . Инвестициялық климат. И.К. – инвестициялардың мақсаттылығын алдын ала анықтайтын, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдық-құқықтық, саяси және мәдени шарттардың жиынтығын айтамыз. Инвестик-к климат шетелден ел эконом-на тура инвестиц-ды тартудын нег. факторы б/т. ИК-ка мынадай факторлар асер етеди: 1) саяси туракт-к, яғни саяси жүйенің тұрақты жағдайы, бұл өз кезегінде ішкі және сыртқы орта әсерлерінің астында дұрыс, тура, тиімді қызмет етуі, сондай-ақ өзінің құрылымы мен қоғамдық өзгерістер үдерістерін бақалау қабілеттілігі 2) бюджет жагдайы – сырткы карыз, яғни шетел несие берушілер алдындағы мемлекеттік қарызы болып келеді. Әр мемлекеттің сыртқы қарызының болуы, бұл қазіргі нарықтық экономикадағы жайлы құбылыс б.к., яғни Үкіметтің өз еліндегі өндіріс пен бөлу үдерісінде қаржының қажеттілігі, сырттан қарыз алуды көздейді. Шетелден қаржыны тарту дегеніміз, Үкіметтің экономикадағы сұранысты өсіру мақсатын рет. көздеуі мүмкін. 3) экономик-к операц-ды реттеудеги заннам-к базанын толыкт-н сапасы – тартылатын инвестиция болсын, не өзіміздің отандық инвестиция болсын, бұл қаражатта Заң тұрғысынан реттеліп, бақыланып, ж»не оның қатысушыларының құқықтары мен мүдделерін қорғап отыру керек. 4) меншік иелер-н құқығын қорғау – яғни әр инвестордың мүдделері мен құқықтары Инв. тур Заңмен қорғалған және де әр жағдай осы Заң мен Азаматтық Кодекспен көзделген. 5) табиги ресурс-дын болуы – табиғи байлықтар деген сөз, оған газ, мұнай, пайдалы қазбалар. Осы салаларға көптеген инвестициялар құйылып жатыр, егер де ел де оның табиғи ресуртары да тартымды болса, бұл өз кезегінде инвесторларды да тартады, оған мысыл рет. ҚР,біздің елімізде жоғ. аталған байлықтардың барлығы бар, сондай-ақ инвесторларға тиімді жағдай жасалған, сонд-н да Қазақстанда ТМД елдер арасында инвесторлар ең тартымды мемлекет рет. көреді. 6) салын-н капиталдын натижес-н болжамдығы, бұл – болашақта іске асырылатын жоба, не салынған ұзақ мерз. инвестиц-дың өзін өзі ақтап, өтеп шығатын уақыты, соның үстінен пайда, табыс әкелу қабілетін болжамдау. 7) салык жүйес-ің сапасы – мыс. айтқанда ҚР-нда шетел инвесторларына арналған кей салық жеңілдіктері бар, инвестиц. преференциялар бар. Қазақстанның тартымдылығын қамтамасыз ететін факторлар. Қазақстанның тартымд-қ факторлары: 1) пайдалы казбалардын коп болуы (мунай, газ, метал-р). Елімізде бұрынғы заманнан сол табиғи байлықтар толып жатыр. Тек оларды өзіміздің елімізге ұтымды, тиімді игеру керек, ал үшін қаражат керек. Бұл қаражатты сырттан не өзіміздің отандық инвесторларымыз құя алады. Сон. қатар, бұл салаларды игеру үшін техника-жабдықтар керек, ал бұл да инвестицияның бір түрі болып келеді. 2) экономиканың тұрақт-ғы. Әлемдік кризиске дейін ҚР-ның тұрақты жылдық өсуі байқалып отырды, бұл біздің еліміздің тұрақты дұрыс жолда дамып келе жатқанын көрсетті. 3) жұмыс күшінің болуы, олардың біліктілігі. Қазірде елімізде көптеген жас мамандар, тәжірибесі бай мамандар бар. Бұл өзіміздің инвестициялық жобаларды іске асыру үшін шеттен жұмыс күшін алып келмей, осы отандық жұмыс күшін колданған жөн. Себебі, тек жергілікті тұрғын өз жерін, елін, және қоғам мұқтаждығын біледі. 4) инвестиц-қ нарықтың, БҚН дамуы – ҚР-нда Қор биржасы өте жас, жаңадан дамып келе жатыр деп айтсақ та болады. Ал бұл шетел инвесторларының өз акцияларын біздің нарықта сатып, оны жергілікті шар. субъектілерге бәсекелестік құрғанда БҚК нарығын жаңа деңгейге шығарады, себебі, қазір нарықта көбісе тек мемлекеттік БҚН сұранысқа ие, себебі олардың тәуекел деңгейі төмен болып келеді. 5) ғылыми-техник-қ даму.

26. Инвестициялық саясат ұғымы, мақсаттары және міндеттері. Саясат д|з- грекше «политика» мемлекетті басқару немесе қоғамдық қызмет деп түсіндіріледі. Инвестициялық саясат – инв|қ қызметті жандандыру, эк|ны дамыту, өндірістің тиімділігін арттыру ж|е әлеуметтік мәселелерді шешу мақсатында барлық шаруашылық субъектілер үшін қолайлы жағдай жасау барысында мемл жүргізетін шараларының жиынтығы.

Мақсаты – елдің эк|қ және әлеуметтік дамуының стратегиялық жоспарын іске асыру. Міндеттері – шаруашылықтың жекелеген салаларының дамуына қолдау көрсету; отандық өнімдердің бәсекелік қабілеттілігін қамтамасыз ету; шағын және орта бизнестің дамуын қолдау; экспорт өндірісін дамыту; эк|ң барлық салаларының дамуында тепе-теңдікті қамтамасыз ету.

Ин|қ саясаттың көмегімен мемлекет өндіріс көлемінің қарқынына, ғылыми техн|қ прогресті жеделдетуге және т.б. көптеген әлеуметтік мәселелерді шешуге тікелей ықпал ете алады.

27 ҚР инвестициялық саясатының мәні және олардың ерекшеліктері. Инвестициялык саясат - бул инвестициялык кызметти жандандыру, экономиканы дамыту, ондиристин тимдилигин арттыру жане алеуметтик маселелерди шешу максатында барлык шарушылык субъектилери ушин колайлы жагдай жасау барысында мемлекеттин жургизетин шараларынын жиынтыгы. КР-ндагы и. саясаттын ерекшел-ри: 1) инвесторлар ушин эконом-к нашар дамыган аймактарда жагдай жасау 2) инсетиц-к ауыртпалыкты, ягни инвестиц-к каражаттарды казбалы ж-е ауыр онеркасипте колд-ды.

Қазірде ҚР-сы тура инвестиц-ды тартуды көздейді, мына себептерге байл-ы: 1. өндірістік тауарлар мен қызметтерге тура капитал салымы б/к, бұл жаңа технологияларды тартады, яғни ноу-хау, жаңа басқару әдістері, маркетинг. 2. елдің сыртқы қарызына жатпайды. 3. ұлттық экономиканың әлемдік эконом-ға бейімделуі, бұл жаңа өндіріс күші. Ал шетелдік тура инв. тарту үшін Қаз-ның инв. климатын дұрыстау керек, ол үшін: 1. Заңнамалық базаны жетілдіру 2. сыртқы және ішкі сауда жүйесін либерализациялау 3. жеке меншік секторын құру 4. нарықтық құрылымды дамыту 5. банктік жүйенің тұрақтылығы. 6. валюталық нарықтың дамуы 7. мемлекеттік орган-ғы басқарушылық шешімдерді дұрыс қабылдау және т.б. мәселелерді шешу қажет. Шетел инвесторлары үшін маңызды рөлді Заңнамалық база ойнайды, сонд. елімізде қазірде мынадай Заңнамалық актілер: 1. инвестор мүддесін қорғауда мемлекеттік кепіл беру. 2. пайданы еркі б-ша қолдану, капиталды шығару. 3. к/о тіркеудің оңайтылған түрі. 4. шетел к/о-ның объектілерді с/а еркі. 5. баға құру нарық жүйес-ің дамуы 6. кәсіпкерлік бостандық 7. экономиканың басымдылық секторларына инвестициялауда жеңілдіктер мен преференциялардың болуы. Ал еліміздің стратегиялық басымдылық секторы болып: өндірістік құрылым; өңдеу өнеркәсібі; Астана, Алматы объектілері; Тұрғын-үй, әлеуметтік сала объектілері, туризм; ауыл шаруашылығы.

28. ҚР-ның инвестициялық саясатының қағидалары: 1. экономикалық қауіпсіздік – сырттан тартылған қаражат, банктерден алынған несиелер еліміздің сыртқы қарызы мен төлем балансының теріс сальдосына әсерін ескерте отырып, жүзеге асырылуы керек. 2. мемлекеттік инвеситциялық мақсаттарының жүзеге асырылуы – шетел инвестициялары мемлекетпен реттерліп, макроэкономикалық мәселелерді шешуге бағытталуы керек, яғни ЖІӨ өсуі, төлем балансын оптимизациялау, жұмыспен қамтылған және өндіріс проблемаларын шешуге бағытталу керек, бағаларды тұрақтандыру мен инфляцияны төмендету, мемл. бюджеттің дефицитін кеміту б.к.Сон. қатар, шетел инвестициялары арқылы, экономиканың бәсекелестік қабілеттілігін көтеру б.к. 3. шетел қапиталын саты б-ша колдану – шетел капиталын түрлі салаларда қолдануын дамыту экономиканың жалпы ережелерін тәуелді. Яғни, оның дифициттік және кризистік жағдайынан оның жоғ дамыған сатысына дейін. Осындай даму келесідей сатылардан тұрады: импортты орналастыру, экспортқа бағытталған өндіріс, ғылыми-технологияны қажет ететін экономикаға көшу, несиені қолданудың жобалық әдісі, чғни сыртқа қарызды жобалағанда, тартымды жобалар мен оларға бағыттанлған несиелер. 4. несие құнынан артатын ішкі жинақтардың нормаларын арттыру. 5. халықаралық несиеден гөрі, халықаралық кәсіпкерлікті тартқан жөн. Бұл мемлекеттік бюджет бүкіл экономикаға ауыртпалық түсірмейді. 6. Жан-жақты негізделген, зерттелген, және экономиканың өсіміне ықпал болушы өте қажетті жобаларды қаржыландыру үшін несие тарту. 7. жобаларды таңдаған кезде, қатаң конкурс жүргізу. 8. ұзақ мерз. несие орнына сыртқы қарыздардың түрлі нысандарын қарастыру. 9. инв. климатты жақсарту, бұл елдің инв. рейтингіне өз әсерін тигізеді. 10. шетел капиталының стратегиялық және тиімді салаларда рөлін шектеу, бұл тек экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп қоймай, сон. қатар ұзақ мерз. экономикалық өсімге алып келеді. 11. шетел және отандық инвесторлар үшін бірдей шарт болу керек. 12. пайданы аударуды шектеу. Бұл дамыған мемлекеттерде көп қолданылады, оны шектеу тұтқасы деп атайды.

29. Аймақтық және салалық инвестициялық саясат- Инвестициялық саясат – инв|қ қызметті жандандыру, эк|ны дамыту, өндірістің тиімділігін арттыру ж|е әлеуметтік мәселелерді шешу мақсатында барлық шаруашылық субъектілер үшін қолайлы жағдай жасау барысында мемл жүргізетін шараларының жиынтығы. Инв|қ саясат аймақтық, салалық және жекелеген шар|қ субъектілерінің инв|қ саясаттары б|п бөлінеді.

Аймақтық инв|қ саясат д-з-кез келген бір аймақтық тұрғындары мен жекелеген инвестициялардың мүдделеріне сай инвестициялық ресурстарды жұмылдырып,оларды тиімді пайдалану бағыттарын анықтауға мүмкіндік беретін аймақ деңгейінде жүргізілетін шаралардың жиынтығы.Аймақтық инв саясат келесідей факторларға тәуелді:1.Сол аймақта жүргізілетін экон және әлеуметтік саясатқа тәуелді2.Географиялық орналасу жағдайына 3.Шетелдік инв|ды тартудың аймақтық тартымдылығына және т.б.факторларға.Аймақтық инвестициялық қызметті басқару жүйесінің нег.міндеттері келесі:1.Инвестиция|қ нарықтың инфроқұрылымын құру 2.Инв-ға қаражат жұмысаудың басты бағыттарын анықтау3.Аймақтық инв.нарықтың халықаралық инв|қ ресурстар нарығымен байланысуын қамтамассыз ету және т.б.Аймақтық инв.с.аймақтағы экономиканы көтеруге және өндіріс.тиімділігін арттыруға,өзін өзі қаржыландыруды қамтамасыз етуге және аймақтың алдағы уақытта дамуына бағытталады.Эк|ны дамытуда және өндірістің тиімділігін арттыруда салалық инв|қ саясаттың рөлі маңызды б-п таб-ды.

Салалық инв. саясат д|з-ағымдағы және алдағы уақыттардағы ел эк|ң дамуын және ҒТП ті жеделдетуді,дайын өнімді экспортқа шығаруды елдің экон.және қорғаныс қабілетін қамтамасыз ететін шаруашылық салаларын таңдап алып,оларға инв.қолдау көрсету шаралары.

Жекелеген шар|қ субъек|ң ин|қ саясаты – бұл ағымдағы және алдағы уақыттарда кәс|н жұмысында қаржылық тұрақтылыққа қол жеткізу мақсатында инв|ға меншікті, қарыздық және т.б. қаражаттарды жұмсау тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталатын инв|ң жиынтығы

30. Инвестицияны қаржыландыру және несиелендіру көздерінің сипаттамасы. 15 сұрақ Инвестицияны каржыландыру аиістерине мыналар жатады: бюджеттік адіс; карыздык адис;озин-ози каржыландыру адиси; тікелей инвестициялар есебинен каржыландыру адиси.

Несиені қ. әдісі – несиелеу кезеңіне қарай қысқа мерз., ота, ұзақ мерз. б/б. Банктик несиенин басты артыкшылыгы – ол карыз алушыга алдын ала карыз алып ондирисин улгайтуга мумкиндик жасайды. Банк несиелеу объектисине мыналар жатады: 1) ондиристик ж/е ондиристик емес объектилерди куру,кенейту ж/е кайта куру.2) жылжитын ж/е жылжымайтын муликтерди сатып алу.3) шетелдик инвесторлардын катысуымен Жана к/о куру. 4) гылыми-техн/к онимдерди, интеллектуалдык кундылыктарды ж/е баска да меншик объектилерин жасау.Узак мерзимди банк несиесин беру барысында банк мыналарга конил боледи: 1) карыз алушынын таза пайдасы есебинен шыгындардын отелуи. 2) к/о-н несиелик ж/е толем кабилеттилиги. 3)несиелик тауекел денгейи. 4) несиелик ресурстар айналымын жеделдету мумкиндиги. Инв/Яны каржыландыру ж/е несиелеу адистерине мыналар жатады: 1) Бюджеттик адис – мемлекеттик бюджет есебинен жузеге асырылады. Бюджет ресурстары кайтарылатын (коммерциялык тиимдилик алу максатында ) ж/е кайтарылмайтын ( ол жобанын мемл/к кажеттилигине б/ты бекитилген тизимге енген жагдайда) жагдайларда берилуи мумкин. 2) карыздык адис – банктерден ж/е баска да уйымдардан алатын зайымдар, облигация шыгару аркылы каражат тарту, вексельди пайд/у негизинде иске асырылады. 3) озин-ози каржыландыру арк. - к/о-н меншикти каражат есебинен,сондай-ак к/о-н кызмети барысында калыптасатын акшалай каражаттар агыны есебинен жузеге асырылады. 4) тикелей инв/я трту есебинен инв/ны каржыландыру – жаргылык капиталга каражат косу, акцияларды н/е карызды сатып алу жолымен ж.а.

Инвестицияны каржыландырудын бюджеттік адиси мемлекеттик бюджеттин ресурстары есебинен жузеге асырылады. Бюджеттен каржыландыру мынадай принциптерге суйенеді

-аз шыгын жумсап, барынша жогары экономикалык ж\е алеуметтик тимдиликке кол жеткизу; -бюджет ресурстарын пайдаланудын максаттылык сипаты. Б.қ. қағидалары: аз шығныды жұмсап жоғ. эконом-қ әлеуметтік тиімділікке жету; бюджеттік ресуртарды пайда-ң мақсаттық сипаты; жоспарды уақытында орындау. Бюджет ресурстары кайтарылатын жане кайтарылмайтын жагдайларда берилуи мумкин. кайтарылатын каржыландыру адиси жузеге асырылатын инвестициялык объектиден коммерциялык тимдилик алу максатында жасалады. Тажирибе корсеткендей инвестициялык жобанын кай сатысында болмасын мемлекет тарапынан комек ардайым кажет. Сондыктан кайтарылатын бюджеттен каржыландыру адисіи биркатар салыктык, жане несиелик сиякты женилдиктерди камтиды. Ал кайтарылмайтын каржыландыру адісі бул ол жобанын мемлекеттин кажеттилигине байланысты бекитилген тизимге енген жагдайда жузеге асады. Сонымен катар, мундай адиспен бюджеттен болинетин ресурстар бүгинги танда корганыс, экология, денсаулык сактау, мадениет, билим беру жане баска да алеуметтик максаттарга багытталуда. карыздык адіс бул банктерден жане баска да уйымдардан алатын займдар, облигация шыгару аркылы каражат тарту, вексельди пайдалану негизинде иске асырылады. Озин-ози каржыландыру касипорыннын меншикти каражаты есебинен, сондай-ак касипорыннын қызмети барысында калыптасатын акшалай каражаттар агыны есебинен жузеге асырылады. Осы әдістің артықшылықтары: банкротқа ұшырау қаупі төмендейді; өзін-өзі қарж-ын к/о оның қарж. жағдайнының жоғ болады; өзін-өзі қарж-у әдісін қолданбайтын к/о-ға қарағанда беделі жоғ. болады. Тикелсй инвестиция тарту есебинен инвестицияны каржыландыру жаргылык капиталга каражат косу, акцияларды немесе карызды сатып алу жолымен жузеге асады.

31. Халық жинағы қаржыландырудың ең арзан және таусылмайтын көзі ретінде. Қор нарығы жинақты инв-дағы тиімді және жедел механизм б/т. Жинақтың әр түрлі түсініктері бар: 1. Жинақ – бұл халықтың тауарлар мен қызметтерді с/а-н және салықтарды төлегеннен кейін қалған табыс-ың бір бөлігі. Жинақ – бұл жинақтауға бағытталған көп табыстың бір бөлігі б/т. Халықтың жинағы – бұл жинақ ғана емес, сон. қатар к/о-р және мемлекет сияқты қоғамның да жинағы б/т, яғни барлық төлемдерді төлеп болғаннан кейін пайданың бір бөлігі. Мемлекет бюджет-ің қаражаты – бұл жинақ түрінде қараст-ын және ағымдық қолдануға бағытталынатын әлеуметтік және өндірістік инфраструктураның объектісінде қолд-ын шығын-ың бір бөлігі. Жинақ өзінен тұтынудан табыстың өсуін көрсетеді. Қоғамның жинағы халықтың көптеген табыстарынан, кәсіпорынның бөлінбейтін пайдасынан және мемлекеттік бюджеттің кейбір бөліктерінен жиналатын жинақтардан тұрады.

32.

33. ЕДБ-дин инвестиц-к жобаларды, шар-к субьект-ди ж-е халыкты несиелеуи. ҚР-дагы 2-ши денгейдеги банктердин инв-к жоба-рды несиелеу тажирбиесиндеги жоба-р артурли, ягни олар несиелеу мерзимдери б/ша:узын ж/е кыска. нес-у субь-си б/ша:онд-к,кизмет кормету секторларын тан. нес-у обьек-си б/ша :айналым каражаттарын толыктыруга жане саудага несие беруши банктерине карай, сондай-ак несиелеу тасидеримен адистерине карай озара ажыратылады. Мыс. «БанкЦентрКредит» «Бона» фирмасының нег. қызметі заңды және жеке тұлғ-ды жеке мүліктік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін күзетті ұйымдастыру б.т. Бұл фирма ҚР-нда бақылау панельдік, сол сияқты қысқа және ұзақ мерз. әрекеті бар радио байл-р жүйесін өнд-ге байл-ты әлемдік Лидер АҚШ компан-ың арнайы дистрибюторы б.т. Фирманың өніміне нег. тапсырыс жасаушыларға: ҚР-н Ұлттық банкі, ҚР Халық Банкі, БанкЦентрКредит, Заңғар сауда үйі, Астана Холдинг комп-сы ж-е басқа да бірнеше компан-р мен өкілеттіктер бар. «Бона» фирмасы несиеге деген өтінішіне қоса ЦентрКредит банкіне жобаларға қаржылай сараптама жасау үшін қажетті құжаттар тізіміне сәйкес тиісті құжат-н толық тапсырған. Осы құжат-ды толық пайдална отырып, жобаны қарж. талдайды. Ақшалай қаражаттар (а.қ.) қозғалысын талдау, а.қ.-р қозғал-ың ағым. жағдайын, өткендегі ж-е болашақтағы жағд-н болжау үшін жүрг-і. А.қ.-р ағымын талдау белгілі бір мерз., әдетте қарыз алушы-ң несиені сұрап отырған мерз. оның а.қ-р келіп түсуі мен жұмсалуын салыстырып тұрады.

34. Инвестиц-ык жобанын технико-экономик-к негиздмеси, онын курылымы ж-е оны дайындау талаптары. ТЭН – бар обьект-ди кайта куру, жангырту, жана техник-к обьектини куру, жобаны куру кездеги экономик-к багалау, есептеу ж-е анализдеу. ТЭН курылымы: 1) агымдагы ж-е бастапкы шарттар 2) к/о куши мен нарык жагдайы 3) ондир-ин матер-ык факторлары 4) к/о-нын орн-кан жери 5) жобалык-конструк-к документтер. 6) к/р-нды уйым-ру ж-е накладной шыгындары 7) енбек ресурстары 8) жобаны иске асыру мерз-рин жосп-ау. 8) жобаны карж-к экономик-к багалау. ТЭН дайындау шарттары: 1) жоба тур. жалпы малиа-р – бизнес-жоба-га катысуш-мен, орынд-ын орналасуы, суранысты багалау, тауарды нег. тутынуш-р, нег. басекел-р, нарык коньюнкту-на катысты жобаны оналас-ын регион негиздемеси. 2) капиталдык шыгын – бизнес-жобаны ж/а байл-ты капит-к шыгындар сметасы. 3) ж/а шыгындар - колд-га байл-ты шыгындар сметасы, оны шыгындар статья-на болу. 4) ондир-к программа – каралып жаткан жобадагы ондир-ин оним-ди ж-е олардын ондириске жататын онимдердин ж-е бага колеми. 5) жобаны карж-ру – карыздык караж-ды колдану мен отеу шарт-мен алынган козд-ин карж-к схемасын корсету 6) жобаны ж/а макс-на коммерц-к бага беру – жада тур. бастапкы малимет-ге суйене оган экономик-к бага берип, онын максатка сай екенин тексеру. Техникалық жоба мынадай бөліктерден түрады: 1) экономикалық бөлім, 2) бас жоспар және көлік, 3) технологиялық бөлім, 4) құрылыс бөлімі, 5) құрылысты ұйымдастыру, 6) сметалық құжаттар.

35. Бизнес-жоспарды өңдеу және құру тәртібі. Бизнес жоспар – бул касип-к искерликпен байл-ты баскарушылык шешимдерди кешенди, жуйели турде тусинд-тин, алдына коятын максаттарды ж-е одан шыгатын миндеттерди анык корсететин, сырткы ж-е ишки жагд-ды обьективти тургыда багалайтын, максаттарга жету ушин кажетти ресурстарды аныкт-н, осынын барин сандармен сипаттап, бер-н шешимнин тиимд-н бизнеске тарт-н барлык катысуш-га далелдей алатын кужат. БЖ мазмуны кешенди ж-е жуйели болуы керек, бул онда сакталган акпараттардын толык екендигин билд-и. БЖ жасаушыл-ын алдында турган миндет инвесторларды тарту б/т. БЖ құру тәртібі: 1) ондир-н өніміне резюме – инвесторларға тез арада қандай өнім не қызмет түрі екенін білу үшін бірінші осы резюмені жасалады. 2) онимди откизу нарыгы – нарықтағы қызіргі жағдайда анықтау, бұл сіздің қандай жолды таңдап жүретініңізді көрсетеді. 3) басекелестер – нарықта сіздің салаңыз б-ша қанша, қандай бәсеке-р бар екендігін анықтау. 4) маркетин-к жоспары – сатып алушыларды зерттеу. Бұл сату және жарнама әдістерін таңдау. Басты мақсат сатып алушыларды қызықтыру және бәсекелестік қабілетті арттыру. 5) ондирис жоспары - өнд-н өнімге жұмсалатын қаражат сомасы, сондай-ақ қандай техника жабдықтары қолдан-н қараст-ы. 6) онд-ти уйымд-ру 7) зандык жоспары 8) карж-к жоспары - 9) карж-ру жоспары – компанияның толық қарж-қ жағд-н білу үшін жасалады. 10) басқару резюмесі – компания басқарушысының бақылау және басқару міндеттерін көрсету және басқару құрылымын зерттеу. 11) косымша (оган зандык сипаттагы кужаттар, ягни жарг-к кужаттар, ресуртарды иелену мен кол-у кукыгы). БЖ мазмунында мынадай болимдер болу керек: 1) кыскаша сипаттама: бизнестин сипаттамасы, баскару, нег. карж-к корсет-ри, инвестиц-н кажет-ги. 2) компания: компания таризы, агымдагы искерлик, ис жургизу стратегиясы 3) истин саласы: онеркасиби, жетистикке жетудин сыни факторлары 4) бска фактор-н багалау. 4) оним н-се кызмет корсету: онимдерди н-се кызметтер, онимди н-се кызметти салыстыру 5) маркетинг: нарыкка талдау жургизу, ягни: клиенттерги басеке, сиздин компан-н 6) ондир-к искерлик: техник-к сурактар, оган мулик пен кондыргы, ондиру н-се кызмет корсету 7) баскару: нег. жетекш-р, уйымнын курылымы мен бакылауы 8) инвестицияга деген кажет-к: компания алдында турган максат-на жету ушин керекти кос. каж-р багалайды. 9) каржы – жорамалаудын нег-ги карж-к болжамд-ын керектиги болжамд-ын озинен кем болмауы керек. Бизнес-жоспарды ревизиялау. БЖ әзірлеп біткен соң, оны жүзеге асырып, содан ол туралы ұмытып қалу деген болмайды. БЖ әрдайым тексеріп отыру керек, себебі бұл қойылған мақсатқа жету жолы б.к. Мұндай тексерудерді алдыңғы кезеңде айына бір рет жасап отыру керек, уақыт өте және өндіріс дұрыс және қарқынды дамып келе жатса, тексеруді үш айда бір рет өткізуге болады. БЖ тексерген кезде, алдымен маркетингтік жоспарды және зерттеулерді тексерген жөн. Бұл дегеніміз, нарықтағы сұраныс, жаңа өндірісті жарнамалау әдістері мен баға саясаты дұрыс зерттелген ме деген сұраққа жауап қараст-з. Маркетинг-к зерттеулер макро-экономик-қ және жергілікті сипатта болу керек, бұл жергілкті халықтың сұранысына жауап береді ме екен деген сұраққа жауап. Содан БЖ қаржылық жоспарын тексеру. Ол өзі бірнеші сатыдан тұрады: 1. Қаржылық болжамдардың нақты ситуациямен сәйкестігін тексеру, егер болжамд-н сандар нақты көрсетк-ден ауытқитын болса, онда БЖ керекті өзгертулер енгізу керек. 2. БЖ қарж-қ жоспарына техник-қ аудит жүрг-і, яғни бұл тек егер жоспар Excel MS программасымен жасалса. онда қолд-н формула-ң дұрыст-н тексеру. Формуласын тексергеннен кейән, аудитор тура және жанама шығынд-ң дұрыс есептел-гін зерттейді. 3. Бастыпқы мәлімет-ің абс. мәнін тексеру, бұл жобаны реальді нарыққа жақындату мақсатында жасалынады. Онда энергия, коммуналға, жалақының, өнімнің өткізу бағасы нақты, шын көрсетілуі керек. Соңғы тексеру тәуекел факторларының дұрыс зерттелгендігін талдайды. Егер де жобаның өмірлік циклдерінде тәуекел деңгейі дұрыс есептелмесе, онда оны жаңадан дисконттау ставкасын есептеп, оның негізінде, БЖ қарж-қ тиімділігін есептеу керек, яғни таза табыс, пайда индексі, өзін-өзі өтеу уақыты.

36.

37. Қаржылық талдаудың мәні және мақсаттары. Каржылык талдау – бул шаруашылык ис-арекетинин каржылык талдауынын бир болиги болып табылады. Инвестициялык жобадагы каржылык талдау негизги максаттары келесилер болып табылады: кәсипорыннын каржылык жагдайы жане мумкиндиктерин аныктау,инвестицияга деген кажеттиликтерин аныктау,жобаны жузеге асырудагы максаттылыгын аныктау. Каржылык талдау каржылык есеп негизинде жургизиледи, ягни шыгындар мен табыста