Уйын технологияhы kулланыуzыn eheмиeте

Уйындарzыn тeрбиeyи eheмиeтен дe инkар итеп булмай. Уйындар кешелек сифаттарын, коллективизм кеyек сифаттарzы тeрбиeлeй. Балаларzы т9рби9л9yz9 уйындар айырыуса zур урын тота. Уйын улар oсoн донъяны танып белеy сараhы, хеzм9т м9кт9бе h9м h9р я3лап гармониялы ycеy сы1ана1ы. Баланыn й9м1и9тт9 yzен9 урын табыуында ла уйындар мohим eheми9тк9 эй9. Уйын барышында бала 7zене4 коллективkа м5н9с9б9тен билд9л9й, кyм9к 89м урта3 уй мен9н эш итергe oйрeнe, уны4 кy4еленд9 ипт9шлек, дуcлы3, н9фислек тойfолары т9рби9л9н9.

«Мин балалар ойошмалары уйын мен9н байытылыр1а тейеш тип иcбат ит9м, - тип яzzы А.С. Макаренко, - Х9терz9н сы1арма1ыz, беz, б5т9hен9н элек, уйын1а zур ихтыяжы бул1ан баланы4 айырым бер ycеш осоро тураhында фекер йoрoт9беz. Ул ихтыяжды 3eнe1eтл9ндерерг9 к9р9к. Бала ни тиклем матур уйнаhа, шундай итеп матур эшл9й9с9к т9...»[3]. Педагог уйындарzыn уkыусылар коллективын ойоштороу-zаfы ролен дe юfары баhалай.

А.С. Макаренко: «Балалар йeшендeге уйын – fezeттeге кyренеш. Бала heр ваkыт, хатта яуаплы эш башkарfанда ла, уйнарfа тейеш – уйнамай торfан балалар коллективы ысын мefeнehендe балалар коллективы була алмай»[4], - тип яzzы. Уйлап бирелгeн уйын баланы, халыk eйтмешлeй, «уйнатып уйлата, уйлатып уйната», зирeклеккe, тапkырлыkkа, логик фекерлeyгe oйрeтe, белем, тeрбиe, кynел кyтe-ренкелеге, эстетик зауыk бирe. Уйын уkыусыfа шатлыk килтерe, был шатлыk йe ижади шатлыk, йe еnеy шатлыfы, йe эстетик шатлыk була. Был осраkта уйын эш менeн бoтoнлeйе менeн тура килeлер.

Башkорт теле дeрестeрендe kулланылfан уйындар ниндeй генe тoрze булмаhын, тeрбиeyи eheмиeткe эйe булfан материалдан алып тozoлe, уkыусыларzы тoплo белемгe эйe булfан намыcлы ижади хеzмeт кешелeре итеп ezерлeyгe йyнeлтелe.

Уйындыn уkыусыfа ocтeмe белем бирерлек, уны логик фекерлeyгe oйрeтерлек булыуы, быfа тиклем алfан белемен ныfытырfа, yz аллы белем алырfа кyнекмe биреyе шарт.

Грамматик уйындар heм башватkыстар тел кисeлeренеn, олипиадаларzыn, диспуттарzыn йeнлeндереyсе, kыzыкhындырыусы айырылмаc oлoштeре булып торалар. Уларzы fezeттeге дeрестeрze heм kабатлау дeрестeрендe лe уnышлы файzаланып була. Уйындарzы, башватkыстарzы тozoy heм сисеy буйынса параллель синыфтар, рeттeр араhында ярыш ойоштороу уkыусыларzыn эшмeкeрлеген, активлыfын кyтeрe, коллектив намыcы oсoн кoрeшергe oйрeтe. Телдeн башватkыстарzы тozoyгe heм сисеyгe yz-ара ярыш ойоштороу, был эшкe бигерeк тe тeрбиeгe ауыр бирелеyселeрzе, йомшаk oлгeшеyселeрzе лe йeлеп итеy, уларzыn белем алыу, kыzыkhыныу активлыfын кyтeрергe, heлeттeрен асырfа мoмкинлек бирe, балаларzы коллективkа ылыkтыра, балаларzы уkытыусыfа, уkытыусыны балаларfа яkынайта.

Eлбиттe, уйын технологияларын уkытыусылар дeрестeрze kул-ланалар, уйын-дeрестeр ze yткeрeлeр. Eммe бындай дeрестeр систе-малы рeyештe yтмeй, уйын ойоштороуzыn бoтe этаптары ла yткeрел-мeй, ezерлек эше еренe еткереп башkарылмай.