Зерттеу тапсырмасы.

Әдеби және методикалық мәліметтердің қолданылуымен мұнай өнімдерінің әсерінен пайда болған жемірілу процесіне қарсы күресуді зерттеу үшін төмендегідей тапсырмалар орындалды:

- тығыздықты анықтау;

- кинематикалық тұтқырлықты анықтау;

- фракционды құрамын анықтау;

- жемірілу процесінің мыс пластинкасына әсерін анықтау.

1 Әдеби шолу

1.1 Коррозия, процестің пайда болуы және оның зерттеу бағыты

Коррозия сөзі «corrosio» латын тілінен аударғанда жемірілу, бүліну деген мағынаны білдіреді. Металдар коррозиясы – металдың, материалдардың қоршаған ортамен химиялық немесе электрохимиялық әрекеттесу әсерінен өздігінен бұзылуын айтады.Металдар коррозиясы түсінігі – металдардың жемірілуіне әкеп соқтыратын үлкен топтық химиялық процесс. Бүліну ортасы мен пайда шартына карай, процесс нәтижесінде бүлінген металдар, сыртқы көрінісі бойынша айтарлықтай айырмашылығы болады. Дегенмен, коррозиялық процестің жүруі соңында жалғыз нәтиже – металдардың жемірілуі ғана емес, сонымен қатар бірыңғай химиялық маңызы бар – металдардың тотығуы жатыр. Металдардың бүлінуіне әкелетін, яғни коррозияға ұшырау ортасы коррозиялық немесе агрессивті орта деп аталады. Металл мен коррозиялық ортаның өзара әрекеттесуі нәтижесінде химиялық қосылыс түзіледі, оны біз коррозиялық өнім деп атаймыз.

Металдардың коррозиясының бір себебі бұл – белгілі сыртқы жағдайларда әртүрлі орталарда металдардың термодинамикалық тұрақсыздығы болып табылады. Белгілі жағдайларда коррозиялық процестердің өздігінен жүру немесе жүрмеу мүмкіндігі туралы мағлұматты термодинамика қарастырады. Коррозиялық процестер – екі фаза шекарасында: металл-қоршаған ортада жүреді. Гетерогенді процесс болып табылады. Коррозиялық процестердің айрықша ерекшелігі олардың күрделілігі мен көпсатылылығы болып табылады. Корозиялық процесс ең аз дегенде үш негізгі сатыдан тұрады:

1 Реакциялық зона - әрекеттесетін затты фазаның беткі қабатына тасымалдау;

2 Гетерогенді реакцияның ерекшелігі;

3 Реакциялық зонадан реакция өнімдерін алып кету.

Ал металл коррозиясы мен металдарды қорғауды қарастырған кезде ғылым негізі ретінде металлтану мен физикалық химия алынады, соның ішінде гетерогенді химиялық және электрохимиялық процестердің кинетикасы мен термодинамикасы қарастырады. Металдар коррозиясы мен одан қорғау туралы ғылым металдардың коррозиялық ортамен әрекеттесуін қарастырып, осы әрекеттесудің механизмін анықтайды. Ал оның практикалық мақсаты – металдарды коррозиялық бұзылудан қорғау, атмосферада металдық конструкцияны қолдану және оларды өңдеу, өзен мен теңіз суларында, сілтінің, тұздардың, қышқылдардың сулы ерітінділерінде, отынның жануының өнімдерін қарастырады. Металдар мен коррозиялық ортаның әрекеттесу механизмін және осы әрекеттесудің жалпы заңдылығын анықтап, ол коррозиямен күресу әдістерін жасау үшін металдар мен коррозиялық ортаның қасиеттерін, сонымен қатар химиялық және электрохимиялық процестердің негізгі заңдылықтарын білу қажет.

Коррозия процесін зерттеу мәніне қарай үш көрініс бойынша анықталады.

Бірінші көрініс – экономикалық. Ол құбырлар мен резервуарлардың, аппарат бөлшектері, теңіздік конструкция, кеме мен көпір, гидро, жылу, атомдық станция қондырғыларының коррозияға ұшырау нәтижесінде шығынды азайтуға негізделген.

Екінші көрініс – қондырғылардың сенімділігін жоғарылату, яғни металдардың жемірілуі болғанда өндіріс кезінде жұмысшылар мен қоршаған орта жағдайын ескере отырып, апатты жағдайлардың алдын алу. Оған мысал келесідей жағдайларда – қондырғылар түтіктерінде қысымның жоғары болуы, улағыштық қасиетке ие материалдарды сақтау контейнерлерінде, құбыр роторлары мен қалақтарында, зымыран мен ұшақ бөлшектерінде, электрлік қондырғылар мен реакторларда коррозиялық процесс нәтижесінде аппаттық жағдайдың болуы арта түседі.

Үшінші көрініс – металл қорының сақталуы. Әлемдік металл қоры шектеулі, сондықтан да шығынның орнын толтыру мақсатында жаңа металл өндірісі. Ең маңыздысы металл кен орындарының азаюына байланысты қосымша энергиямен су шығыны бар.

Коррозиямен бүліну материалдардың келесідей сипатына сай:

1. Жемірілу әрқашан металдың бетінен басталады да, тереңдей түседі.

2. Жемірілу металл бетінің жиі өзгеруіне әкеледі. Металл бетінде бүлінген аумағы нүкте, жара және т.б пішінде көзге анық көрініп тұрады. Сонымен қатар коррозия өнімдері (оксидтердің сулы ерітіндісі немесе оксидтер) металл бетін бөлшектеп бүлдіреді.

1.2 Коррозия үрдістерінің топтастырылуы және түрлері.

Құрылғыларды, сонымен бірге ұңғымаларды, сораптарды, арматураларды, құбырларды және т.б. мұнай- газ саласында қолданылатын құрылғыларды дайындау үшін көбіне көміртек және төмен легирленген болаттар кеңінен қолданылады.

Осы құрылғылардың жұмыс жасау уақыты мен сенімділігі көбінесе оның ауадағы, судағы және жерастындағы метал конструкцияларын қоршаған сұйық және газ заттармен әрекеттескендегі біртіндеп бұзылуынан сақтайтын қорғаныс дәрежесімен анықталады.

Металдың ортамен әрекеттесу сипатына байланысты коррозияны механизімі бойынша негізгі 2 түрімен ажыратады: химиялық және электрохимиялық коррозия.

Химиялық коррозияметалдың қоршаған газ тәрізді немесе сұйық ортамен химиялық реакция зандары бойынша өтеді. Сонымен қатар, коррозия өнімдері агресивтік ортамен байланыста болған металл бетінің барлық жерінде түзіледі. Химиялық механизіммен бірге олардың келесідей коррозиялық үрдістердің түрлері өтеді: газды және бейэлектролиттердегі коррозия.

Газды коррозия – жоғары температурада және металл бұйымдар бетіндегі сұйық қабыршақтың толық жоғалғанда металдың оттекпе немесе басқа газбен тотығуы нәтижесінде үздук бұзылуы ( мысалы, компрессорлық станцияларында газды трубиналардың , қазанды қондырғылардың құбырлары, ішкі жану қозғалқышының газ шығарғыш коллекторларының коррозиялары).

Бейэлектролиттердегі коррозия – сұйық немесе газ тәрізді, агресивтік, электрөткізгіштігі төмен ортада өтетін металдың жоғалуы ( мысалы, болаттың бензиндегі, бензолдағы, 200⁰ С температурадан жоғары болған жағдайда байланысқа түскен коррозиялар, жоғары күкіртті мұнай сорттарын құрылымдары кезіндегі аппаратура мен құбырлардың ішкі бетінің коррозиясы).

Электрохимиялық коррозия – электр тогының пайда болуымен бірге жүретін электр өткізгіш ортадағы металдың тотығуы. Сонымен қатар, меалдың қоршаған ортамен әрекеттесуі металл бетінің әртүрлі жерінде анодтық және катодтық үрдістермен сипатталады. Коррозия өнімдері тек анодтық аумақта пайда болады.

Электрохимиялық миханизіммен бірге келесі коррозиялық үрдістердің түрі өтеді:

электролиттердергі коррозия – электр тогын өткізетін сұйық ортадағы металдардың коррозиясы; электролиттің түріне байланысты коррозиясының теңіз немесе өзен суында, қышқылдар, негіздер және тұздардың ерітінділерінде жүреді ( сәйкесінше қышқылды, сілті және тұзды коррозия) ;

топырақ немесе жер коррозиясы – топырақты элетролитәсерінен пайда болатын жер асты металдық жабдықтарының коррозиясы;

өндірістік электрлік қондырғылар мен құрылыс рельстерінентоқтың ағып кетуіне пайда болатын жерасты металдық құрылыстың коррозиясы;

атмосфералық коррозия – металдың ауадағы немесе газды ортадағы коррозиясы,металл бетінде электролиттік пленканың түзілуіне қажетті ылғалдылығы бар атмосферада өтетін коррозияны айтады. Атмофералық коррозияның ерекшілігі – ол жылдамдылыққа және металл бетіндегі ылғалдылық қабатының механизмі немесе түзілген коррозиялық өнімдердің ылғалдық дәрежесіне тәуелілігінде.

Сұйықтық коррозия –сұйық орадағы коррозия. Сұйық ортаның металға әсері бойынша коррозияның бұл типінде өзіне қатысты қасиеттері бар толық батырылған, толық батырылмаған, аралас батырылған коррозия сипатталады.

биокоррозия – коррозиялық үрдістерді тездететін микроағзалардың нәтижесінде пайда болатын заттар әсерінен өтетін жер коррозиясының жеке жағдайы;

байланыстық коррозия – әртүрлі электрохимиялық потенциялға ие екі металл арасындағы электр байланыстан туындайтын коррозия.

Атмоссферада, теңіз және өзен суларында, сонымен бірге топырақта немесе жерде қолданатын металдардың көпшілігіне электрохимиялық коррозия тән.

Атап өткен коррозия түрлерінен басқа кернеу әсерінен коррозия болуы да мүмкін (коррозиялық орта мен металдағы механикалық кернеудің бір уақыттағы әсері); жарықшақты коррозия – жіңішке саңылаулар мен жарықшақтарда электролит әсерінен металдың коррозиялық бұзылуының жылдамдауы (бұрандалық және фландық қосылыстарда); коррозиялық эррозия – коррозиялық орта мен уақыттағы әсерінен; коррозиялық кавитация- қоршаған ортаның бір уақыттағы коррозиялық және екпінді әсері (винттердің еспелі күрекшелердің бұзылысы, ортадан тепкіш сораптардың жұмыс дөңгелектер күрекшелердің коррозиясы).

1.3.1 Коррозиялық бұзылыс түрлері

Металл бетінің өзгеруіне байланысты немесе олардың физико-химиялық қасиеттерінің дәрежесінің өзгеруіне байланысты коррозия процесстерінде ортаның қасиеттеріне қарамастан, коррозиялық талқандаудың бірнеше түрі бар.Коррозия үрдісі металдың үстіңгі қабатынан басталып, оның түбіне дейін тарайды. Бұл кезде металдың сыртқы түрі өзгереді, яғни шұнқырлар (дақтар, ойықтар, жаралар) пайда болады.

1) Егер коррозия металдың түгел, барлық бетінде жүретін болса, ондай коррозияны тұтас коррозия деп атайды. Коррозияның мұндай түрі қышқылдардың, сілтілердің, атмосфраның әсерінен пайда болады. Оның өзін бірқалыпты және бірқалыпты емес деп бөледі. Металдың талқандауы бірдей жылдамдықпен металдың түгел бетінде жүретін коррозия түрі бірқалыпты емес деп аталады.

2)Таңдамалы коррозия процесі жүргенде металл құймасының бір ғана құраушысы талқандалып, қалғандары өзгеріссіз қалады.

3)Жергілікті коррозия кезінде металдардың бетінде бөлек қызыл дақ түрінде металдардың ішіне қатты тереңдетілген күйінде табылады.

4)Бет асты коррозия металдардың бетіндегі бөлек аудандарының қорғаныш қаптамаларының бұзылуынан басталады.

5)Кристалитаралық коррозия ристалиттер шекарасындағы металдардың бұзылуы. Металл бұл жағдайда өзінің механикалық төзімділігін жоғалтады. Бірақ металдың сыртқы түрі өзгермейді.

Жергілікті коррозиясының келесі түрлері бар:

дақты (диаметрі металдың коррозияға ұшыраған қабатының тереңдігінен үлкен жеке дақтар түріндегі коррозия);

ойықты(диаметрі олардың терендігіне сәйкес келетін жеке қуыс түріндегі коррозия);

нүктелі немесе питтенгті коррозия (диаметрі 0,1-2 мм болатын көптеген жеке нүктелер түрінде);

тесіп өткен коррозия (металдың түбіне дейін корозияға ұшырауы);

құрылымды – таңдау коррозиясы (қорытпаны құрайтын бір құралымының коррозияға ұшырауы , мысалы шойынның графитизациясы);

коррозиялық шытынау (металдың коррозиялық қажауы салдарынан болған коррозиялық шытынаудың пайда болуы).

Қосымша әсер етуіне байланысты.

1) Кавитациялық коррозия – кавитациялық ортаның бір уақытта әсер етуі. Үздіксіз немесе уақытша кернеуде жүретін кррозия. Егер де бұл созылатын кернеу болса, коррозиялық шытынау болуы мүмкін.

2) Контакттық коррозия – кезіндe тегі әр түрлі екі металдың электролиті ішінде үйкеліс туғызатын, жабық гальваникалық элемент қалыптастыратын ұқсас бұзылуы жүреді.

3) Саңылаулық коррозия – металдың саңылаудағы бұзылуы. Ол көбіне саңылауда рналасқан конструкция учаскесіне пайда болады. Металдарға агрессивті орта әсер етеді. Сонымен қатар металл бір мезгілде қосымша әсерге ұшырайды. Соған қарай коррозиялық процесс бөлінеді.

4) Радиациондық коррозия – радиоактивтік сәулелену әсерінен жүретін коррозия түрі.

5) Биологиялық коррозия – бактериялардың өмір сүруі нәтижесінде пайда болатын өнімдер әсерінен жүретін коррозия түрі.

Металдың көлеміндегі немесе беткі қабатындағы коррозиялық бұзылулардың типі бойынша (геометриялық сипатына).Металдың беткі қабатын толық алған коррозияны жазық коррозия деп атайды. Оны әр-түрлі учаскесіндегі коррозиялық бұзылуына қарай тегіс және тегіс емес деп бөледі. Жергілікті коррозиясындағы бұзылулар локальды және беткі қабаттың көп бөлігін тиісілмеген күйде қалдырады. Локализация дәрежесіне қарай коррозиялық дақтарды, язваларды және нүктелерді (питтинг) деп бөледі. Нүктелік бұзылулар беткі қабаттың коррозиясының бастапқы көріністерін береді. Жергілікті коррозияның қауіпті түрлерінің бірі – металл бөлшектерін бұзбай, олардың тұрақты шектерінен өтетін кристалларалық (интеркристалдық) және бөлшектер арқылы металда тіке жарықтар туғызатын транскристалдық болып табылады. Беткі қабатта ешқандай іздер қалдырмастан бұл бұзылулар детальдың немесе конструкцияның бұзылуына және тұрақтылығының жойылуына әкеледі. Бұларға характері жағынан пышақтық коррозия жақын. Агрессивтік ерітінділердегі кейбір балқымалардың эксплуатациясы нәтижесінде металдың бойымен пышақпен кесу сияқты. Кейде беттік жіптік коррозияны көрсетеді. Ол мысалы, металдық емес беттерде дамиды. Және пластикалық деформация бағытымен жүретін қабаттық коррозияны бөліп көрсетеді. Спецификалық болып балқымаларда қатты ерітінділердің жеке компоненттері ери алатын таңдамалы коррозия көрінеді.

Жабдықтың тәжірибелік жұмыс жағдайында кездесетін коррозияның типтерімен мен түрлерін статистикалық зерттеулер бойынша олардың мынадай түрге бөлінетінін көрсетеді:

Осы берілгендер коррозияның бөлек түрлерін көрнекті сипаттайды. Коррозиялық бұзылыс екі немесе бірнеше коррозия түрлерінің, кейде типтерінің қасиеттеріне ие болған жағдайлар көп кездесетінін айтып кету керек. Сондықтан көрсетілген статикалық арақатынасты айтып кету керек. Сондықтан көрсетілген статикалық арақатынасты шамалау деп санауға болады.

Жаралы мен нүктелі коррозия ерекше қауіпті, жаралардың кішкентай өлшемдікке ие болғандықтан және олардың коррозия өнімдеріне толуынан бұзылысты табу өте қиын болып келеді.

1.4 Химиялық коррозия

Металдардың химиялық коррозиясы металдың коррозиялық ортамен өздігінен әрекеттесуі, металдың тотығуы мен корозиялық ортадағы тотықтырғыш компоненттің тотықсыздануы бір актіде (мезгілде) жүретін процесті айтады.

2Ме + О₂ = 2МеО

Бұл коррозия металдарға құрғақ газдардың (ауаның, отынның жану өнімдері) және сұйық Бейэлектролиттер (мұнай, бензин), металдардың сұйық немесе газ тәрізді ортамен гетерогенді химиялық реакциясы жатады. Коррозиялық ортадағы газдар бұл оттегі, күкіртсутек, күкірт (IV) оксиді, су болуы мүмкін. Металдардың химиялық коррозиясы электр тогын өткізбейтін сұйықтықтар ішінде де жүруі мүмкін.

Термодинамиканың потенциал өзгеріс заңына сәйкес химиялық коррозияның өздігінен жүру мүмкіндігін анықтауға болады. изобара-изотермиялық G потенциялы критерий ретінде қолданылып, өздігінен жүретін химиялық процестің шығынын бақылайды. Сондықтан, егер:

Δ G_Т < 0, болса химиялық коррозия процесі жүруі мүмкін.

Δ G_Т < 0, болса химиялық коррозия процесі жүруі мүмкін емес.

Δ G_Т < 0, болғанда жүйе тепе-теңдік күйге енеді.

Химиялық коррозияға:

- газды коррозия, жоғары температурада металдардың газдарда бүлінуі.

- сұйық-бейэлектролитті коррозия жатады.

Металдардың химиялық коррозиясы ең көп тараған және практикалық маңыздысы – бұл газды коррозия болып табылады. Әртүрлі отын жанған кезде немесе термиялық өңдеу кезінде, қыздырғыш пештердегі металдың арматуралары, газды турбиналар, аммиакты синтездеу аппараттары, жоғары температурада металдарды өңдеудегі көптеген процестерде осындай коррозия жүруі мүмкін. Металдарды жоғары температурада екі негізгі сипаттамасы ретінде ыстыққа төзімділігі мен ыстыққа тұрақтылық көрсеткіштерімен анықтайды. Ыстыққа тұрақтылық дегеніміз – жоғары температурада газдардың коррозиялық әсеріне металдың қарсы тұру қабілеті. Ыстыққа төзімділік дегеніміз – жоғары температурада металдардың жоғары механикалық қасиеттерін сақтап қалу қабілеті: тұрақтылық ұзақтығы мен жылуға қарсылығы.

Көптеген маңызды бөлшектер газды коррозия әсерінен бұзылады. Газды коррозиядан металлургиялық өндіріс көп шығынға ұшырайды. Газды коррозияға тұрақтылық балқыма құрамына түрлі қоспаларды қосқан кезде жүзеге асады.

Жоғары температурада оттегіден басқа газдарда металға қатысты жоғары агрессивті қасиетке ие бола алады. Активті газ ретінде фтор, күкірт диоксиді, хлор, күкіртсутек бола алады

Коррозияның тереңдік көрсеткіші, тегіс коррозия кезінде он балдық шкаламен сипатталады.

Кесте 2 – Металдардың жалпы коррозиялық тұрақтылығын бағалайтын он балдық шкала

Химиялық коррозияның жүру жылдамдығы көптеген факторларға байланысты. Біріншіден коррозия жүретін беттің сипаттамасымен анықтауға болады. Металл тотыққанда оның бетінде катты оксидтік қабықша түзіледі. Тотығу жылдамдығы осы оксидтік қабықшаның құрамымен және қорғау қасиетімен анықталады. Ол оксидтік қабықшаның көлемімен V_ox, коррозияға ұшырайтын металдың көлеміне V_m байланысты.

Егер V_ox/V_m<1 болса, онда оксидтік қабықшаның қорғаныштық қасиеті әлсіз болып келеді.

Егер V_ox/V_m>1болса, онда оксидтік қабықшаның қорғаныштық қасиеті жоғары болып келеді.

Сонымен қатар коррозияның жүру жылдамдығына температураның дп әсері зор. Ол диффузиялық коэффициенттің жоғарылауына және қорғаныш қабықшаның қасиетінің өзгеруіне әкеледі. Температураның жылдам өзгеруі қорғаныш қабаттың жылдам бұзылуына әкеледі.

Беттік оксид қабықшаларының пайда болу процесін екі сатыда қарастыруға болады:

1 . Метал бетінде, яғни тікелей контактты арқылы атмосфералық, оттек молекуласын сіңіреді.

2. Метал газбен әрекеттесуі нәтижесінде химиялық қосылыстар пайда болады.

Бірінші саты бойынша беттік атомдар мен оттегі арасында иондық байланыс пайда болады: металдың екі атомын оттегі атомы қосып алады. Нәтижесінде өте берік байланыс түзіледі. Тотықтырғыш бетінің толық қанығуы соңында тез арада, төмен температурада ванн-дер-вальс күшінің есебінен тотықтырғыштың физикалық адсорбцияны бақылауға болады. Нәтижесінде өте жұқа мономолекулалы қорғаныш қабықшасы түзіледі, ол уақыт өте келе қалыңдап, оттегі әсеріне шыдамды бола түседі.

Екінші саты химиялық әсер, тотықтырғыш орта компоненті металдың валенттілік электронын алып кетеді, коррозия өнімі түзіледі.

Егер оксид қабықшасы жоғары дәрежеде қорғаныш қасиетіне ие болса , онда химиялық процесін тоқтата алады.

Қабықшаның түзілуі бойынша үш түрі бар:

- Жұқа (көзге көрінбейтін);

- Орташа (құбылма түс беретін);

- Қалың (жақсы көрінеді);

Оксид қабықшасы қорғаныш қасиетке ие болу үшін бірнеше талаптарға сай болуы керек: бос қуысы болмауы, тегіс,беттік жақсы жалғануы, қоршаған орта әсеріне оқшау болу, жоғары қаттылық және бұзылуға тұрақты. Егер қабықша бос қуысты, сонымен қоса беттік жалғануы нашар болса, онда ол қорғаныш қасиетке ие бола алмайды.

Оксид қабықшаларының қалыңдығын анықтаудың бірнеше әдістері бар.Қабықшаның қорғаныш қасиетін металды формалау кезінде, металдардың тотығуы кезінде анықтауға болады. Егер ол формаланып қойған болса, онда кез-келген реагентті (мысалы, Cu(NO₃)₂темірді анықтауда қолданылады )металл бетіне сәйкесінше жағу арқылы тұтас күйінде зерттейді. Реагент уақыт өте сіңіп кетеді, содан соң металл қабықшасының қалыңдығын анықтауға болады. Осыдан кейін де түзілген тұтас қабықша өзінің металл және тотығу ортасымен әрекеттесуді тоқтатпайды.

Коррозия процесі - ең бастысы газдың құрамына тікелей байланысты. Дегенмен, әр металдың өзіндік қасиетіне, температура жағдайын да ескерген дұрыс. Мысалы, мыс атмосфералық оттегі нәтижесінде тез арада коррозияға ұшырайды, бірақ ол құрамында SO₂бар ортада тұрақты. Никель керісінше, SO₂ бар ортада коррозияға ұшыраса, O₂CO₂ және H₂O ортасында тұрақты болып келеді. Ал, хром жоғарыда айтылған төрт ортада да тұрақты. Тотығу жылдамдығы құйма құрамына да байланысты. Мысалыға, темірді алайық. Оған күкірт, марганец, фосфар және никельді қоссақ тотығуға ұшыратпайды. Кремний, хром, алюминий – процесті тежей түседі. Ал, бериллий, кобальт, титан және мыс тотығуды тоқтатады. Жоғары температурада вольфром, молибден, сонымен қоса ванадий металдары процесті қарқындата түседі.

Темірдің тотығуын әртүрлі температурада бақылай отырып, ең баяу тотығудың өзіде температураны күшейткен кезде басқа металдармен салыстыра қарағанда ыстыққа төзімді екенін байқауға болады.

Химиялық коррозияға ұшырау жылдамдығы беттік өңдеу қасиетіне де негізделген. Егер металдың сыртқы беті тегіс болса, онда тотығуға мейлінше баяу ұшырайды.

Сұйық бейэлектролитті химиялық коррозия. Бұл – электр тоғын өткізбейтін сұйық ортада жүретін процесс. Оларға: органикалық (бензол, фенол, хлороформ, спирттер, керосин, мұнай, бензин), бейорганикалық тұрғыдан (сұйық бром, ерітілген күкірт және т.б) жатады. Таза бейэлектролиттер металдармен әрекеттеспейді, бірақ өте аз мөлшерде қосылған қоспа нәтижесінде әсерлесу процесі жылдамдай түседі. Мысалы, егер мұнайдың құрамында күкірт немесе күкіртқұрамды қосылыстар болса (күкіртсутек, меркаптандар), онда коррозия процесі күшейеді. Оган қосымша температураны арттыра түссе, сұйықтықта оттегі еріп – химиялық коррозия күшейеді.

Сұйықтағы-бейэлектролитті химиялық коррозия бірнеше сатыға бөлінеді:

- Металл бетіне тотықтырғыш ықпал етуіне;

- Беттік реагент хемосорбциясына;

- Металл мен тотықтырғыш реакциясына (оксид қабықшасының пайда болуы) байланысты;

- Металл мен оксид десорбциясына (болмай қалуы мүмкін);

- Бейэлектролитте оксид диффузиясы (болмай қалуы мүмкін);

Металл бұйымдары мен олардың конструкцияларын сұйықтағы-бейэлектролитті химиялық коррозиядан қорғау үшін металл бетін тотығу ортасына тұрақты қорғаныш жабындарымен қаптайды.

1.5 Электрохимиялық коррозия

Электрохимиялық коррозия деп – металдық тордан шыққан кездегі түзілген катион тотықтырғышпен емес, басқа компоненттермен коррозиялық ортаға түсуін айтады; тотықтырғышқа катион түзілген кездегі босаған электрондар беріледі. Мұндай процесс тек қоршаған ортада реагенттердің екі типі болған кезде жүреді. Олардың біріншісі (сольватталатын және комплекстүзуші) олардың валенттік электрондарының қатысуынсыз металл катионымен тұрақты байланысты бола алатын, ал екіншісі (тотықтырғыштар) өздерінің маңында катиондарды ұстамай металдың валенттік электрондарын қоса алатындар. Ұқсас қасиеттер сольватталған катиондары қозғалысты сақтап тұратын электролиттердің балқымаларында немесе ерітінділерінде кездеседі. Сөйтіп, электрохимиялық коррозия барысында металдық тордан атомның жойылуын екі тәуелсіз, бірақ қабысқан электрохимиялық процесстер: анодтық – металдың сольватталған катиондарының ерітіндіге ауысуын, және катодтық – босатылған электрондарының тотықтырғыштарымен байланысқан. Осыдан барып, электрохимиялық коррозияны баяулатудың тікелей анодтық процестің тоқтауымен ғана емес, сонымен қатар, катодтық жылдамдыққа әсер етумен де болады екен. Ең кең тараған екі катодтық процесс бар: сутек иондарының разрядталуы(2e + 2H⁺ = H₂) мен еріген оттектің тотықсыздануы (4e + O₂ + 4H⁺ = 2H₂O немесе 4e + O₂ + 2H₂O = 4OH^-), бұлар көбінесе жиі оттектік және суттектік деполяризация деп аталады.

Анодтық және катодтық процестер катиондары мен электрондары коррозиялық ортаның компоненттерімен әсерлесе алатын металл бетінің әр-түрлі жерінде өтеді. Егер беткі қабат біркелкі болса, онда анодтық және катодтық процестер аудандары бойынша тепе-тең болады. Мұндай идеалды жағдайда коррозияны гомогенді-электрохимиялық деп атайды. Шынында да металдық беттерде әр-түрлі қоспалармен немесе әр түрлі атомдардың энергетикалық жағдайларымен әсерлесетін компоненттердің шартты бөліктері бар екен. Мұндай бөліктерде анодтық немесе катодтық процестердің энергетикалық өтуі әбден мүмкін және коррозия гетерогенді-электрохимиялық болады

1.6 Поляризация құбылысы.

Электрохимиялық поляризация ұғымын 1839 жылы Э.Х.Ленцем енгізген.. Анодтық поляризацияны азайтатын процестер деполяризационды процестер деп аталады.

Металдардың коррозиялық процестерінде электролитте оттектің еруі негізінде катодты деполяризация жүруі - металдардың коррозиясының оттек-ті деполяризациясы деп атайды. Осы процестердің теориясын Эвансом, Г.В.Акимов, Н.Д.Томашов қарастырған. Металдардың оттекті деполяриза-циясы атмосферадағы металдың сумен және бейтарап сулы тұз ерітінділерімен жанасуы, домна процестердегі суытқыш жүйелердің, әртүрлі суытқыш жүйелер, әртүрлі тұрба түтіктерде жүреді. Металдар коррозиясы-ның оттекті деполяризациясы ең көп тараған коррозиялық процесс болып табылады. Металдардың коррозиясының оттекті деполяризациясы практика-лық жағдайда электролиттердің атмосферамен жанасқанда болады, бұл жағдайда оттекті порциалды қысымы р_O2 =0,21 атм тең. Коррозиялық процестердің оттекті деполяризациясының термодинамикалық жүру мүмкін-дігін анықтау үшін электролиттерде оттекті электродтың қайтымды потен-циалы қолданылады, ауадағы оттектің реалды порциалды қысымы ескеріледі. Металдар коррозиясының оттекті деполяризациясының өздігінен жүруі (V_Me)_тұз<(V_О2)_тұз болады, бұл теңдеудегі (V_О2) түзілуі келесі теңдеумен анық-талады (V_О2)_тұз=(V_О2)^о+RT/4F2,303lgP_O2/a_OH-

Оттектің иондануының аса кернеуі. Оттектің иондануының аса кернеуі катодты тоқтың тығыздығына, катодтың материалына, температураға байла-нысты болады. Оттектің иондауының аса кернеуі тоқ тығыздығына тура про-порционал тәуелділікте болады. ν = R₂i_K; R₂ – тұрақты мән, ол материалмен және катодтың беткі күйіне, температураға байланысты. Оттектің иондануы-ның катодты реакциясы кезекті элементарлы реакция тізбегінен тұратын са-тылы процесс:

а) молекулалы оттек ионының түзілуі O₂+e=O_2-

б) пергидроксил түзілуі O_2-+H⁺=HO₂

в) пергидроксил ионының түзілуі HO₂+e=HO_2-

г) сутек пероксидінің түзілуі HO_2-+H⁺=H₂O₂

д) сутек пероксидінің тотықсыздануы H₂O₂ + е=OH^-+ OH^-

е) гидроксил-радикалдық гидроксил ионына дейін тотықсыздануы OH+е= OH^-

Оттектің иондануының аса кернеуінің себебі – бір электронның асси-миляциясының элементарлы реакциясының баяулылығы болып табылады. Оттектің диффузиялы электролиттерде оттектің концентрациясы аз болуы оның суда және сулы ерітінділерде нашар ерігіштігіне, электролиттің қабатында оттектің диффузия баяулылығына байланысты.

Коррозиялық процестердің сутекті деполяризациясы. Металдар коррозиясының сутекті деполяризациясы сутек иондарынан сутектің бөліну реакциясына негізделетін процесс. Осы процестің теориялық негізін А.Н. Фрумкин жасаған. Металдар коррозиясының сутекті деполяризациясы процесінің жүруі (V_Me)_тұз<(V_Н2)_тұз болады. (V_Н2)_тұз = RT/F2,303lg(a_H+/P_H2^1/2);

Коррозиялық процестердің сутекті деполяризациясының термодина-микалық жүру мүмкіндігін анықтауда электролиттердегі сутекті электродт-тың қайтымды потенциалы, ауадағы сутектің реалды порциалды қысымы ескеріледі. Коррозиялық процестің сутекті деполяризациясының изобара-изотермиялық потенциалының өзгеруі мен ЭҚК-нің мәндері келесі кестеде көрсетілген.

Бұл кестеден (V_Н2)_тұз мәндері теріс болатыны және оның термодина-микалық мүмкін болатын процесс екендігін көрсетеді.

Сутектің аса кернеуі. Сутектің аса кернеуі катодты токтың тығыздығына, катод материалына және оның беттік күйіне байланысты болады.

Катодты токтың тығыздығының аз мәнінде сутектің аса кернеуі келесі теңдеумен анықталады: η=R₃i_K Тафель теңдеуі. Әртүрлі ортада сутектің деполяризациясының жүруі. Төменгі ток тығыздығында i_K<< i₀, онда η= RT/2F* i_K/i₀= R₃i_K, ал жоғары ток тығыздығында i_K>> i₀ болса, онда η=а₃+b₃lgi_K, мұндағы а = -RT/2F2,303lg i₀; b₃ = RT/2F2,303 = 0,029 В.

Концентрационды поляризация. Металдар коррозиясының сутекті деполяризациясының ерекшелігі – электрлиттерді араластыру, ерітіндінің рН-ы, катодтық қоспаның мөлшері мен табиғаты, адсорбция уақытқа байла-нысты коррозия жылдамдығының артуы процесті тездетуі. Коррозиялық процесс коррозияның жүру жағдайына байланысты ол сутек иондарының зарядсыздануы мен сутектің диффузиясы болып табылады.

Металдардың электрохимиялық коррозиясының ішкі факторларына металдың табиғаты, оның құрамы, құрылысы, беттік күйі, кернеуі жатады. Металл бетін жұқалап өңдеу оның коррозиялық төзімділігін арттырады. Тегіс металл бетінде атмосфералық коррозияның сулы булардың капиллярлы конденсациясының жүруіне жағдай болады. құйманы құраушысының анодты құрылысының әсері.

1.7 Коррозиялық тұрақтылық.

Құймадағы анодты фазаның таралу сипатына байланысты. Катодты фазаның құрылысы коррозиялық процеске әсер етеді. Құймалардың электрохимиялық әртенктілігі коррозиялық тұрақтылыққа әсер ету немесе әсер етпеу жағдайына оның арту немесе тө-мендеуіне байланысты болады. Металдардың өздігінен бұзылуын бағалау үшін осы процестің изобара-изотермиялық потенциал өзгеру мәнінің таңбасымен анықтап немесе анодты және катодты процестердегі қайтымды потенциал мәндерін салыстыру қажет. Металдық конструкциялар, оларды қолдану процесінде коррозиялық ортаның және механикалық кернеудің әсерінен бұзылуы жүреді. Механикалық кернеу өзінің шығуына байланысты: ішкі, сыртқы, ал сипатына байланысты: тұрақты немесе айны-малы болып бөлінеді. Механикалық кернеу таралуы бойынша келесі түрлері:

1. Бірінші ретті кернеу

2. Екінші ретті кернеу

3. Үшінші ретті кернеу

Механикалық кернеу металдың коррозиясына үлкен әсерін тигізеді:

А) металдың термодинамикалық тұрақтылығын төмендетежі, оған қосымша энергия береді;

Б) фазалық өзгеру мен пластикалық деформация болуы мүмкін;

В) металдардағы қорғау қабықшаны бұзады;

Г) металдық электрохимиялық әртектілігін арттырады.

Созылмалы кернеу. Металдардың жалпы коррозия түрінен жергілікті коррозияға айналуын туғызады, соның нәтижесінен коррозиялық шытынау жүреді. Айнымалы кернеудің әсерінен металдың тез бұзылуы жүреді. Кавитационды әсеріне металдың коррозиялық кавитациясы жүруі мүмкін. Тетіктердің коррозионды-кавитационды тұрақтылығын арттыру үшін:

А) тетіктердің дұрыс конструкциясын жасау;

Б) беріктігін арттыру;

В) әртүрлі қорғау қаптамаларын жалату;

Г) катодты поляризация қолданылады.

Металдардың электрохимиялық коррозиясының сыртқы факторларына коррозиялық ортаның құрамы мен коррозияның жағдайы; температура, қысым, ортаның қозғалу жылдамдығы, сыртқы поляризация жатады. Электрохимиялық коррозия жылдамдығына ерітіндінің рН-ы әсер етеді. Барлық металдар электрохимиялық коррозия жылдамдығының ерітіндінің рН-ына байланысты бес топқа бөлінеді. Активті металдардың қышқылдық ерітінділердегі электрохимиялық коррозия жылдамдығы А.Я.Шатялов теңдеуімен анықтауға болады:

К_m^- = const aⁿ_H+

Амфотерлі металдардың сілтілік ерітінділердегі электрохимиялық коррозия жылдамдығы К_m^- = const aⁿ_ОН-.

2 КОРРОЗИЯМЕН КҮРЕСУ ЖОЛДАРЫ

Мұнай өңдеу қондырғыларында болатын жемірілу процесімен, отандық және шетелдік компаниялар қолданылатын күресудің негізгі әдістері келесідей: химиялық, физикалық және технологиялық.

Химиялық әдіс химиялық реагенттер, соның ішінде ингибиторлар қолдануға негізделген. Физикалық әдістің өзі үшке бөлінеді: коррозияға тұрақты металдар, қорғаныш жабындар, протекторлі қорғаныш. Технологиялық әдіс жемірілуге әсер ететін факторлармен күресуге бағытталған, яғни ұңғымада судың ағуын тоқтату, оттектің түсуін, ағынның жылдамдығының төмендеуін сонымен қатар сұйықтық температурасын реттеу. Жоғарыда айтылған үш әдістің де өзіне тән сипаттамасы, артықшылықтары мен кемшіліктері бар.

2.1 Жемірілумен күресудің химиялық әдісі

Жемірілумен күресудің химиялық әдісі - химиялық реагентер қолдануға негізделген. Әсер ету механизміне байланысты ингибиторлар: кедергі типті, бейтараптаушы, жоюшы және т.б болып бөлінеді.

Кедергі типті ингибиторлар әсері қабықша түзуге негізделген. Анодты, катодты және араласқан кедергі типті ингибиторлар физикалық адсорбциялы қабықша түзеді, тотықтырғыш ингибиторлар – оксидтік қабықша, беттік қабықша түзетін ингибиторлар – металл бетінің ерімейтін қабықша түзеді.

Бейтараптаушы ингибиторлар ортаның рН жоғарылатады, жоюшы – агрессивті компонентерді жоқ қылады.

Ингибитор өндіруші шетелдік және отандық компаниялар бар. Отандық компаниялар ішінен «Нефтехим», «Миррико» және «ФЛЭК» компанияларын, шетелдіктерден — Nalco Chemicals, ChampionChemicals, Baker Petrolite, Cortec компанияларын айтып өтуге болады.

Химиялық өндірісте ингибиторлы қорғаудың кең ауқымды пайдаланыл-мауының басты себебі – тұйықталмаған жұмыс күйіндегі ортаға ингибиторды енгізудің тиімсіздігі. Ингибиторлар белгілі бір көлемдегі агрессиялық сұйықтың айналымы және шығын аз болған кезде, ингибитордың нақты шығы-ны белгілі анықталғанда ғана қолданылады. Бір қатар жағдайларда бұл шарт-тар орындалады. Мысалы, ысыту және салқындату жүйелерінде ингибиторлы жылу тасымалдағыштар немесе салқындатқыштар қолданылады. Келесі мы-салда – мұнайдан алынған газды күкіртсутек арқылы тазалау апаратының ішіндегі айналымда болатын этаноламин ерітіндісінің агрессиялық қасиетін төмендету үшін ИФХАН-ГАЗ ингибиторы қолданылады.

Бірқатар коррозиялық процесстер мен операциялар көптегене химия-лық өндірісте жүргізіледі. Оларға металлды аппаратураларды қышқылдық өндеу немесе ұшқыш ингибиторлар көмегімен металлдарды қорғау жатады.

Құрал-жабдықтарды жөндеу жұмыстары алдында сақтау және өндіріс тоқтаған кезде құралдарды сақтау басты мәселе болып табылады. Осы кезде құралдарды коррозиядан қорғау үшін көп жағдайда ұшқыш ингибиторлар қолданылады.

Химиялық өндірісте қолданылатын металлдардың коррозиялық ұшқыш ингибиторларын қарастырайық. Құралдарды тасымалдау кезінде, сақтау ке-зінде, басқа әдістермен қатар (кептіргіштер, инертті газдар, жағармайлар), атмосфералық коррозиядан қорғау үшін ұшқыш ингибиторлар қажет. Бұйым-ның бетіне жағылатын қағазды немесе полимерлі қабықшаны осы ингибитор-мен шылқытады немесе қорғалатын аппаратқа енгізеді. Ингибиторлар саңы-лауларға, тесіктерге, қуыстарға оңай енеді.

Ұшқыш ингибитормен қорғау әдісі өте қарапайым, ауаның кез-келген ылғалдылығында тиімді. Әдістің басты кемшілігі ингибитормен толтырылған аймаққа герметикалық талаптарының жоғары болуы.

Қара металлдарға арналған ұшқыш ингибиторлар құрамына натрий нитритінің уротропинмен, карбамидпен, натрий немесе аммоний бензоаты-мен қоспасы кіреді. Ингибиторлардың оптималды қысымы 10^-2 – 10^-4 Па. Дициклогексиламин нитритінің буының бөлме температурасындағы қысымы 1,3 мПа.

Ұшқыш ингибиторларды тасымалдағыш ретінде қағазды, картонды, көптеген кеуекті адсорбенттер қолдануға болады. Бұндай өндеуден кейін аппарат беті ингибитор кристаллдарының жіңішке қабатымен жабылады. Егер герметикалық талаптар орындалса, бұл қабықша металл бетін коррозия-дан 10 жылға дейін қорғайды. Ингибиторды металл бетіне ыссы ауа күйінде жағатын әдіс бар. Бұл кезде ингибитордың қаныққан буын аппаратқа берген-де, салқын бетте ингибитордың кристаллдануы жүреді.

Нитро- және динитробезоат негізінде ұшқыш ингибиторлардың әмбебап түрлері шығарылды.

Атмосфералық жағдайдағы ұшқыш ингибиторлардың тиімділігінің си-паттамасы.

Ингибиторлар берудің екі нысаны бар – ұңғыма және қабат. Ұңғыма арқылы берудің бірнеше әдістері бар: саға арқылы мөлшерлеу, тамшылы құбыр арқылы белгіленген нүктеге мөлшерлегіш арқылы, агрегат көмегімен берілген кеңістікке периодты түрде айдау.

Қабат арқылы химиялық реагент берілуін келесідей атауға болады: қабат өңдеуші ұңғыма, ППД түтікшелі жүйесі арқылы толтырушы ұңғыма, сұйықтықпен өшіру ингибиторын енгізу, капсула реагентті беру. Бұлардан басқа, шетелдік басылымдарда ингибиторларды жүктеу бу түрінде де болатынын айтады. Бұл әдіс эфективтілігімен ерекшеленеді: микросаңылауларға, қондырғылардың беттік қабаттарына біртегіс жеткізіледі, нәтижесінде жіңіште және берік қорғаныш қабаты түзіледі, бірақ техникалық көзқарас бойынша белгіленген нүктеге жеткізу қиын.

Сағалы мөлшерлеуші қондырғы – ұңғыма арқылы химиялық реагент берілуші қондырғы.

Түтікшелі жүйелі құбырлары арасында – реагентті мөлшерлеуі жоғары нақты көрсеткішке ие, соған байланысты жүктеу кезінде шығын аз, қажетті реагент концентрациясын алуға, анықтауға мүмкіндігі мол. Кемшілігі: құрастырудың күрделігі мен уақыттың көп жұмсалуы. Ингибиторлардың берілуінің тағы бір түрі ұңғымалы контейнерлермен жүктеу. Бұл қондырғы қатты немесе капсулалы реагенттермен толтырылады. Құрылымы қарапайымдылығымен ерекшеленеді, құрастыруға оңай. Сонымен қатар кемшілігі: төменгі эффективтілік, реагенттердің шығарулуын әрқашан қадағалап тұру керек, жарамдылық мерзімі шектеулі, мысалы қатты реагентті сақтау мерзімі шамамен бір жыл. Қатты реагент үшін сұйықтық дебиті 150 м³/тәулікке дейін.

2.2 Жемірілумен күресудің физикалық әдісі

Жемірілуге тұрақты материал төмен және орташа қосындыланған болаттан, сонымен бірге қоспадан тұрады. Төмен қосындылы болатты қолданған кезде оған коррозияға қарсы қосымша ингибиторлар қосады. (Мысалы, REDA компаниясы «Нирезист-4» (30% Ni, 5% Cr, 5,5% Si, 1,0% Mn, 2,6% C) и 5530 (30,5% Ni, 5,3% Cr, 5,1% Si, 2,7% C, сонымен бірге Mo, V, Mn) ингбиторын жасап шығарады).

Бұл материалдардан жасалған өнім агрессивті ортаға тұрақты, жемірілуге жоғары дәрежеде төтеп бере алатын, тұздардың бөлініп шығуын төмендете алады. Осы қасиеттерімен қоса «Нирезиста-4» және 5530 қондырғыны қымбаттата түсетінін байқауға болады. «Ижнефтепласт» компаниясында өндірілетін полимерлі материалдардан жасалған ЭЦН технологиясы:

•материалдардың коррозияға тұрақтылығы;

•жеңіл салмақты, ротор массасы мен іске қосылатын токтың массасын төмендетеді;

•ағыс арнасының жоғары тазалығы, материалдардың төмен адгезиясы;

•материалдар аралығында гальваникалық будың болмауы;

•сәйкесінше төмен баға;

Кемшілігіне келсек өңделмеген технологияны қайта қолдануға мүмкін еместігі. Тағы бір жемірілуге тұрақты болатполимерден жасалған лифт құбырлары, құбырішек кабельдерін айтуға болады. Бұл құбырлар полимер материалдан (полиэтилен, полипропилен, фторопласт) және металды сымдардан жасалады. Ішкі диаметрі 45 мм, сырты — 71 мм құрайды.бұл қондырғылар келесідей сипатқа ие:

•материалдың жемірілуге жоғары тұрақтылығы:

•металды құбырларға қарағанда жеңіл салмақты;

•жылу өткізгіштігі төмен;

•металл құбырларына қарағанда гидравликалық кедергісі аз.

Болат полимерлі құбырлардың металл құбырларға қарағанда беріктігі төмен.

Айтып өтетін артықшылықтары, бұл қондырғыларды қолдану арқылы:

агрессивті ортада жұмыс істеу мүмкіндігі

.

2.2.1 Қорғаныш жабынды қолдану физикалық әдісі

Қорғаныш жабыны келесідей коррозиялық ортаға тұрақты: агрессивті, бактериялы және механикалық тозуға. Құбырдың ішкі бөлімінде орналасатын қорғаныш жабындары химиялық құрамына байланысты эпоксидті, фенолды, эпосид-фенолды, новолакты, нейлонды және полиэтиленді болып бөлінеді.

Қорғаныш жабынын қондырудың арнайы технологиясы бар. Мысалыға, «Қорғаныш жабындарының технологиялық жүйесіні» компаниясында келесідей әдісті қолданады: жоғары жылдамдылық, электр доғалы металлизациялы, плазмалы, газплазмалы шаң, плазмалы қалқығыш. Бұл технология тат баспайтын қоспасы бар темір, никель, қатты қосынды, таттанбайтын болат, мырыш, алюминий және олардың қоспаларына негізделген. Артықшылығы жабынның беттік жоғары беріктігі, кемшілігі технологиясы күрделі, қымбатқа түседі.

Өнімнің үшінші түрі — силикатты-эмальмен жабындалған болатты құбыр. Артықшылықтары: агрессивті ортаға төзімділігі, эксплуатация кезіндегі белгіленген температура аралығы -60°C бастап +350°C-қа дейін, тозуға жоғары төзімділігі.

Алюмино-мырышты протекторлі коррозия корғанышы, технологиясына сипаттама беретін болсақ, протектор болатты қауіпсіздік потенциялына дейін поляризациялайды, яғни тотығу процесі протектордың өзінде жүреді.

Дұрыс таңдалу барысында бұл қондырғының жұмыс жасау мерзімі 5жылға созылады, бағасының арзандығында ескерген жөн. Кемшілігі: сорапты қондырғыларда габариттік өлшемдердің үлкеюі, протекторды таңдау кезінде жоғары талаптылық. Ал, дұрыс таңдау үшін қорғалатын металдың электрохимиялық сипаттамасын нақты және сенімді түрде білу, ортаның қасиетін ескеру, жабынның, қондырғының пішіні мен өлшемін, температура мен ағын жылдамдығын жақсы білу керек.

2.3 Жемірілумен күресудің технологиялық әдісі.

Қондырғылар мен құбырларды жемірілуден қорғаудың технологиялық әдісі ортаның қасиетін зерттеп, материалдың алғашқы бүліну сатысында оны одан әрі өршітпей, жемірілумен қарсы күресуге әртүрлі алдын-алу іс шараларына негізделген. Жемірілумен күресудің технологиялық әдісінің негізгі іс-шаралары болып келесідей: мұнайды өңдіру мен өңдеу және оны тасымалдау кезінде жабық жүйені қолдану; мүмкіндігінше термодинамикалық тұрақтылықты сақтау; ағымның берілуін дисперсті-дөңгелек режиміне қалыптастыру; құрамында күкіртсутегі бар өнімдермен күкіртсутексіз өнімдердің араласуына жол бермеу.

Осы осы әдістің негізгі тапсырмасы болып: өндіріліп жатқан мұнайға, мұнайлы газ және ағынды суларға оттегінің түсуін болдырмау; күкіртсутекқұрамды, суы және газы бар мұнаймен таза мұнайдың араласпауын қадағалауға; ортаның агрессивтілігін деаэратор немесе басқа да амалдарын қолдану арқылы төмендетуге; эксплуатация кезінде қондырғыға әсер ететін антикоррозиялық шарттарды қарастыруға(конструкциясын өзгерту, механикалық күштің тусуін төмендету т.б)

Бұл әдісті қолдану үшін мұнай өндіру жүйесін толықтай қарастыру, мұнай және газ дайындау объектілері мен ағынды суларды утилизациялауда қолданылған жүйенің қамтылған өзіндіккоррозиядан қорғаудың сипаттамасын ескерген жөн.

Көбінесе, кен орындары жер рекультивациясыны