ОТЭС ҚАБЫЛДАУ ЖЕРІНДЕ ҚЫСЫМНЫҢ ТИІМДІ, ШЕКТІК МӘНДЕРІН ЕСЕПТЕУ

Батырмалы ортадан тепкіш элетр сорабы (БОТЭС) алынатын сұйықтағы еркін газдың болуына өте сезімтал. Еркін газдың мөлшеріне байланысты БОТЭС-ң нақты сипаттамалары өзгереді, ал кей жағдайда газдың көп болуынан сорап сұйық соруын тоқтатады.

ОТЭС-ң жұмысын өндірісте әртүрлі зерттеулер нәтижесінде сорап жұмысы 3 түрлі аумақта жұмыс істейтіні анықталды.

1-ші аймақта: алынатын сұйықта еркін газдың аз болу кезінде сорап өзінің стенділік сипаттамасына сай жұмыс жасап, п.ә.к.-і ең үлкен болады. Осы кезде сораптың қабылдау жеріндегі қысымды тиімді (оптималды) қысым деп атайды.

2-ші аймақта ОТЭС-ң жұмысы қабылдау жерінде газдың көбеюімен сипатталады, осыдан оның нақты сипаттамасы стенділік сипаттамадан өзгеше болады. Бірақ, сорап мүмкін болатын п.ә.к.-те өзінің тұрақты жұмысын сақтайды, осы кезде сораптың қабылдау жеріндегі қысымды мүмкін қысым деп атайды.

3-ші аймақтағы ОТЭС-ң жұмысы қабылдау жерінде газдың өте көп мөлшерде көбеюімен сипатталады? Осыдан сораптың жұмысы тоқтауға дейін барады. Осы жағдайда п.ә.к. 0-ге тең болады. Осы кезде сораптың қысымын, қабылдау жердегі шектік қысым деп атайды.

Зерттеулер көрсеткендей, тиімді қысым қанығу қысымынан, мұнайдың тұтқырлығынан және өнімнің сулануынан тәуелді. ОТЭС-ң қабылдау жерінде тиімді қысымды Р_опт бағалау үшін келесі байланыстар қарастырылады:

n₀ ≤ 0,6 кезінде

(18)

n₀ ≥ 0,6 кезінде

(19)

мұнда n_o – өнімдің көлемдік сулануы.

ОТЭС-ң қабылдау жерінде мүмкін қысымды Р_доп бағалау үшін келесі байланыстар қарастырылады:

n₀ ≤ 0,6 кезінде:

(20)

n₀ ≥ 0,6 кезінде:

(21)

ОТЭС-ң қабылдау жерінде шектік қысымды Р_шек бағалау үшін келесі байланыстар қарастырылады және ол көлемдік суланудың барлық аймағында болады:

(22)

(18)-(22) байланыстары егер сораптың қабылдау жерінде газдың сепарация коэффициенті 0-ге тең болғанда орынды екенін байқауға болады. Осыдан, (18)-(22) байланыстарымен анықталған P_опт, Р_доп және Р_пред ең үлкен болады.

Есеп 3.1. Келесі жағдайларда ОТЭС-ң қабылдау жерінде тиімді, мүмкін және шектік қысымдарды анықтау керек: Р_нас = 8,7МПа; қабат мұнайының тұтқырлығы μ_н._пл = 2,1 мПа·с;газдан айырылған мұнайдың тұтқырлығы μ_нд = 6,5 мПа·с; көлемдік сулану n_о = 0,21.

Шешімі. Қарастырылған есепте көлемдік сулану n_о=0,21 ескеріп, сораптың қабылдау жеріндегі қысымдарды анықтаймыз:

1. (18) формуласы бойынша Р_опт

2. (20) формуласы бойынша Р_доп

3. (22) формуласы бойынша Р_пред