ПРИТЯЖАТЕЛЬНЫЙ (ДВУХАФФИКСНЫЙ) ИЗАФЕТ

(iyelik takımı)

Сочетание двух имен, из которых одно является опреде­ляемым, а другое притяжательным определением (ср. «книга отца», «дверь комнаты» и пр. ), в турецком языке носит название притяжательный изафет.

Притяжательный изафет строится по тину onun defteri «его тетрадь»: зависимый член (определение) предшеству­ет главному и оформляется аффиксом родительного паде­жа; главный член получает аффикс принадлежности. Если зависимым членом изафетной группы является имя суще­ствительное, то главный член всегда получает аффикс при­надлежности 3-го лица.

ПРИМЕРЫonun defteri (o + nun defter + i)

- его тетрадь,

memurun defteri (memur + un defter + i)

— тетрадь служащего, bu adamın hokkası — чернильница этого человека.

Babanızın kitapları nerededir?

- Где книги вашего отца?

Главный член изафетной группы может быть любым членом предложения (подлежащим, сказуемым, дополне­нием, обстоятельством) и, следовательно, может присое­динять к себе различные падежные аффиксы. Зависимый член группы при этом не подвергается изменениям.

ПРИМЕРЫ: Bu annemin masasıdır. —Это стол моей матери. Kitaplar annemin masasındadır (masa + sı + + n + da + dır). -Книги на столе моей матери Yönetmenimizin odasında kimler vardır?

- Кто (букв. «кты») находится в ком-

нате (кабинете) нашего руководи­теля? Yönetmenimizin odasında öğrenciler vardır.

- В кабинете нашего начальника учащи-

еся.

УПРАЖНЕНИЯ

15. Проанализируйте и переведите на русский язык следующие словосочетани­
я:

benim oğlum, onun tablosu, onların gazeteleri, öğretmenin kitabı, ahbabımın gazetesi, bu bayanın yüzü, benim babamın masası, sizin oğlunuzun odası, bizim grupumuzun talebeleri, odamın duvarları, bu oğlanın kalemi, oğlanın bu kalemi, bu adamların soyadları, senin oğlunun dostu, onun oğlunun dostu, senin dostunun oğlu, dostunun oğlu, o köylünün kızı, o kızın öğretmeni, dostumun soyadı.

16. Добавьте аффикс честного надежа к следующим словосочетани­
ям и переведите их:

bu masa, babamın masası, bütün erler, bizim yüksek okulu­muzun kütüphanesi, şu erkeğin elleri, onların yeni muallimleri, sizin eski Öğretmeniniz, dersanelerinin tavanları.

ТЕКСТ l

Burası neresidir? Burası okuldur. Burası bir lise midir? Hayır, burası bir yüksek okuldur. Peki, orası neresi? Orası bir dairedir. Burada kitaplık var mı? Evet, bizini okulumuzda büyük bir kütüphane vardır. Burası bir sınıf mıdır? Hayır, burası sınıf değil, salondur. Ya orası neresidir? Orası bir dersanedir. Burada

yemekhane var mıdır? Hayır, yoktur. Yemekhanemiz burada değil, o eski binadadır.

Şu erkekler öğretmen midirler? Hayır, öğretmen değil, memurdurlar. Ya bunlar? Bunlar öğrencidirler. Öğretmenlerimiz dersanelerdedirler.

Bu nedir? Bu bir defterdir. Bu defter kimindir? Bu defter benimdir. Defterin ne renktedir? Defterim sarıdır. Ya onun defteri ne renk? Onun defteri mavidir. Şu defterler senin midir? Hayır, o defterler benim değil, ahbaplanmızındır. Ahbaplarınızın defterleri mavi midir? Hayır, onların kitap ve defterleri mavi değildir. Ne renktedir? Siyahtır. Kalemim kimdedir? Kaleminiz Bay Yusuftadır. Kitaplarım sizde midir? Hayır, kitaplarınız bizde değildir. Sol elinizde ne var? Sol elimde bir hokka var. Şu kadın öğretmenin sağ elinde büyük bir kitap var. Kitabı yeni midir? Hayır, kitabı eskidir. Ya sizin kitabınız yeni midir? Evet, benim kitabım yenidir. Kitabınız enteresan mıdır? Evet, enteresandır. Sağınızda ne var? Sağımda büyük ve güzel bir tablo vardır, solumda odanın kapısı var.

Sınıfınızın talebeleri burada mıdırlar? Hayır, sınıfımızın Öğrencileri yemekhanededirler. Burası kitaplık mıdır? Evet, kitaplıktır. Kitaplığınızın tavanı pek yüksektir. O odada kimler vardır? Orada muallimler ve talebeler vardır. O eski binanın koridorları aydınlık mıdır? Hayır, o binanın koridorları kısa, dar ve karanlıktır. En büyük salonunuz bu mudur? Evet, en büyük salon budur.