Кайда -где- where - сорау алмашлыгы - вопросительное местоимение-interrogative pronoun.

(Рис. виды городов)

2.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Мин Россиядә, Мәскәүдә яшим.

Син Самарада яшисеңме? Әйе.

Самат Ташкентта яши, ә Азат Әлмәттә яши.

Без Татарстанда, Казанда яшибез.

Сез Төмәндә яшисезме? Юк.

Алар Ульяновскида яшиләр.

3.Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Айгөл Оренбург......... яши.

1) –да 2) – тә 3) – та

Мансуров Чита........... яши.

1) – дә 2) - тә 3) – да

Фәнис Калининград........... яши.

1) - да 2) – та 3) – тә

Илһам Вильнюс........ яши.

1) - тә 2) – дә 3) - та

4.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Мин Татарстан......... яшим. Син Төмән.......... яшисең. Ул авыл.......... яши.

Без Ташкент........ яшибез. Сез Казан......... яшисез. Алар шәһәр......... яшиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

-а/-ә,- ый/-и– хәзерге заман хикәя фигыль кушымчалары - аффиксы глагола настоящего времени- are suffixes of the Present tense verb.

Ул нишли? Что он делает? What does he do? What is he doing?

Ул бара, килә, эшли, тыңлый(он идёт -....., приходит - ......, работает - ......, слушает- ..........).

Ул бармый, килми, эшләми,тыңламый– юклык формасы – отрицательная форма -Negative form.

5.Сорауларга җавап бирегез. Ответьте на вопросы. Answer the questions.

Син кайда яшисең? Гафу итегез, Сез кайсы илдә, кайсы шәһәрдә яшисез? Бу кызлар кайда яшиләр? Бу апа кайда яши? Бу абый кайда яши? Сәкинә ханым кайда яши? Абдулла әфәнде кайсы шәһәрдә яши? Әби һәм бабай авылда яшиләрме?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Яшә-ргә фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола яшәргә в настоящем времени. Conjugation of the verb яшә-ргә in the Present tense.

Мин яшимБез яшибез

Син яшисеңСез яшисез

Ул яши Алар яшиләр

6.Дөрес әйтегез һәм сорауларга җавап бирегез. Скажите правильно и ответьте на вопросы. Form correct questions and answer.

Бу кыз кайсы шәһәрдә (яшәргә)? Сез Волгоградта (яшәргә)? Алар кайсы илдә (яшәргә)? Син Чабаксарда (яшәргә)? Бу ханым кайда (яшәргә)? Бу малай кайсы авылда (яшәргә)?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Яшә-ргә фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола яшә-ргә в настоящем времени в отрицательной форме.

Conjugation of the Present Negative form of the verb яшә-ргә.

Мин яшәмимБез яшәмибез

Син яшәмисеңСез яшәмисез

Ул яшәми Алар яшәмиләр

+7.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Мин Мәскәүдә яшәмим, Түбән Новгородта яшим.

Ул Самарада яшәми, Саратовта яши.

Без авылда яшәмибез, шәһәрдә яшибез.

Хәзер ул Германиядә яшәми, Төркиядә яши.

Алар Яр Чаллыда яшәмиләр, Түбән Камада яшиләр.

8.Җөмләләрне юклыкта әйтегез. Скажите предложения в отрицательной форме. Write down correct Negative.

Минемчә, бу ханым Казанда (яшәргә). Бу егетләр Саратовта (яшәргә). Хәзер алар Татарстанда (яшәргә). Хәзер ул Пермьдә (яшәргә). Мин авылда (яшәргә).

2.

Эш урыны турында ничек әйтәбез? Как говорим о месте работы?

How to speak about the place of employment?

+9.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Сания, Сез кайда эшлисез?

- Мин фирмада эшлим. Ә Сез кайда эшлисез, Нияз?

- Ә мин университетта эшлим.

- Сания, где Вы работаете? Sania, where do you work?

- Я работаю в фирме. А Вы где работаете, Нияз? I work at a firm. And where do you work, Niyaz?

- А я работаю в университете. I work at a university.

10.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Мин кафеда эшлим. Син мәктәптә эшлисеңме? Ул зоопаркта эшли. Без кибеттә эшлибез. Сез кибеттә эшлисезме? Алар театрда эшлиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Эшлә-ргә фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола эшл-әргә в настоящем времени. Conjugation of the verb эшлә-ргә in the Present tense.

Мин эшлимБез эшлибез

Син эшлисеңСез эшлисез

Ул эшли Алар эшлиләр

11.Сорауларны дәвам итегез. Продолжите вопросы. Complete the questions.

Бу кеше кайда ...................? Бу ханымнар кайда ......................? Гафу итегез, Сез кайда ...................? Хәмидә апа театрда .........................? Алар институтта ...............?

12.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Мин аквапарк....... эшлим. Син ресторан...... эшлисеңме?. Ул лицей...... эшли. Без кафе....... эшлибез. Сез академия......... эшлисезме?. Алар супермаркет...... эшлиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Эшлә-ргә фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе.

Conjugation of the Present Negative form of the verb эшлә-ргә.

Мин эшләмимБез эшләмибез

Син эшләмисеңСез эшләмисез

Ул эшләми Алар эшләмиләр

+13.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Бу кеше институтта эшләми, мәктәптә эшли.

Ул радиода эшләми, телевидениедә эшли.

Без бу кибеттә эшләмибез, супермаркетта эшлибез.

Хәзер алар училищеда эшләмиләр, консерваториядә эшлиләр.

Бу кызлар кафеда эшләмиләр, фирмада эшлиләр.

14.Җөмләләрне юклыкта әйтегез. Скажите предложения в отрицательной форме. Write down correct Negative.

Бу кыз университетта (эшләргә). Мин супермаркетта (эшләргә). Без кафеда (эшләргә). Алар мәктәптә (эшләргә). Син гимназиядә (эшләргә)? Сез бу фирмада (эшләргә)?

15.Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up appropriate question, read the sentences.

................................................? Без Казанда яшибез.

................................................? Бу китап минеке.

...............................................? Бүген егерме беренче март.

...............................................? Минемчә, хәзер сәгать җиде.

...............................................? Бу - Чулпан ханым.

...............................................? Ул фирмада эшли.

..............................................? Бу ханым укытучы түгел.

..............................................? Бу татарча-русча сүзлек.

..............................................? Бу кеше Санкт-Петербургтан.

16. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Бу телефон сезнекеме? Бүген ничәсе? Март ничәнче ай? Бу кешеләр кайдан? Алло, гафу ит, хәзер син кайда? Гафу итегез, хәзер сәгать ничә? Гафу үтенәм, Сез кайда эшлисез? Алар кайсы шәһәрдә яшиләр?

3.

Уку урыны турында ничек әйтәбез?Как говорим о месте учёбы?

How to speak about the school one attends?

+17.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Дамир, Сез кайда укыйсыз?

- Казанда, университетта укыйм.

-

- Дамир, где Вы учитесь? Damir, where do you study?

- Я учусь В Казани, в университете .I study in Kazan at a university.

**********************

- Хәзер ул нишли? Укыймы, эшлиме?

- Минемчә, ул эшләми әле, ул укый.

- Сейчас он что делает? Учится, работает? What does he do now? Does he study, does he work?

- По-моему, он ещё не работает, он учится. In my opinion, he doesn’t work yet, he’s studying.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Укы-рга фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола укырга в настоящем времени. Conjugation of the verb укы-рга in the Present tense.

Мин укыймБез укыйбыз

Син укыйсыңСез укыйсыз

Ул укый Алар укыйлар

18.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Айсылу һәм Айнур кайда укыйлар? Алар мәктәптә укыйлар.

Мәдинә институтта укыймы? Юк, ул консерваториядә укый.

Сәрия гимназиядә укыймы? Гафу ит, мин белмим.

Сез кайда укыйсыз? Без университетта укыйбыз.

Бу кыз ничәнче мәктәптә укый? Ул җиденче гимназиядә укый.

Бу малай яхшы укыймы? Минемчә , ул бик яхшы укый.

Бүген сез ничә сәгать укыйсыз? Без дүрт сәгать укыйбыз.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ!ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ! PAY ATTENTION!

Нинди?Какой? what kind of?- яхшы студент- хороший студент – good student

Ничек? Как? how?- яхшы укый- учится хорошо – he studies well.

19. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Бу кыз кайда укый? Бу балалар ничәнче мәктәптә укыйлар? Хәзер сез кайда укыйсыз? Бүген син ничә сәгать укыйсың? Бу малай ничек укый?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Укы-рга фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола укырга в настоящем времени в отрицательной форме. Conjugation of the Present Negative form of the verb укы-рга.

Мин укымыймБез укымыйбыз

Син укымыйсыңСез укымыйсыз

Ул укымый Алар укымыйлар

+20.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Сез укыйсызмы, эшлисезме? Мин укымыйм, мин эшлим инде.

Камилә унсигезенче мәктәптә укыймы? Юк, ул тугызынчы мәктәптә укый.

Хәзер Кәрим Казанда укыймы? Минемчә, хәзер ул Мәскәүдә укый.

Бүген алар дүрт сәгать укыйлармы? Юк, алты сәгать укыйлар.

21.Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Ставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up appropriate questions, read the sentences.

...................................? Гөлназ егерме икенче мәктәптә укый. ...................................? Юк, алар гимназиядә укымыйлар.

...................................? Минемчә, ул Казанда укымый.

...................................? Өч сәгать түгел, ике сәгать укыйбыз.

4.

Тартымны ничек белдерәбез?Как выражаем принадлежность?

How to express possessiveness?

+22.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Бу – минемдәфтәрем (урыным,энем,апам). Это моя тетрадь (моё место, мой младший брат, моя старшая сестра). This is my notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – синеңдәфтәрең (урының,энең,апаң). This is your notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – аныңдәфтәре (урыны,энесе,апасы). This is his/her notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – безнеңдәфтәребез (урыныбыз,энебез,апабыз). This is our notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – сезнеңдәфтәрегез (урыныгыз,энегез,апагыз). This is your notebook (place, younger brother, elder sister).

Болар – аларныңдәфтәрләре (урыннары,энеләре,апалары). Those are their notebook (place, younger brother, elder sister).

23.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Бу кемнең дәфтәре? Бу минем дәфтәрем.

Бу сезнең урыныгызмы? Юк, бу Ләйсәннең урыны.

Бу кемнең энесе? Бу Кәримнең энесе.

Аның исеме ничек? Аның исеме - Әхәт.

Бу кемнең апасы? Бу Рәмиләнең апасы.

Аның исеме ничек? Аның исеме - Камилә.

Рәмиләнең апасы кайда эшли? Ул мәктәптә эшли.

Ә Сезнең исемегез ничек? Минем исемем – Лилия.

Фамилиягез ничек? Фамилиям – Мансурова.

24.Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Бу кемнең телефоны? Бу сезнең журналыгызмы? Бу синең комппьютерыңмы? Урының яхшымы? Гафу итегез, бу кызның исеме һәм фамилиясе ничек? Гафу итегез, апагыз бармы?

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ!ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ! PAY ATTENTION!

Китап→ китабым, сүзлек→сүзлегем, сәгать→сәгатем,песи→ песием,су –суым,

әни → әнием (әнисе),абый→ абыем (абыйсы), өй→ өем(өе), сорау → соравым;

утрау→Сицилия утравы; тау → Фудзияма тавы

дус → дустым;

25.Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.

Китабың .................? Әйе, .............

Сүзлегең ..........? ............. өстәлдә.

Абыегыз кайда .............? ............... эшли.

Әбиең ........ яши? .......... яши.

Гафу ит, сәгатең ............? .............. юк.

Соравыгыз ...........? Хәзер ................. юк.

Фудзияма тавы .........? ........... Япониядә.

Сицилия утравы Австралиядәме? Юк, ...............

+26.Тизәйткәчне дөрес әйтегез. Скажите правильно скороговорку. Say the tongue-twister correctly.

Абагага бага-бага, башым бәрдем баганага.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

-ның/ -нең – иялек килеше кушымчалары – аффикы притяжательного падежа -Genitive Case endings.

Кемнең?Кого? whose? of who?: Алсуның,Әмирнең.

Нәрсәнең?Чего? of what: Китапның, дәфтәрнең.

27.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Бу - Гөлиянең әни.... Аның әни..... мәктәп..... эшли. Ул – укытучы. Ә бу Гөлиянең әти....... Ул университет..... эшли. Аның әти....... – этнограф. Аларның гаилә...... Казан....... яши.

+28.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

Бу кемнең китабы? Бу Әнисәнең китабы.

Бу кемнең дәфтәре? Бу Әминәнең дәфтәре.

Бу Илдарның энесеме? Юк, бу Әнвәрнең энесе.

Бу кемнең сеңлесе? Бу Салаватның сеңлесе.

Дания апаның журналлары сездәме? Әйе, бездә.

Бу китапның авторы кем? Аның авторы – профессор И. Гыйләҗев.

Бу сүзлекнең авторлары кемнәр? Гафу итегез, мин белмим.

Бу шәһәрнең исеме ничек? Минемчә, Чистай.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!PAY ATTENTION!

1) спорт мәктәбе(спортивная школа – sports school), опера театры(театр оперы – opera theater), музыка училищесы(музыкальное училище - music college);

2) Азатныңдәфтәре(тетрадь Азата – Azat’s notebook), Әминәнеңкитабы(книга Амины – Amina’s book)

29.Җөмләләрне тулыландырыгыз.Дополните предложения. Complete the sentences.

Бу Галиянең ............... Бу Саматның ................... Бу кемнең ............? Бу Әнвәрнең .................? Гафу итегез, бу Гүзәлнең ......................? Минемчә, бу Фәниснең ............ Сезнеңчә, ................ песие? Бу китапның авторы ...............

5.

Кешенең яки предметның сыйфаты турында ничек әйтәбез?Как говорим о качестве предмета или человека? How to describe a quality of someone or something?

+30.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Шәһәрегез нинди?

- Шәһәребез зур һәм матур.

- Какой ваш город?What is your city like?

- Наш город большой и красивый.Our city is large and beautiful.

***************

- Бу студент акыллымы?

- Әйе, минемчә, ул бик акыллы.

- Этот студент умный ли? Is this student smart?

- Да, по-моему, он очень умный. Yes, I think he is very smart.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

акыллы –умный-smart

күңелле -весёлый-cheerful

кызык –интересный-interesting

зур –большой-big, large

кечкенә –маленький-little, small

матур – beautiful

яңа –новый - new

иске –старый- old

31.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Шәһәрем бик зур түгел. Телефоның бик матур. Апам – бик яхшы укытучы. Дустым бик күңелле кеше. Аларның дәресләре бик кызыклы. Энебез - бик яхшы укучы. Казанда яңа йортлар күп. Әбиемнең өе кечкенә.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!PAY ATTENTION!

Сыйфат (берлек сан) ┼ исем (күплек сан) - прил. (ед.число) +сущ. (мн. число) - Adjective (singular form) ┼ noun (plural form): кызык китаплар- интересные книги – interesting books, җылы көннәр- тёплые дни – warm days .

32.Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Шәһәрең (авылың) нинди? Гафу ит, сүзлегең кайда? Дәресләрегез кызыкмы? Телефоның яңамы? Дустыңның энесе бармы? Әниеңнең әнисе кайда яши?

33.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Минем журналым ................... Аның энесе ................... Аларның дәресләре ................ Укучыларның китаплары .............. Алиянең сәгате ............... Дамирның машинасы ................ Ләйлә ханымның дуслары ......... Рүзәлнең абыйсы .................... Мәликәнең песие .......................... Бу журналистның исеме - ..........................., ә фамилиясе - ............................ Бу китапның авторлары - .........................

34.Үрнәк буенча диалоглар төзегез. Составьте диалоги по образцу. Make up dialogues according to the model.

Үрнәк:

-Сүзлегең зурмы?

- Юк, кечкенә.

**************

- Дустың кызык кешеме?

- Әйе, ул бик күңелле кеше.

6.

Кешенең яки предметның барлыгы турында ничек әйтәбез?Как говорим о наличии предмета или присутствии человека?

How to speak about presence of a person or availability of an object?

+35.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Гафу итегез, директор бармы?

- Әйе, бар. Ә Сез кем?

- Ә мин журналист.

- Рәхим итегез!

- Рәхмәт.

- Извините, директор есть? Excuse me, is the director here?

- Да, есть. А Вы кто? Yes, he is. And who are you?

- Я журналист. I’m a journalist.

- Добро пожаловать! Welcome!

- Спасибо. Thank you.

********************************

- Сездә татарча-русча сүзлек бармы?