Несие № 6. Тақырып 1. Элементті статустың бағасы бойынша жеке идентификациясы (крименалдық зерттеулер).

Тақырып 1. Элементті статустың бағасы бойынша жеке идентификациясы (крименалдық зерттеулер).

Мақсаты:жеке идентификациядағы аналитикалық диагностика тәрізді биообъектідегі микроэоементтерді заманауй әдісімен зерттеуді таныстыру.

Тақырыбы:тақырып бойынша әдебиеттерді меңгеру

Элементті статустың бағасы бойынша жеке идентификациясы.

Қазіргі уақытта ғылыми бірлестікте жаңа нозологиялық бірлік және оқу дисциплинасы қалыптасып жатыр: микроэлементология, өз кезегінде жалпы және жеке(биологиялық, медициналық, токсикологиялық, агрономиялық, химиялық және т.б.)бөлінеді. Мәскеу қаласының университетінің профессоры В.И. Вернадский дәрігерлердің ХІІ съезінде “жер қабатының химиялық құрылысы” туралы, <таралған элементтер> және адам денсаулығының жағдайы туралы баяндамасын жасады, сол кезден бір ғасырдан уақыт өтті. Адамның микроэлементоздары, тұқым қуылаушылық формасынан басқа, эндогенді табиғаты бар, бірақ интенсивтілігі және организмнің индивидуалды және металло-лигантты гомеостазының (МЛГ) генетикалық механизмдерінен байланысып тұр. Дифицитке, артықшылықтарына және МЭ дисбалансына организмнің әртүрлі жауаптарымен түсіндіріледі. Микроэлементология аумағындағы мамандар биообъектілердегі МЭ көп элементті әдістерімен системалы анализбен игеру керек.

Қазіргі уақытта биомедициналық үлгідегі элементтердің аныұталуына индуктивті-байланысқан плазмамен атомды-эмиссионды спектрометрия (АЭС-ИСП) және индуктивті-байланысқан плазмамен масс-спектроскопия (ИСП-МС) әдістері көп таралған. Олар бірге және бөлек бір уақытта бір үлгіде 60 және оданда көп макро-, микро- және ультрамикроэлементтерді анықтайды. Олар адам организмінде бір элементтнрдің басқалармен қарым-қатынасының бағасына керек. Осылайша, дефициттің, артықшылықтарының және МЭ дисбалансының түсініктері қатал аналитикалық мінезіне ие болуы керек. Қазіргі уақытта негізгі мәселе тек қана МЭ абсолютті сандығының есебінің анықтау қорытындысының дұрыс алгоритмдерді таңдауға байланысты емес, олардың қарым-қатынасы да, сонымен қатар клиникалық маңызды биолиганттардың (биомаркерлер немесе МЭ дисбалансының молекулярлық индикаторлар) құрамы, МЭ табуындағы йоногенді немесе координирленген түрлерінің анықталуы. Әр түрлі патологиялық жағдайлардағы организмнің тіндердің және клеткаларының деңгейіндегі микроэлементтердің (МЭ) құрамын және зат алмасуындағы өзгерістерді молекулярлық медицина аумағындағы зерттеулер көрсетеді.

Артықшылық немесе дефициторганизмге микроэлементтердің тіршілік жеріне түсуі, олардың биожерлерде жиналуына әсер етеді. Экологиялық ауруларында және техногенді микроэлементоздардың донозологиялық диагностикасындағы экспозициялы маркерлер түріндегі сандығында пайдалануға мүмкіндік береді. Металдардың қатысуымен, организмде өтетін, биопроцесстердің көбісі жергілікті мінезіне және әр түрлі факторлардың тәуелсіздігіне қарамай, заманауй әдістердің аналитикалық анализінің мүмкіншіліктері, МЭ әсерінің сандығын бағалауға мүмкіндік береді.

Орындалу түрі:тақырып бойынша өзіндік жұмыс, реферат

Орындалу критерилері:

· Берілген тақырып бойынша, сұрақтар бойынша әдебиетпен жұмыс істеу

· рефератқа дайындалу және график бойынша тапсыру

· максималды балл алу

Тапсыру мерзімдері:Екінші апта

Әдебиет:

1. Токсикологическая химия: метаболизм и анализ токсикантов: учебное пособие + СD/ под ред. Н.И. Калетиной. – М., 2008. – 1016 с. Переплет.

2. Токсикологическая химия: учебник / под ред. Т.В. Плетеневой. – 2-ое изд. – М., 2008. – 512 с. Переплет.

3. Крамаренко В. Ф. Токсикологическая химия / В. Ф. Крамаренко. - Киев, «Высшая школа», 1989.- 272 с.

Бақылау (сұрақтар)

1. Микроэлементтер туралы жалпы мәліметтер. Маңызды эссенциалды және шартты-эссенциалды микроэлементтер. Токсикалық микроэлементтер. Өмірдің әртүрлі кезеңіндегі адам организміндегі микроэлементтердің құрамы.

2. Металды-лигандты гомеостаз. Организмнің гомеостатикалық функциялардағы микроэлементтердің қатысуы.

3. Периодты және техногенді локустардың организмдегі микроэлементтердің қанығуы (перенасыщение).

4. Микроэлементті алмасудың патологиясы. Микроэлементтер балансының бұзылуы.

5. Аналитикалық диагностика тәрізді биообъектідегі (маңыздылықтары, қиыншылықтары, жеткіліксіздік, дамудың перспективалары) микроэлементтердің заманауй әдістерінің мінездерін салыстыруындағы зерттеуі.

6. Медицинадағы, сот-медицинадағы және фармацевтикалық дағы жедел және созылмалы металлотоксикоздардың аналитикалық диагностикалық сұрақтары.

Тақырып 2.Минералдардағы және биологиялық сұйықтықтардағы улы металлдарды анықтаудағы атомды-абсорбционды спектроскопия қолданыундағы перспективалары.

Мақсаты:улы металлдарды анықтаудағы атомды-абсорбционды спектроскопия қолданыундағы перспективаларымен танысу.

Тапсырма:тақырып бойынша әдебиетті меңгеру

Токсиканттардың элементті анализіндегі атомды спектрометрия мен ядерлі әдістер.

Атомды-абсорбционды анализінде затты атомизацияға сынайды. Бірақ та атомдардың қозуы болмайтындай етіп істеу керек. Осындай күйде, атомдық булар деп аталынатын, одан резонанстты сәулелер өтетін, атомдардың кванттарды жұту қасиеті бар. Содан, сәуленің интенсивтілігі кішірейіп, оны өлшеуге болады. Өз квантын жұта отырып, атом қоздырғыш күйіне содан кейін негізгі күйіне өтеді. Бірақ та сәйкес энергия деградирленеді, яғни өзгеріп отыратын түрден-жылыға дейін.

Сызыұшалы атомдарының спектрлерінің ерекшеліктерінің спектрлері атомдарының сыртқы электронды оболочкалы құрылысының және оның электрондарымен толуы, барлық бүтіндей анықталады. Теорияда кванттар сандарының және сәкестаңбалық аппратының көмегімен әр деңгейінде электрон энергиясын мінездецді қабылдаған. Спектрлердің пайда болуына әкелетін, электронды ауысуларды суреттеп беруге мүмкіндік береді. Атомның спектрометрия әдістерінде орбитальді квант санының өзгеруіндегі электронды ауысуларды ғана іске асырылуы мүмкін. Кейбір кезде сәйкес ауысулар “оптикалық электрон” терминімен белгіленеді.

Атомды-абсорбционды және атомды-эмиссионды әдістері дің анықталуымен негізінде индуктивті-байланысқан плазмамен (ИСП) және электротермиялық атомизацияның қолдануымен мінзделеді..

Сурет. Негізгі (0) және қоздырылған (1.2) деңгейлердіің арасындағы электронды ауысулар- атомды спектрлердің пайда болуының себебі.

Орындалу түрі:тақырып бойынша өзіндік жұмыс, реферат

Орындалу критерилері:

· Берілген тақырып бойынша, сұрақтар бойынша әдебиетпен жұмыс істеу

· рефератқа дайындалу және график бойынша тапсыру

· максималды балл алу

Тапсыру мерзімдері:Екінші апта

Әдебиет:

1. Токсикологическая химия: метаболизм и анализ токсикантов: учебное пособие + СD/ под ред. Н.И. Калетиной. – М., 2008. – 1016 с. Переплет.

2. Токсикологическая химия: учебник / под ред. Т.В. Плетеневой. – 2-ое изд. – М., 2008. – 512 с. Переплет.

3. Крамаренко В. Ф. Токсикологическая химия / В. Ф. Крамаренко. - Киев, «Высшая школа», 1989.- 272 с.

Бақылау (сұрақтар)

1. Атомды спектрометрия және ядерлы анализ әдістері. Жалпы мінездемесі

2. Токсиканттардыңэлементті анализіндегі улы металлдарды анықтаудағы атомды-абсорбционды спектроскопия қолданылуы.

3. Биологиялық сүйықтықтардағы металдық уларды анықтауындағы әдістің қолданылуы.

Тақырып 3.Рентгенді-флуоресцентті талдау. Оларды микроэлементтерді талдауда қолдану.

Мақсаты:микроэлементтердің анализіндегі рентгендік әдісімен таныстыру.

Тапсырма:тақырып бойынша әдебиетті меңгеру

Рентенді спектрометрия әдісінде ішкі энергетикалық атом деңгейлерінің ауысуларына жауап беретін сигналдарды белгілейді. Квант энергиясы мұнда үлкенірек, ал толқын ұзындығы кішірек, ол 0,001-10нм. құрайды. Рентгендік аумағында тұрақты түрде, жүйеден тыс бірліктердің толқын ұзындығын өлшейтін-ангстремдер (0,01нм.-100А⁰) Оптикалық спектрометриядан ерекшелігі рентгендік спектрометрияда электронды ауысулар басым квант санының өзгеруінде. Оған рентгендік сәуленің үлкен энергиясы сәйкес келеді-4-11 эВ.

Рентгенді, эмиссионды және флюоресцентті анализ 13 тен көп ретті көмірімен элементтерді сандық анықтауда және идентифицирлеуге мүмкіндік береді, 10 мкм-ге дейін рұқсатымен локальды анализ болуы мүмкін.Осы зерттеу жұқа пленкаларды және кейбір қатты биологиялық үлгілерді зерттеуге өте қолайлы. Кристалды заттардың құрылысын зерттеуде-кристалдардың идентификациясын-рентгенді сәулелердің дифракциясын зерттейді. Сандығын анықтаған кезде флюоресцентті әдісті қолдануға болады.

Рентгенді флюоресцентті әдісте рентгендік сәулелену иницирленеді. Ол басым квант санының өзгеруімен ішкі электронды оболочкалардағы электронды ауысулар іске асатын біріншілікті шақырады. Идентифицирленетін элементтерге жауап беретін ,бөлек спектральді сызықтарға жазылуға болатын квванттардың есебінің жағдайын өзгертуге осылай болады. Жазылған импульстердің саны анықталып жатқан элемент атомының санына пропорционал. Бұл сандық анализдің негізгісі болып табылады.

Орындалу түрі:тақырып бойынша өзіндік жұмыс, реферат

Орындалу критерилері:

· Берілген тақырып бойынша, сұрақтар бойынша әдебиетпен жұмыс істеу

· рефератқа дайындалу және график бойынша тапсыру

· максималды балл алу

Тапсыру мерзімдері:Екінші апта

Әдебиет:

1. Токсикологическая химия: метаболизм и анализ токсикантов: учебное пособие + СD/ под ред. Н.И. Калетиной. – М., 2008. – 1016 с. Переплет.

2. Токсикологическая химия: учебник / под ред. Т.В. Плетеневой. – 2-ое изд. – М., 2008. – 512 с. Переплет.

3. Крамаренко В. Ф. Токсикологическая химия / В. Ф. Крамаренко. - Киев, «Высшая школа», 1989.- 272 с.

Бақылау (сұрақтар)

1. Рентгендік әдістің анализінің жалпы мінездемесі

2. Рентгендік спектрометрияның әдісі.

3. Микроэлементтердің рентгендік эмиссионды және флюоресцентті анализі, мінездеме.