аб мовах у Беларускай ССР

(Прыняты на чатырнаццатай сесіі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР адзінаццатага склікання 26 студзеня 1990 года).

«Мова – не толькі сродак зносін, а і душа народа, аснова і важнейшая частка яго культуры. Жыве мова – жыве народ. Кожная мова, яе літаратурная, жывая мясцовая і гістарычная разнавіднасць – неацэнны скарб, які належыць не аднаму народу, а ўсяму чалавецтву.

Гонар і абавязак усіх – шанаваць родную мову, садзейнічаць яе развіццю і росквіту, паважліва ставіцца да моў іншых народаў…».

«Артыкул 2. Дзяржаўная мова, іншыя мовы ў Беларускай ССР.

У адпаведнасці з Канстытуцыяй (Асноўным Законам) Беларускай ССР дзяржаўнай мовай Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспуб-лікі з'яўляецца беларуская мова.

Беларуская ССР забяспечвае ўсебаковае развіццё і функцы-яніраванне беларускай мовы ва ўсіх сферах грамадскага жыцця.

Беларуская ССР забяспечвае права свабоднага карыстання рускай мовай як мовай міжнацыянальных зносін народаў Саюза ССР.

Беларуская ССР праяўляе дзяржаўны клопат аб свабодным развіцці і ўжыванні ўсіх нацыянальных моў, якімі карыстаецца насельніцтва рэспублікі.

Рэспубліканскія і мясцовыя дзяржаўныя, партыйныя органы, прадпрыемствы, установы і грамадскія арганізацыі ствараюць грамадзянам Беларускай ССР неабходныя ўмовы для вывучэння беларускай і рускай моў і дасканалага валодання імі.

Закон не рэгламентуе ўжыванне моў у неафіцыйных зносінах, у зносінах членаў працоўных калектываў паміж сабой, ва Узброеных Сілах СССР, пагранічных, унутраных і чыгуначных войсках …»

(Беларуская мова. Энцыклапедыя. Мінск:БелЭН, 1994. С. 647–652).

Прыкладныя тэмы паведамленняў

1. Асноўныя канфесіі на тэрыторыі Беларусі.

2. Месца pэлігіі ў духоўным адраджэнні беларускага народа.

3. Беларуская навука на мяжы тысячагоддзяў.

4. Беларуская літаратура ў канцы XX–пачатку XXI стст.

5. Мастацтва Беларусі на мяжы XX–пачатку XXI стст.

6. БДСГА – унікальны помнік архітэктуры.

(Селяшчук М. «Люблю цябе сустракаць»)

(Лук’яненка П. «Пляж»)

(Кішчанка А. «Адзінства двух пачаткаў»)

літаратура

Асноўная

1.Белорусы / под ред. В.К. Бондарчик. М.: Наука, 1998. 503 с.: ил.

2.Гісторыя Беларусі ў кантэксце сусветных цывілізацый: вучэб. дапаможнік / В.І. Галубовіч [і інш.]; пад рэд. В.І. Галубовіча і Ю.М. Бохана. Мінск: Сучасная школа, 2007. 472 с.

3.Гісторыя Беларусі: у 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца ХVІІІ ст.: курс лекцый / І.П. Крэнь [і інш.]. Мінск: РІВШ БДУ, 2000. 656 с.

4.Гісторыя Беларусі: у 2 ч. Ч. 2. XIX – XX стагоддзі: курс лекцый / П.І. Брыгадзін [і інш.]. Мінск: РІВШ БДУ, 2002. 656 с.

5. Гісторыя Беларусі: у 2 ч. Ч. 2. Люты 1917 – 2002 гг. / Я.К. Новік [і інш.]; пад рэд. Я.К. Новіка, Г.С. Марцуля. 2-е выд. Мінск: Універсітэцкае, 2003. 464 с.

6. Гісторыя Беларусі: у 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г. / Я.К. Но-вік [і інш.]; пад рэд. Я.К. Новіка, Г.С. Марцуля. Мінск: Вышэйш. шк., 2003. 416 с.

7.Культурология: учеб. пособие / З.А. Неверова [и др.]; под общ. ред. А.С. Неверова. Минск: Вышэйш. шк., 2004. 367 с.

8.Лыч, Л. Гісторыя культуры Беларусі / Л. Лыч, У. Навіцкі. 3-выд., дап. Мінск: Современная школа, 2008. 512 с.

9.Современная Беларусь: энциклопедический справочник. В 3 т. Т.3. Культура и искусство / Минск: Белорусская наука, 2007. 779 с.: ил.

10. Цітоў, В.С. Этнаграфічная спадчына. Беларусь: краіна і людзі / В.С. Цітоў. 2-е выд. Мінск: Беларусь, 2001. 208 с.: іл.

Дадатковая

11. Баландзін, К. Культура Беларусі: здабыткі і страты ў гады Вялікай Айчыннай вайны/ К. Баландзін // Беларускі гістарычны часопіс. 2005. № 5. С. 20 – 27.

12. Барыс, С. Адраджэнне рэлігійнага жыцця ў Беларусі ў 1988 – 2003 гг. / С. Ба-рыс // Беларускі гістарычны часопіс. 2004. № 5. С.16–27.

13. Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. / рэдкал. Г.П. Пашкоў [і інш.]. Мінск: БелЭн, 1996 – 2004.

14. Беларускі народны каляндар / аўт.-уклад. А.Ю. Лозка; маст. А.І. Дашкевіч. Мінск: Полымя, 1992. 205 с.: іл.

15. Беларускія народныя абрады / склад., навук. рэд. Л.П. Касцюкавец. Мінск: Бела-русь, 1994. 128 с.

16. Беляева, Г. Литература и искусство в первое послевоенное десятилетие / Г. Беляева //Гісторыя: праблемы выкладання. 2009. № 2. С.13–18.

17. Беляева, Г. Литература и искусство во второй половине 1950-х – первой половине 1980-х годов/Г. Беляева //Гісторыя: праблемы выкладання. 2009. № 2. С. 49–52.

18. Богдан, П. Мастацкія асаблівасці традыцыйных беларускіх паясоў / П. Бог-дан// Беларускі гістарычны часопіс. 2010. № 3. С.17–25.

19. Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 2 т. Т. 1. Абелінскі – Кадэнцыя / рэдкал.: Г.П. Пашкоў [і інш.]; маст. З.Э. Герасімовіч. Мінск: БелЭн, 2005. 688 с.: іл.

20. Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 2 т. Т. 2. Кадэцкі корпус – Яцкевіч/ рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]; маст. З.Э. Герасімовіч. 2-е выд. Мінск: БелЭн, 2007. 792 с.: іл.

21. Гардзееў, Ю. Да пытання развіцця беларускай мовы ў XVIII ст./ Ю. Гар-дзееў //Беларускі гістарычны часопіс. 2008. № 11. С. 3–10.

22. Гісторыя Беларусі: у 6 т. / рэдкал: М.Касцюк [і інш.]. Мінск: НКФ “Эка-перспектыва”, 2007.

23. Грабянчук, І. Дзяржаўная палітыка па ахове помнікаў гісторыі як умова развіцця музейнай справы ў Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XX ст. / І. Грабянчук // Беларускі гістарычны часопіс. 2011. № 2. С. 31–36.

24. Дук, Дз. Станаўленне Полацка ў IX – XIII стст. / Дз. Дук //Беларускі гістарычны часопіс. 2007. № 11. С. 25–31.

25. Загарульскі, Э. Пераадоленне язычніцтва падчас хрысціянізацыі заходніх зямель Русі /Э. Загарульскі // Беларускі гістарычны часопіс. 2009. № 8. С. 31–36.

26. Захаркевіч, С. Традыцыйная культура этнічных меншасцей Беларусі ў ХІV – XVШ стст. /С. Захаркевіч // Беларускі гістарычны часопіс. 2005. № 10. С. 45 – 50.

27. Землякоў, Л. Праблема “адукацыя і рэлігія” ў кантэксце дзяржаўна-канфесіянальных адносін у Рэспубліцы Беларусь /Л. Землякоў, М. Шчокін // Беларускі гістарычны часопіс. 2010. № 3. С. 3–11.

28. Землякоў, Л. Рэлігія ў сучаснай Беларусі /Л. Землякоў, І. Жылінская// Беларускі гістарычны часопіс. 2008. № 6. С. 3–12.

29. Ілюстраваная гісторыя “Краіна Беларусь” /аўтар тэксту У. Арлоў//Martin, Slovakia. 2003. 319 с.

30. Коршук, А. Каштоўнасныя асаблівасці нацыянальнай свядомасці беларусаў/ А. Коршук // Беларускі гістарычны часопіс. 2010. № 2. С.15–19.

31. Котович, О. Золотые правила народной культуры/ О. Котович, Я. Крук. Минск: Адукацыя і выхаванне, 2010. 592 с.

32. Кушнярэвіч, А. Гісторыка-архітэктурная тыпалогія мураванага дынастыч-нага абарончага дойлідства ВКЛ / А. Кушнярэвіч // Беларускі гістарычны часопіс. 2005. № 12. С. 34 –45.

33. Кушнярэвіч, А. Замкі тыпу кастэль Вялікага Княства Літоўскага ў еўра-пейскім архітэктурным кантэксце/ А. Кушнярэвіч, М. Волкаў //Беларускі гістарычны часопіс. 2011. № 2. С. 13–21.

34. Кушнярэвіч, А. Храмы-кастэлі Вялікага княства Літоўскага /А. Кушнярэ- віч // Беларускі гістарычны часопіс. 2010. № 2. С. 26–37.

35. Малахава, Л. Каларыстычны вобраз нацыянальнага адзення беларусаў і яго рэгіянальныя асаблівасці /Л. Малахава// Беларускі гістарычны часопіс. 2006. № 7. С. 43 – 46.

36. Мусіенка, С. Этнаканфесіянальнае асяроддзе Рэспублікі Беларусь: стан і тэндэнцыі развіцця / С. Мусіенка // Беларускі гістарычны часопіс. 2005. № 9. С. 33 – 36.

37. Мысліцелі і асветнікі Беларусі: энцыклапедычны даведнік / гал. рэд. Б.І. Са-чанка [і інш.]; маст. Э.Э. Жакевіч. Мінск: БелЭн, 1995. 671 с.: іл.

38. Народная культура Беларусі: энцыклапедычны даведнік / пад агульн. рэд. В.С. Цітова. Мінск: БелЭн, 2002. 426 с.: іл.

39. Помнікі мастацкай культуры Беларусі эпохі Адраджэння: зб. артыкулаў / рэд. С.В. Марцэлеў. Мінск: Навука і тэхніка, 1994. 253 с.: іл.

40. Смірнова, А. Сярэдневяковая школа і універсітэт: інтэлектуальнае і паўся-дзённае жыццё шкаляроў і магістраў /А. Смірнова //Беларускі гістарычны часопіс. 2010. № 2. С. 3–14.

41. Смык, С. Жывапіс і архітэктура Беларусі ў 1860-я гады – пачатку ХХ ста-годдзя /С. Смык // Гісторыя: праблемы выкладання. 2009. № 5. С. 45–53.

42. Сысоў, У.М. З крыніц спрадвечных / У.М. Сысоў. Мінск: Вышэйш. шк., 1997. 415 с.

43. Ткачоў, М.А. Замкі Беларусі (XIII – XVII стст.) / М.А. Ткачоў. Мінск: Полымя, 1977. 83 с.

44. Чантурия, В.А. Памятники архитектуры и градостроительства Белоруссии / В.А. Чантурия. Минск: Полымя, 1986. 240 с.: ил.

45. Шыпценка, С. Новыя рэлігійныя рухі /С. Шыпценка // Беларускі гістарычны часопіс. 2004. № 5. С. 28–33.

46. Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / гал. рэд. І. П. Шамякін. Мінск: БелСЭ, 1989. 575 с.: іл.