Словообразование.

14-5. Суффикс -estr- означает «руководитель, глава, начальник, заведующий»: ŝipestro 'капитан корабля'; urbestro 'председатель горсовета или горисполкома', 'мэр', 'градоначальник'; grupestro 'руководитель группы'; fakestro 'заведующий отделом'; ĥorestro 'хормейстер'; Kia estro, tiaj subuloj; Utila estas tiu estro, kiu malmulte parolas, sed agas por ĉies bono (Cicerono).

14-6. В словообразовании действует принцип необходимости и достаточности: в состав производного или сложного слова следует включить все морфемы (корни, приставки, суффиксы, окончания), необходимые для выражения суммарного значения слова, и изъять все морфемы, без которых значение слова не изменятся: sano вместо saneco; organizo вместо organizaĵo; parolemo вместо parolemeco.

14-7. Чтобы избежать повторения связки estas, её можно заменить глаголом, образованным от:

· прилагательного: La fraŭlino belas (ĉarmas, gajas, solas); Mi atentas (certas, kapablas fari tion, kontentas, kuraĝas peti vin, plenas de ĝojo, pravas, pretas, rajtas, sanas); La monto blankas (altas, malproksimas); La ĉielo klaras (bluas); Ili egalas (samas, diversas, multas); «Mi feliĉas kun li» – ŝi diris; La ĵurnalo plenplenas de novaĵoj;

· существительного: Li direktoras (studentas, estras, avas); Ili amikas (najbaras, triopas); matenas; sunas; ventas;

· наречий и наречных сочетаний: Necesas (eblas, indas, endas, gravas, utilas, fruas, nepras, agrablas, facilas) okupiĝi pri tio; Li enhejmas; La manĝilaro surtablas.

Глагольные формы более динамичны (а потому в основном употребляются в разговорном стиле и почти не употребляются в стиле официальном), но иногда менее точны или придают слову новый оттенок значения: La kampo estas verda 'Поле зеленое', но La kampo verdas 'Поле зеленеет'; Li aktoras en la Granda Teatro 'Он работает актером в Большом Театре', но Al mi ne plaĉas, ke li ofte aktoras 'Мне не нравится, что он часто актерствует' (т. е. ведёт себя как актер; здесь лучше употребить aktorumas).

Можно образовать глагол и от причастия, выразив таким образом сложную глагольную форму одним словом: La patro manĝintas (= estas manĝinta), manĝintis, manĝintos; La filo manĝantas, manĝantis, manĝantos; La libro legitas (legitis, legitos, legatas, legatis, legatos, legotas, legotis, legotos). Однако эти формы являются очень тяжелыми и применяются крайне редко, особенно с суффиксами причастий действительного залога.

14-8. Значение слова зачастую определяется контекстом, поэтому в разговорной речи (в литературной – лишь с особыми стилистическими целями) допустимы формы, не регистрируемые словарями: Komence ni piedis, poste tramis 'Вначале мы шли пешком, потом ехали на трамвае'; Ni tralagis 'Мы прошли через озеро'; La novaĵo tramondas 'Новость распространяется по всему миру'; Kiomas (= kioma horo estas) nun? 'Который час?'; Dum la vojaĝo ni samvagonis; Ŝi magazenis la tutan tagon; La homo vojas; Mi survojas al la celo; Ĉu vi venos? – Jes, mi tujos; Kienas vi?; Ni iru, ĉar tempas; Jaris la 1939-a; Ĉu vi jam scias tion? – Jes, mi jamas; Ĉu vi iros kun mi? – Jes, mi kunvios; poŝti leteron; tro rapida aŭtado; Ni alteatris ĝustatempe; Li kelkvortis la historion; Mi promesis al vi foton: jen ĝi ĉi-kunas.

Letero

Estimata samideano!

Kvankam ni estis interkonsentintaj dum nia hazarda renkontiĝo pri la korespondado, la ricevo de via registrita aerpoŝta letero estis por mi kvazaŭ subita. Plaĉis al mi la enmetitaj belaj bildkartoj pri la sunplena Mediteranea plaĝo, kie vi libertempas. Koran dankon!

Mi tre volonte akceptas la proponon, kiun vi esprimis, pri la amika korespondado kaj interЕќanДќo de bildkartoj kaj de esperantaДµoj (libroj kaj revuoj en Esperanto, poЕќtkartoj, poЕќtmarkoj, kovertoj, insignoj, emblemoj, afiЕќoj, fotoj ktp pri Esperantaj temoj). Mi sendas al vi Д‰i-kune aron da vidaДµoj de nia urbo, pri kiuj vi, espereble, kontentos. Atentu la originalan domegon de la urbestraro.

Mi petas vian pardonon pri la dusemajna silentado, kiu estis kaЕ­zita de la ekzamenoj. Mi jam trapasis ilin kaj almenaЕ­ dum la nuna libertempo mi estas skribonta al vi regule.

Do kelkajn vortojn por iom prezenti min. Mi naskiĝis antaŭ dudek jaroj. Ekde la sepjara aĝo mi estas senĉese studanta – dek jarojn en la meza lernejo, tri jarojn en la universitato. En nia ŝtato ĉiuj rajtas je senpaga studado, do ekzistas ĉiuj kondiĉoj por fariĝi homo, utila por la socio.

Mi hobias pri arto, precipe pri pentrado. Oni opinias eĉ, ke mi havas kapablojn pri pentrarto. Ĉu tio veras, mi ne certas. Tamen iĝi pentristo neniam estis mia celo, ĉar mi ne sentas, ke mi povas tie multon atingi.

Mi revas pri malproksimaj vojaĝoj kaj kredas, ke la ekstudo de Esperanto helpos al mi baldaŭ trafi en la simbolan landon Esperantujo, kiu ne havas limojn. En la urba Esperanto-klubo mi ne nur kotizas, sed aktive partoprenas ties vivon. Mi jam abonas kelkajn revuojn en la Internacia lingvo kaj aliĝis al Universala Esperanto-Asocio (UEA). Ebloj por vojaĝi multas: por ĉi somero en nia lando estas planataj du junularaj, lernejana, natur-amika kaj ĝenerala Esperanto-tendaroj. Krome, esperantistoj organizos konstrutaĉmenton, surmontan kaj surakvan turistajn marŝojn. Kien mi veturu? Pleje verŝajnas, ke mi konstrutaĉmentos.

Mi ŝatas la naturon, la puran aeron kaj tial ofte dum ripoztagoj mi kune kun geamikoj forlasas la kutimajn zorgojn en la urbo kaj veturas en vilaĝojn kaj arbarojn. Agrablas frumatene lavi la tutan korpon per rivera akvo, kuŝadi sur la mola herbo, rigardante la nubojn. Ĉirkaŭe regas senbruo, nur aŭdiĝas la venteto kaj voĉoj de birdoj, kiuj sur-arbas.

Mi kolektas Esperantan bibliotekon. Дґus mi tralegis la gajan romanon de Cezaro Rossetti (Д€ezaro Roseti) В«Kredu min, sinjorino!В». Mankas vortoj por esprimi mian plezuron! Nun mi estas leganta la faktoplenan libron de Ludovikito В«Senlegenda biografio de ZamenhofВ».

Mi timas, ke mia letero iДќis tro longa. Tial mi finas, sendante al vi adiaЕ­e miajn korajn bondezirojn.

Sincere via

Andreo.