Минералды зерттеу әдістері

Минерология мынадай зерттеу әдістерін қолданады:

1.Химиялық әдіс көп еңбек қажет ететін және қымбат болғанмен, өте маңызды болып табылады. Химиялық анализдің арқасында ғана біз минералдың химиялық құрамы мен ондағы қоспаларды дәлме-дәл анықтай аламыз.

2.Спектрлі анализ жылдамдығы және арзандығымен ерекшеленеді. Спектрлі анализ жасау үшін заттың кішкентай ғана көлемі жетуілікті екені де маңызды жағдай. Сынақтар спектографтың көмегі арқылы жүргізіледі. Кейбір элементтердің мөлшері мыңдық үлесті құрайтын болса да, олардың бар екні анықталады. Спектрлі анализ минералдың сапалық және кейбір сандық құрамын анықтау үшін жүргізіледі. Әдетте ол химиялық анализдің алдында жүргізіледі.

3.Кристалографиялық әдіс кристалдардың қырлы бұрыштарының тұрақтылық заңына негізделген. Бұл әдісті тек қана кристалогидрафикалық пішінді минералдарға ғана қолдануға болады. Қырлы бұрыштарды ганиометрде өлшеп, арнайы нұсқауларды пайдаланып, кристалды анықтауға болады. Бұдан басқа, қарапайым формалар, қырлардың скульптурасы және т.б зерттеледі.

4.Кристалооптикалық әдіс өте маңызды. Кристалдардың оптикалық қасиеттерін зерттеуге негізделген.

5.Рентгенструктуралы (рентгендік) әдіс минералдарды рентген сәулелердің көмегімен зерттеуге негізделген. Кристалдың структурасы тоқын ұзындығы өте кішкентай (0,1-ден 10,0 ангангстремге дейін) рентген сәулелері үшін табиғи дефракциялық тор қызметін атқарады. Алынған фотографиялық суреттерді (рентгенограммалар) кристалдың сингониясын анықтай отырып және торлардың жазықтық аралық (межмежплостные) қашақтығын есептей отырып оқиды. (расшифровывают)

Эталонды үлгілер рентгенограммаларының жиынтығы өзіндік анықтағыш болып табылады, ол бойынша минералды дәл анықтауға болады.

6.Термиялық әдіс температура өзгеруіне байланысты минералдарда болатын өзгерістерді бақылауға мүмкіндік береді. Бұл әдіс құрамында су бар минералды зерттеу де, сондай-ақ оларды сипаттау үшін басқа әдістер, мысалы оптикалық зерттеу әдісі, жеткіліксіз болған жағдайда қолдалынады.

Термиялық әдісті минералдарды, саздарды, бокситтерді және кейбір темір рудаларын зерттеу үшін қолдалынады. Термиялық анализ нәтижесінде затты сипаттайтын және онда болып жатқан өзгерістерді білдіретін қисық нагревания алынады.

7.Термометрикалық анализ минералдың түзілу ортасы мен минералдың түзілу темературасын анықтаудан тұрады. Бұлай анықтау минералдардағы газды сұйық қоспаларды зерттеуге негізделген. Бұл әдіс арнайы термокамераларда жүргізіледі.

Эндогенді (немесе гипогенді, тереңдік) процестер жер қыртысында жүреді және магматикалық әрекетпен байланысты. Магманың суу процесі түрлі магмалық тау пародаларының түзілуіне әкеледі, ол магмадан бөлінетін газды және сулы растворлар сәйкес жағдайларда, мысалы жарықтарда минералдар түрінде бөлінетін түрлі заттарды тасымалдайды.

Эгзогенді (немесе гипергенді, үстірт) процестер жер бетінде немесе жер бетіне жақын жерде, сондай-ақ атмосфера мен гидросферада өтеді. Бұл процестер так пародалары мен минералдардың физикалық әрі химикалық бұзылуымен және жер беті жағдайларына шыдамды басқа породалар мен минералдардың түзілуімен байланысты.

Биогенді процестер, яғни организмдердің өмір сүру әрекетімен байланысты процестер де осыған жатады.

Эндогенді және эндогенді процестер нәтижесінде пайда болатын минералдар мен тау породалары жер қыртыстарындағы жағдайлардың физико-химиялық өзгеруінен түрленуге ұшырайды – метаморфизм. Осының барысында метаморфтық деп аталатын жаңа тау пародалары мен минералдар пайда болады.