Сату орындарындағы жарнама түсінігі және түрлерін ашып келтіріңіз?

Жарнама, реклама (франц. reclame, лат. reclamo — жар саламын) — тауарлардың, қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы ақпарат беру және оған деген сұранысты көбейту мақсатында таратылатын хабарлама; белгілі бір адамдар, ұйымдар, әдебиет пен өнер шығармалары туралы хабар таратып, оларды әйгілеу. Жарнама көпшілік ақпарат құралдары (теледидар, радио, газет, Интернет, проспектілер, плакаттар, т.б.) арқылы жүзеге асырылатын коммуникацияның ақылы түрі болып табылады.

Сату орындарындағы жарнама дегеніміз - сату нүктелерінде (дүкендер, т.б.) әр түрлі жарнама құралдарын қолдану болып табылады. Оның басты артықшылығы - ол тұтынушыны қызықтырып, тауарды бірден сатып алуға мүмкіндік береді. Бірақ ол үшін жарнама қызық болуы керек. Сату орындарындағы жарнамада, көбінесе, визуалды жарнама (суреттер, теледидар жарнамасы, т.б.) қолданылады. Сонымен бірге, үлкен қолданысқа ие креативті жарнама.

Креативті маркетинг - профессионал-маркетологтың шығармашылық-фантазиялық жұмысының нәтижесі.

Сату орындарындағы жарнаманың артықшылықтары:

Осы жарнаманы өшіруге немесе ауыстыруға болмайды.

Ақпаратты алу үшін ешқандай құралдардың керегі жоқ.

Жарнаманың ең арзан түрі.

Аудиторияның үлкендігі.

Кемшіліктері:

Жарнаманың өзгермейтіндігі (статичность) және дыбыстың болмауы.

Тұтынушылар оны жаман жақтан қабылдауы мүмкін. Мысалы: сату орынның бет-бейнесін бұзады деген ой. Әдемі емес.

Ауа-райынан тәуелділік.

17. Қоғаммен байланыстың (PR) түсінігі мен ерекшеліктерін қалай сипаттайсыз

Паблик рилейшнз ғылым ретінде қазіргі қоғамдағы коммуникативті кеңістікті ұйымдастырумен айналысады. ПР кешенді, плюралистік қоғамға шешім қабылдауға және топтар арасындағы қарым – қатынаста түсіністікке жетуге тиімді жол көрсетеді. Жеке және жалпы қызығушылықтардың үйлесімді түрде сәйкес болуына көмектеседі. Негізінде паблик рилейшнз түсінігіне келесідей анықтама беруге болады: Паблик рилейшнз (publіc relatіons – көпшілікпен қарым-қатынас) – мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар мен әлеуметтік құрылымдар арасындағы қарым-қатынастар жүйесі; қоғаммен байланыстардың жаңа кәсіпкерлік саласы; қоғам мен ұйымдар арасындағы өзара түсінушілікке қол жеткізуге бағытталған қызмет.«Рublic relations» термині американдық атау болып табылады. Ең алғаш рет 1807 жылы Томас Джефферсон қолданған болатын. «Конгресске арналған жетінші қаратпасында» «ой жағдайы» сөзін сызып тастап, «қоғамдық қатынастар» сөзін жазды. 1832 жылы Иель университетінде алғаш рет Паблик рилейшнз туралы «relations for the general good» (барлығының қамы үшін қарым – қатынас) мағынасында сөз қозғалды. ПР бастапқы мақсаты – фирманың қоғамдағы табысты жағдайының қалыптасуы. Негізгі мақсаттары: 1. ПР объектісінің орналасуы – түсінікті, басқарылатын имидждің қалыптасуы. 2. Имидждің көтерілуі – орналастырғаннан кейін имидждңі көтеруге ауысуға болады, ол үшін имидж көрсеткіштерінің рангілерін қолдануға және оларды мағыналылық деңгейі бойынша ранжирлеуге болады. 3. Антижарнама, яғни имиджді төмендету. Оның мақсаты – егер фирма тұтынушыларды қанағаттандыра алмаған жағдайда, тұтынушылар ағымын азайту. Бұл жағдайда тұтынушыларға бар мәселелерді түсіндіру қажет. 4. Бәсекелестерді шеттету – ереже бойынша бір имидждің басқа бір имидждің төмендеуінен көтерілуі. Шеттету жасырын және анық болуы мүмкін. 5. Контржарнама — кездейсоқ түскен имиджді қалпына келтіру. Контржарнама мінетті түрде уақытылы берілуі керек. Паблик рилейшнз функциялары: Ұйымдар мен қоғам арасындағы өзара түсіністік пен сенімді қатынастарды қалыптастыру; Ұйымның «жағымды қалып» құру; Ұйымның беделін сақтау; Ұйымның қызметкерлерінде жауапкершілік және кәсіпорын жұмыстарында қызығушылығын тудыру; Үгіттеу және жарнамалауға сәйкес ұйымның әсер етуін кеңейту.

18. Тікелей маркетинг түсінігі мен түрлерін келтіріңіз?

Тікелей маркетинг қайраткері кейде газет, журнал, радио немесе теледидар арқылы тұтынушылар пошта немесе телефон арқылы тапсырыс беріп, ала алатын белгілі бір тауардың сипаттамасы туралы хабарландыру береді. Ол осындай хабарландыруды орналастыру үшін бөлінген жарнамалық қаржының шегінде тапсырыстардың үлкен көлемін қамтамасыз ететін жарнама құралдарын таңдайды. Мұндай стратегиялық əдіс грампластинка, магнитофон лентасы, кітап пен шағын тұрмыстық электр құралдарына қатысты тиімді саналады. Туризмдегі өнімді өткізу арналарының көбісі тікелей маркетинг жүйелері (ТМЖ) принципі бойынша құрастырылады. Өзінің өнім өткізу желісін қалыптастыра отырып, туроператор оны өзі басқаруға және бақылауға тырысады. ТМЖ-нің бірнеше түрлерін айырады. Корпаративтік ТМЖ бойынша өндіру пен өткізу кезеңдері жеке тұлғаның қарамағында болады. Бұл жүйе тікелей маркетинг арнасын пайдаланады. Корпаративтік ТМЖ-ні тек ірі компаниялар ғана құра алады, майдалар компаниялардың шамасы оған келмейді. Келісім бойынша ТМЖ – келісім-шарт қатынастары бойынша құрастырылады. ТМЖ-нің бұл түрі отандық туристік бизнестегі ең көп таралғаны. Келісім-шарт бойынша ТМЖ-де екі негізгі типті бөледі: агенттік келісім, лицензиялық келісім. Агенттік келісім – ең жиі қолданылатын түрі. Агенттік келісім шеңберінде қатынастар туроператор мен турагенттің арасындағы бірқатар өзара міндеттемелердің негізі бойынша құрылады.

Лицензиялық келісім (франчайзинг) – фирманың атынан қызметтерді сатуға құқық береді. Басқарулы ТМЖ-де өнімді өткізу жолдарының ішінде қатысушылардың біреуі басым дауыста болады. Соның айтқаны басқаларға – заң. Турөнімді тұтынушыларға дейін жеткізу қатысушының байлығына емес, оның күші мен көлеміне байланысты. Мысалы Томас Кук компаниясы немесе Американ Экспресс басқарулы ТМЖ-ге жатады.

19. Интегралданған маркетинг түсінігін ашыңыз.

ИМК (Интегрированные маркетинговые коммуникации) – ортақ мақсаттағы маркетингтік коммуникацияның барлық түрлерінің біріктіріп қолдану концепиясы. Бұл жағдайда коммуникация түрлері бірін-бірі толықтырап отырады. Синергиялық эффект пайда болғандықтан маркетингтік коммуникация нәтижесі тиімдірек болады. Дж.Росситер мен Л.Перси бойынша ИМК стратегиясында негізгі үш сұрақтар туындайды:

Таңдау интеграциясы: коммуникациялық мақсатқа жету үшін жарнама мен өткізуді ынталандыруды мүмкіндігінше тиімді үйлестіру; Позиция интеграциясы: жарнамалық коммуникация мен марка позицияландыруын өзара байланыстыру; Жоспар-кесте интеграциясы: сатып алушылардың сауда марканың өнімін таңдаудағы шешім қабылдау уақытын азйту үшін маркетингтік каналдарды анықтау. Маркетингтік коммуникация мақсатына байланысты ИМК-ның 4 стратегиясы бар:

Экстенсивті даму стратегиясы – бастапқы сұранысты өсіру стратегиясы. Бұл стратегия жаңа нарық пен жаңа тұтынушыларды жаулап алуға мақсатталған.

Интенсивті даму стратегиясы – тұтынуды көбейту стратегиясы. Екінші ретті сұранысты өсіруге бағытталған. Сенімді қатынас стратегиясы – фирмаға сенімі арқылы оны жаңа клиенттермен қамтамасыз ететін тұрақты клиенттерді сақтап қалу стратегиясы. Бәсекелестік стратегия – нарықта қолданыста ең көп болатын стратегияның түрі. Оның негізі - белгілі тауар нарығының бәсекелестік жағдайын терең анализдау.

ИМК түсінігі сондай-ақ маркетингтік коммуникацияның қолданылып жүрген барлық саймандарын-корпоратвтік имиджді жасау, саясаткердің образын мүсіндеу құралдарын, слогандарды, жарнама мен өнім қаптамасын өмірге әкелуді және басқаларды біріктіреді. Маркетинг саласындағы белгілі мамандар Д. Шульц, С. Танненбаум және Р. Лаутиерборн маркетингте қолданылатын коммуникация интеграциясына: «жарнаманың, жұртшылықпен байланыстың, өнімді өткізуді ынталандыудың материалдық-техникалық жабдықтаудың және басқалардың басын қосып, біртұтас ұғым есебінде қарастыру» деген анықтама береді. Интеграция коммуникацияның тиімділігін арттыруға, клиенттердің фирманың сауда маркасына етенелігін нығайтуға, маркетингтік коммуникация бағдарламасына әсерді күшейтуге және ғаламдық маркетингтік бағдарламалармен үйлесімділікті қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. ИМК маркетингтік процеске қатысушыларға жіберілетін және сондай-ақ олардан алынатын барлық жоспарлауды басқарып, үйлестіріп отырады. Мұндай басқару компанияның маркетингтік коммуникациялармен айналысатын бөлімшелерінің ғана емес, сонымен бірге басқа да барлық құрылымдарының жұмысын үйлестіру дегенді білдіреді. Интеграцияланған маркетингтік коммуникациялар моделі мен бағдарламасы. Маркетингтік коммуникацияладың әрбір элементі маркетингтің жалпы жоспарымен және оның мақсаттарымен айқындалып отырады. Маркетинг-микс тиісті коммуникацияларды тауардың маңызды қасиеттерін оның сатып алынуының ықтималдылығын арттыру мақсатымен көрнекі түрде жария пайдалану моделі болып табылады. Дәстүрлі маркетинг жоспарына маркетинг-микс: маркетингтік коммуникациялар, тауар, тауарды өткізу және бағаны қалыптастыру тәсілдері сияқты төрт негізгі элемент қосады. Алайда зерттеушілер маркетингтік коммуникациялар маркетинг-микстің ақпарат жеткізетін бірден-бір құрал еместігін атап өтеді. Интеграцияланған маркетингтік коммуникацияларды пайдаланудың стратегиялық жоспары және оның негізгі міндеттері комания маркетингінің жоспарында және онда негізгі міндеттері компания маркетингінің жоспарында және онда алға қойылған мақсаттарға сәйкес айқындалады. Маркетингтік коммуникациялар интеграциясында маркетинг-микстің барлық элементтері – тауар, оны өткізу әдісі, баға қалыптастыру тоғыстырылады, маркетингтік жолдауларды жөнелте алу қабілеті ескеріледі. Компанияның ішкі құрылымдарының күш-жігерін топтастыру. Интеграция компанияның дәстүрлі маркетингтік коммуникацияларды жүзеге асыратын ұйымдастырушы бөлімшелерінің ішкі құрылымы мен мазмұнына әсер етеді.

20. Брэнд концепциясын айқындаңыз

Бренд (ағылш. brand, [brænd]) — сауда белгісі, немесе қазіргі кезде біздің бренд деп жүргеніміз — таңба ғана емес, сол таңбаның астарында тұрғанның барлығы. Әдемі таңба-рәміздерді және фирмалық мәнерді бренд деп атау қате болмады. Бренд — бұл сауда белгісі ғана емес, бұл тұтынушыға берілетін уәде және сол уәдені орындау.

Соңғы кездері бренд-көшбасшылық концепциясы танымал болып келеді. Ол Дэвид Аакер және Эрика Йохим Тайлердің еңбегінде жазылған. Бұл концепцияға сәйкес брендтерді басқарудың негізгі мақсаты болып компанияның материалдық емес активінің – бренд құнымен анықталатын бренд капиталының өсуі болып табылады. Бұл жағдайда марка имиджі, сатып алушылармен қарым-қатынас сапасы, тұрақты тұтынушылар санының артуы және олардың брендке деген адалдығы(лояльность) маркалық капиталды ұлғайтуға арналған құралдар ретінде ғана қарастырылады. Бренд-көшбасшылықтың классикалық бренд-менеджменттен басты айырмашылықтары келесі кестеді көрсетілген: Көрсеткіштері Классикалық модель Бренд лидер моделі Таным Тактикалық және реактивтік Стратегиялық Бренд-менеджердің статусы Қысқа мерзімді бағдарламаға жауап береді. Ұзақ мерзімді бағдарламаға жауап береді. Концептуальды модель Бренд имиджі Бренд капиталы Фокус Қысқа мерзімді финанстық көрсеткіштер Бренд капиталының бағдарламалық көрсеткіштері. Бренд шекаралары Жеке өнімдер және нарық Көптеген өнімдер және нарық Бренд структурасы Қарапайым Брендтің күрделі архитектурасы Бренд саны Жекеленген брендтегі фокус Көптеген брендтегі фокус Брендтің географиялық шекаралары Бір жағы Глобалды Бренд-менеджердің коммуникациялық рөлі Координатор шектелген мүмкіндіктер Көптеген коммуникация компанияларының мүмкіндіктері Фокус коммуникациясы Компаниядан тыс Компанияның ішінде және сыртында
Брендингтің негізгі кезеңдерінің сипаты. Технологиялық тұрғысынан ең айқыны ол, кезектесіп жасалынған брендингтің кезеңдері. Ол 4 кезеңге бөлініп кетеді: 1.Сараптау кезеңі; 2.Брендтердің проектісін жасау кезеңі; 3.Бренд портфелін кіргізу және оны басқару; 4.Тиімділігін бағалау. 1) Сараптау кезеңінде өзіне нарықтағы ситуацияларға анализ жасаудың әр түрлі тәсілдері мен әдістерін кіргізеді, олар даму бағыты мен ең актуалды проблемаларды анықтауға көмектеседі. Бұндай әдістерге: SWOT-анализ, бәсекелестердің анализі, конъюнктуралық анализ, коммуникациялық аудит, сегменттеу және мақсатты аудиторияны анықтау, брендтің капиталын бағалау (егер ол бар болса) және басқа маркетингтік және әлеуметтік зерттеулер жатады. 2) Брендтердің проектісін жасау кезеңінде онын орнын анықтау, брендтің бірдейлігін анықтау (идентичность), нейминг, фирмалық стильді құрастыру, атрибуттарын сипаттау, бренд-букті құру және т.б. 3) Брендті кіргізу және басқару кезеңінде барлық коммуникациялық кешенді (сыртқы және ішкі) ұйымға тиімді қолдану және мақсатты аудиториядан жоғары реакция болмағанда коммуникациялық компанияны түзету. 4) Соңғы кезең бренд капиталын бағалау, яғни ол ақшалай бірлікте немесе басқа да түрде бола алады. Көрініп тұрғанымыздай, кезеңдерді және қабылдауларды бөлу кей жағдайда тек аналитикалық мақсатта болуы мүмкін. Себебі, көптеген компаниялар өздерінде бір немесе бірнеше брендтері бар, және олар жаңа өмір талабына сай болуы үшін модификациядан өтуі керек. Сондықтан да, кейбір брендтер өзінің жастығын және балғындығын жүздеген жылдарға сақтап қалды, ал брендтің дамуына уақытысында кешенді анализ жүргізбегендер және түзетулер енгізбеген брендтер баяғыда ұмытылып, өзінің өмір сүруін тоқтатқан

21. Қазақстан Республикасында маркетингтік коммуникацияның даму ерекшеліктерін анықтаңыздар

Қазіргі кезге дейін коммуникация түрлерінің белгілеудің талдамасы жасалған жоқ. Бұл ұғымға жарнаманы, өткізуді қолдауды, қоғамдық жұмысты және арнайы сатуды жатқызып жүр.Кейбір жағдайларда коммуникация міндетін баға, өнім және бөлу жүйесі атқарады. Дей тұрғанмен маркетинг инститтуттары жалпылама арнайы тұжырымдама бойынша басқарылуға тиіс, тіпті ең жақсы деген үздік жарнаманың берері аз.Кейінгі кезде коммуникацияның маңызының артқандығы атап айтқан жөн. Бұған себеп болған рынок және конъюктураның мына төмендегі қырларын жатқызуға болады:

рынокты тұтынатын товарлармен тойындыру (қамтамасыз ету);

жаңа өнімдерді шығару мәселелері;

дайындаудың жоғарғы стандарты (үлгісі) бұл товарларды сапа немесе баға жағынан жіктеуді қиындатады;

экономикалық өсудің қажеттілігі, жинақтарды ұмтылуды, әлсірету, өркениетті дамуға селқос қарау.Коммуникациялық процесстер өткізу тізбегінің бөлімшелерімен жүзеге асады. Алайда американ, неміс әдебиеттерінде бірінші кезекте назарды фирма қызметіне аудартып, көпшілік сұранысы бойынша өндірілетін товарларға баса көңіл аударады.

Маркетингтік коммуникацияның мынадай түрлері бар:

жарнама;

өткізуді ынталандыру;

жеке (дербес, персональные) сату;

қоғаммен байланыс — паблик рилейшнз (РR)

Кейбір авторлар коммуникация түрлеріне тікелей маркетингті, сонымен қатар көрмелер мен жәрмеңкелерді жатқызады. Қазіргі жағдайда тікелей маркетинг тауарларды тарату арнасы ретінде жеке мағынаға ие болып отыр.

Тауардың сырт пішіні, оның түрі, түсі, буып-түюі, орауы да коммуникациялық қызмет атқаруы мүмкін.

Коммуникациялардың жеке және жеке емес арналары бар. Жеке коммуникация арнасы (немесе дақпырт арнасы) — бұл адамдардың жүзбе-жүз, телефон және хат алысу арқылыөзара қатынасуы. Мұндай арнадағы қатынастар кеңес берушілер, достар, әріптестер, көршілер арқылы жүреді. Қымбат тауарларды сатып алу кезінде осындай арнаның маңызы зор. Жеке емес коммуникация арнасына БАҚ арқылы таратылатын хабарлар және арнайы шаралар (баспасөз – конференциясы, таныстыру рәсімі және т.б.) жатады. Осы екі кезеңдіқ қоммуникация процесінде лидердің пікірі маңызды рөл атқарады, соңдықтан да жарнаманы соларға бағыттау керек. Тиімді маркетингтік коммуникацияны құру үшін мақсатты аудиторияны, сонымен қатар тұтынушылардың игілігі мен тәжірибесін білу қажет. Мамандар қандай аудиторияны қызықтыру қажеттілігін және ондағы тұтынушылардың реакциясын біліп отыруы керек. Тауарды нарықта жылжытуға бөлінген қаражат анықталғаннан кейін фирма оны жылжыту нысандарына қалай бөлу керектігін шешіп, кешенді бағдарлама жасауы тиіс.Тұтыну тауарларын жылжытудың ең тиімді түрі – жарнама болып табылады, содан кейін өткізуді ынталандыру, дербес сату, паблик рилейшнз орын алады. Ал өндіріс тауарлары үшін ең маңыздысы — дербес сату, содан соң өткізуді ынталандыру, жарнама, паблик рилейшнз.

Тұтынушылардың тауар туралы мағлұматы мен білімін арттыруда жарнама мен паблик рилейшнз ең басты рөл атқарады, ал олардың талғамдары мен иланымдарына жеке сату мен өткізуді ынталандыру ықпальн көбірек тигізеді.

Тауарды нарыққа шығару кезеңіндегі жылжытудың ең тиімді құралдары — жарнама мен РR, екі нысан да өсу кезеңінде маңыздылығын жоғалтпайды. ТӨЦ-тің кемелденген кезеңінде өткізуді ынталандыруға көп мән беріліп, ал жарнама тауар туралы ойды еске салатындай болуы керек. ТӨЦ-тің құлдырау кезеңінде жарнамаға кететін шығындар төмендеп, фирма өнімді өткізу үшін тұтынушыларды ынталандыру шараларына жүгінеді.

Соңғы жылдары коммуникацияның дамуында кейбір өзгерістер болып өтті. Қазіргі таңда маркетологтар жаппай сатып алушыларға бейімделуін тоқтатып, жеке сегменттер мен түтынушылар топтарына бағытталған тар көлемді, бір жақты маркетингттік бағдарламалар жасауда. Жаппай маркетингтен оның мамандандырылған түріне ауысуы бұқаралық ақпарат құралдарындағы жаңа буынның — Web-парақтар және Интернет сияқты компьютерлік қызмет көрсетудің туындауына алып келді. Қазіргі тұтынушылар компаниялар туралы мол ақпаратпен қамтамасыз етілген. Әр түрлі арналардан келіп түсетін ақпараттар бір-біріне қарама-қайшы болмауы керек, өйткені ол тұтынушының көңілінде күдік тудыруы мүмкін. Сондықтан маркетологтар өзі арналарының қызметін үйлестіре білуі қажет. Қазіргі таңда интегралданған маркетингтік коммуникация (ИМС) тұжырымдамасын қабылдаған компаниялар көбеюде. ИМС-компания мен оның тауарлары туралы тұтынушылардың сенімді түсінігін қалыптастыру мақсатында жүргізілетін коммуникация арналарының (жарнама өткізуді ынталандыру, дербес сату, РR) жұмысын жүйелі түрде үйлестіруге бағытталған түжырымдама. ИМС коммуникация құралдарын оңтайлы іріктеп алуға және бірыңғай жылжыту стратегиясын жасауға мүмкіндік береді.

22. Маркетингтік коммуникацияларды жоспарлауды жүргізу туралы баяндаңыз

Көптеген фирмалар көп жылдарға арналған жоспарсыз жұмыс істейді. Жаңа фирма басшыларының ондай жоспар құрастырыруға уақыты болмауы мүмкін. Ал бұрыннан келе жатқан фирма басшыларының көпшілігі жоспарсыз-ақ жұмыс жүргізуге болады деп ойлайды. Өйткені олардың ойы бойынша нарықтағы жағдай тез өзгеріп жатады. Сондықтан жоспармен бәрін қамту мүмкін емес, жоспарға кеткен шығын босқа қалады деп өздерін ақтауға тырысады. Осы тәрізді себептерге байланысты көптеген фирмалар көп жылдарға арналған жоспарлау жұмысын жүргізбейді. Ал шындығына келетін болсақ, тәжірибе көрсетіп отырғандай келешекке арналған жоспарлау көптеген жеміс береді. Мелвилк Бринч жоспарлаудың төмендегі жақтарын атап көрсеткен:

1) Келешекке арналған жоспарлау фирма басшыларын іс келешегін алыстан ойлауға, оны күні бұрын білуге итермелейді;

2) Алдағы бақылауға алынған іс-әрекет көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді.

3) Фирма әрекеттерін ұтымды үйлестіруге көмектеседі;

4) Фирма өзінің міндетін және саяси мақсатын анық белгілей алады;

5) Фирманың күтпеген кездейсоқ өзгерістерге күні бұрын дайын болуына мүмкіндік береді;

6) Фирманың барлық бөлімшелерінің өзара дұрыс байланысын, орнатуға көмектеседі:

Маркетингтік қызметтердің ең маңыздылары болып нарықты зерттеу және тауар өндіруші кәсіпорынның нарықтық мүмкіндіктерін талдау және жоспарлау, маркетингтік саясаттық кешенін құрастырып және іске асыру танылды. Осы жерде айта кету керек, маркетинг ғылыми — зертеу жұмыстарын (ҒЗЖ), өндірісті, жоспарлауды және т.б. кызметтерді өзі атқармайды, ол тек осы және басқа қызметтердің түрлерін, тауар өндірушінің нарықтык мақсаттарын ескере отырып, қамтамасыз етеді.

Ұзақ мерзімді жоспарлау жүйесінде кәсіпорынның болашақ жағдайын анықтауда негізгі мән құрылған тенденциялар экстрополяциясына беріледі. Осы кезде кәсіпорынды басқаруда болашақта іскерлік нәтижелері жақсарып, ұзақ мерзімді жоспарға неғұрлым жоғары көрсеткіштер енгізетін тұжырымдамаға келеді. Бұл әдіс тұрақты экономика дамуы шарттарында толығымен жүзеге асады.

Маркетинг жоспарларын құру әдістеріне қарай келесі түрлері бар: жоғарыдан төмен жоспарлау; төменнен жоғары жоспарлау; екі бағыттық жоспарлау. Маркетингтің жоспары мынадай кезеңдерді қамтиды:

1.Ситуациялық талдау (SWOT – талдау, strengths – күшті жақтары, weaknesses — әлсіз жақтары, oportunіtіes – мүмкіндітері, threats – қауіптері, яғни алғашқы әріптерімен аталған);

2. Маркетинг мақсатарын белгілеу;

3. Маркетинг стратегияларын анықтау;

4. Бағдарламаның тәжірбиелік жүзеге асуын жетілдіру;

5. Маркетинг бюджетін құру;

6. Бақылау.

Маркетинг жоспарлаудағы қазіргі кең тараған ұғымы инвестициялық жоба немесе бизнес — жоспары. Бизнес – жоспар – бұл кәсіпорын мақсаттарын көрсететін және жобаны жүзеге асырғаннан кейінгі сипатын көрсететін нақты құрылымды жоспарлық құжат. Бизнес – жоспарда ең бастысы және маңызды бөлім деп маркетинг жоспарын айтуға болады. Жоспарлау кез келген бастаманың үлкен немесе кішілігіне тәуелсіз іскерліктің бір бөлігі болып табылады. Бизнес – жоспар – бұл жоспарлау құжаты, мүмкіндіктерді қолдануға негізделген компания басшыларының бизнесті бастау немесе кеңейту үшін мүмкіндіктерді талдап нақты жағдайды бағалау. Бизнес – жоспар – бұл кәсіпорын мақсаттарын көрсететін және жобаны жүзеге асырғаннан кейінгі сипатын көрсететін нақты құрылымды жоспарлық құжат.

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, бизнеске алғашқы қадам – бұл жоғары деңгейде құрылған бизнес – жоспар. Болашқ инвестор бизнес – жоспарды оқымай кәсіпкермен кездеспейді. Бизнес – жоспар артық ақпараттан тұрмайды, өйткені оны көптеген іскер адамдар көріп пайдаланады.

Бизнес – жоспар өз ісінің болашақ дамуын анықтауда кәсіпорынға көмектеседі, өз бизнесінің жобасын бағалап және ағымды операцияларды бақылап болашақта өзгеріс мүмкіндіктері мен мәселелерді болжап өз ісінің өсу болашағын анықтайды. Сонымен қатар ол шетелдік серіктестерді тарту үшін қолданылып қаржы алу немесе біріккен жобаларды ұйымдастыру, біріккен кәсіпорындар құру үшін қажет.

Бизнес – жоспар келесі мәселелерді шешу үшін қажет:

— Кәсіпорының мақсаттарын қалыптастыру, нақты сандық көрсеткіштерді жүзеге асыру және ұйымдастырушылық бағдарламарды құрастыру;

— Қойылған мақсаттарға жетуді қамтамасыз ететін өзара байланысқан өндірістік, маркетингтік және ұйымдастырушылық бағдарламаларды құрастыру;

— Қаржыландырудың қажетті көлемін анықтау және оның көздерін іздестіру;

— Жобаны жүзеге асыру кезінде кездесетін қиыншылықтар мен мәселелерді анықтау;

-Жобаны жүзеге асыру үрдісін бақылау жүйесін ұйымдастыру;

-Инвесторларды жобаны қаржыландыруға тартатын түбегейлі негіздеуді дайындау.

Маркетинтік жоспарлау үрдісі келесі қалыптасқан әдістемемен кәсіпорындағы стратегиялық маркетинг және маркетингтің стратегиялық жоспарлау үзіліссіз процестерімен жүреді.

23. Өнеркәсіп және тұтыну рыноктарындағы брендинг ерекшеліктерін қарастырыңыз

Брендті жасаудағы немесе дайындаудағы кез – келген бағдарламада мән беретіні бұл зерттеудің жүргізілуі, ол барлық кезеңдерде брендингтің негізін құрайды. Сондықтан зерттеу негізінен бірінші және соңғы кезеңдерде жүргізіледі. Сонымен қатар, зерттеудің тек қана мамандардың, маркетологтар мен жарнамалаушылардың қоғаммен байланыс жасауындағы міндетті дағды екенідігін ғана емес, бренд – менеджерлер үшін де маңызды екенін есте ұстаған жөн. Зерттеу нәтижесінде пайда болған ақпарат белгісіздікті азайтып, шешім қабылдауға мүмкіндік береді.
Нарықта пайда болған кез-келген тауар өзі туралы әртүрлі оң және теріс әсер қалдырады, ол тұтынушы тауар жайлы білгеннен бастап шарасыз пайда болады. Бұл ассоциация, тұтынушыға тауар туралы түсініктің жетуі бренд деп аталады. Бренд – бұл тұтынушы ойындағы тауар туралы әсер, қандай да бір тауарға ойша берілетін анықтама. Брендтің пайда болу үрдісі мен басқаруы брендинг деп аталады. Ол өзінде құрылу, күшею, репозициялану, жақсару және даму сатыларының өзгеруі және оның кеңею және тереңдеу процестерін қоса алады. Брендинг – бұл ерекше әсер қалдыратын, брендке мақсатты нарықтағы қатынасы және жалпы имиджге өзінің үлесін қосу болып табылады. Брендингтің технология ретінде идеясын, өзіне белгілі бір кезекті іс-әрекеттер мен процедураларды қамтуға және оларды үлкен немесе кішірек табыспен (успех) қайталауға болады. Н.Тесакова және В.Тесакова бойынша брендингтің технология ретінде өткен ғасырдың 30-ы жылдары АҚШ-та пайда болды. Дәл сол жақта ұзақ жасаған брендтер бар, мысалыға, Coca-Cola (1893 ж. құрылған), Codak (1888 ж.) және т.б. Кез келген технологияның ерекшелігі, соның ішінде гуманитарлық, әр түрлі аяқ асты іс-әрекеттерде жеке технологиялық сатысының (звеньев) болуымен қорытындылады, олардың кезекпен орындалуы нақты бір результатқа жеткізеді. Оның ғылымилығы мен дәлдігі бойынша, брендингтің теориясы мен практикасы біршама анықталған приемдарының саны қазірдің өзінде брендингтің табысты бизнестің ажырамас бөлігі екенін көрсетеді.

Брендинг, креатив және дизайн – сауда белгісінің жетістігін ғана қамтамасыз етіп қоймай, оны нағыз брендке айналдыратын кез келген компанияның ажырамас атрибуттары. Себебі брендинг – бұл құрамына нейминг, корпоративтік стильді қалыптастыру, дизайн мен креативті жарнамалық тұжырымдамалар, брендбукті құру және компанияның имиджін қалыптастыру кіретін кешенді іс-шаралар.

Фирмалық стильді әзірлеу дегеніміз фирмаға қатысы бар барлық объектілердің (өнімдер, қаптамалар, тауарлар, үй-жайлар, жабдықтар, құжаттамалар, жарнамалар, киімдер және т.б.) сыртқы түр-сипатының біртұтастығын қалыптастыратын элементтердің (белгілі бір графикалық объектілер және қаріптік шешімдер) жиынтығын және ұштастырылуын білдіреді.

Фирмалық стильдің өзі кез келген қазіргі заманғы компанияның басты жарнамалық және маркетингтік аспаптарының бірі болып табылады және компанияның нарықтағы беделінің және танымалдылығының өсуіне септігін тигізіп, оның тұтынушылармен жарнамалық байланыстарының тиімділігін күшейтіп, серіктестерінің сенімін тудыруы қажет.