Тікелей инветицияларды артықшылықтары мен кемшіліктері. Портфельді инвестициялар

Тікелей инвестициялар – инвестициялык жобаны жүзеге асыру кезінде инвестолардын сол жобаны басқарып, бақылап, жүзеге асырып отырады. ТИ артықшылықтары:

1)шетел мемлекетінің қысымы жоқ – өз тауар шығарушысын қорғайды.

2) сауда барьерлерін айналыпп өтеді: тура жәнее жанама.

3) ондіріс пен тауарларды сату көлемін арттыру – сол ел адам-н партнер болу баскару да, маркетингтік және лицензиялық қамт ету.

ҚР-сы үшін тура шетел инв. артықшылықтары:

1. алынған капиталды рационалды турде қолданылады, жаңа өндірістік технологияларды құруға қатысып тауарларды өткізу нарығын жетілдіріп, өз қаржылық және экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

2. аренда мен коценссий өз шаруашылық әрекеттерін дамытуға мүмкіндік туғызады, яғни ҚР «концессия» туралы Заңы жүрмейді, сондықтан да мемлекет территориясында заңды турде жауапкершіліктен босатылады. Ол өз өндіріс меншігін, шаруашылық жолға алу үшін шарттары оңайтылған б-ы.

3. монополизммен күресі, яғни ішкі нарық пен бәсекелестердің дамыту, оның арқасында мемлекет өзінің ұлттық өндіріс кштерін дамытады. Ал бұл өз кезегінде шығарылатын өнімнің, көрсет-н қызметтің сапасын жоғарлатады, сондай-ақ нарықта өнім түрі көбейеді.

Кемшіліктері:

1) ұзак мерз.(болмаган жерден каражат керек, яғни қандай да болмасын өндірістік жоспарланбаған шығындар шығып қалуы мүмкін, ол өз кезегінде форс-мажорлық себептерге байл.)

2) тәуекелі бар (әр жоба түрі ерекше болуы керек, яғни технолог-к жобалар немесе ноу-хау өз күмәнін тудырады, яғни бұл жаңа бір өндіріс түрі немесе жаңа жоба болып келеді, оған нарықты зерттеп, барлығын тура санап, есептеу қиын, себебі, қоғамның оны қалай қарса алатыны, сондайақ оған сұраныс болады ма деген сұрақтар туындайды)

3) шетел мемлекетін саяси озгерістері немесе заңнамалық өзгерістері (яғни, кедендік баждарды көтеру, экспорт-импорт салық салу механизмі өзгертіледі.)

4) шетел мемлекетінің экономикалык көрсеткіштерінің төмендеуі, яғни инфляци я, сол мемлекеттің ұлттық валютасы өседі, немесе төмендейді.

Портфельді инвест-р. Портфельдік инв. – бағалы қағаздарға капиталды болашақта пайда табу мақсатында салынған қор нарығының конъюнктурасының өзгерісіне икемділігі б.т. Портфелъдік (қаржылық) инвестициялар, мемлекеттік, муниципальдық өзін-өзі басқару органдардың корпоративтік компаниялардың шығарған акцияларына, облигацияларына және басқа да бағалы қағаздарына жұмсаған ақша қаражаттары. Портфельдік инв/я – кор нарыгынын озгеру конъюнктурасына байл. бағалы кагаздарды кайта сату максатында багалы кагаздарга салынатын капитал. Бұл инвестиция тәуекелі жоғары, алайда оны төмендетуде диверсификациясы колд-ы.

Портфельдік инвестицияны жүзеге асыру барысында инвестор пайыз немесе дивиденд түрінде табыс алады жөне өтімді резервтерін қалыптастырады. Портфельдік инвестицияны уақытша бос ақша қаражаты бар банктер, инвестициялық компаниялар және фирмалар жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасында портфельдік иневстициялардың құрылымында корпоративтік бағалы қағаздарға қарағанда мемлекеттің бағалы қағаздарына жұмсалымдардың үлесі біршама жоғары. Оның себебін мемлекеттің бағалы қағаздарына салынған қаражаттың сенімділігін, яғни тәуекелге ұшырамайтынан көруге болады. Ал корпоративтік бағалы қағаздар қаншалықты табысы жоғары болса, соншалықты олардың тәуекелі де жоғары болып келеді. Портфельдік инвестиция - бұл озінің портфеліи курап алумен байланысты жане багалы кагаздар мен баскадай активтерди сатып алу болады. Портфель - бұл әртүрлі инвестициялык кұндылыктардың бірігіп жыйнақталғаны болады да, салым иесінің нақтылы инвестициялық мақсатқа жетуіне қызмет көрсететін құралы. Портфельге бағалы кағаздардын бір түрі немесе әртүрлі инвестициялық бағалылықтар: акциялар, облигациялар, жинақ жане депозиттік сертификаттар, аманаттық куәліктер, сақтандыру полистер және басқалары кіреді

10. 11. Инвестициялык жоба Инвестициялық жобаның өмірлік циклі.Инвестиц жоба – алга койган максатка жету ушин кандай да бир жобага капитал жумсаумен б/ты жасалатын уйымдастыру экон/к шешимдердин жуйесин билдиреди. Инв/у объектилери мынадай белгилерине б/ты жиктеледи: 1)жобанын колемине карай: шагын ( 10-15 млн.$ капитал жумсауды кажет ететин,енбек шыгыны 40-50 адам сагаттык жобалар) – ондиристи кенейту, шыгарылган оним турлерин арттыру жоспарын билдиреди; ири ( капитал жумсалымы 1 млрд. $ н/е оданда коп,енбек шыгысы 2 млн. Адам сагатык жобалар) – ишки ж/е сырткы суранысты камт/з ету ушин кажетти онеркасип онимдерин шыгару жоспары; орта ( шагын ж/е ири жобалардын арасында болатын жоба) – ондиристи кайта куру ж/е техн/к жагынан кайта каруландыру жопары б/п табылады.2) иске асыру мерзимине карай: кыска, орта,узак. 3) тауелсиздик дарежесине карай: озара б/ты жобалар – бир биринсиз иске асырылмайтын жобалар; озара тауелсиз жобалар – биринин жузеге асуы екиншисине карама-кайшылык тудыратын озара б/ссыз жобалар; Барлық жобалар 4 типке бөлінеді:1) тәуелсіз - егер біреуінің қабылданған шешімдері екіншісінің іс-әрекетке әсер етпейтін болса, 2) өзара бір-бірін жоққа шығару - Егер бірінші жобаның тиімділігі басқа жобаны қабылдаған кезде тиімділігі 0-ден ↓. 3) өзара орнын толтыру - Егер 1 жобаны қабылдаған кезде ІІ-ң тиімділігі төмендесе, бірақ ол жоқ болып кетпейтін болса. 4) өзара әсер ету - Егер жобаны жүзеге асыруда олардың қосымша тиіңмділігің бірігіп жүзеге асыруы. жобалык айналымнын кезендери: 1)инв/у алдындагы кезен: инв/я/к мумкиндиктерди талдау, жобаны даярлау (бизнес жоспары), техн/к-экон/к ж/е каржалак тиимдилигин багалау, жоба б/ша шешим кабылдау. 2) инв/я/у кезени: келиссоздер ж/е контрактилерди жасау, жобалау, курылыс, маркетинг, окыту. 3) жоба онимин пайд/у кезени: кабылдап алу ж/е иске косу,кенеюи ж/е жанарту., инв. жобаны ұйымдастыру және басқару. И.ж. өмірлік циклі – инвестициялық идеяның пайда болған кезі мен оның толық жүзеге асырылған, ал қажет кезінде жойылған сатысына дейінгі уақыт аралығын айтамыз. Өндірістік и.ж. ұйымдастыру кезінде ол міндетті түрде үш сатыдан өтеді, олар: инвестицияға дейінгі, инвестициялық және жүзеге асырылу сатысы. Ал осы сатылар өз кезегінде кезеңге бөлінеді.

Инвестицияға дейінгі саты бірнеше кезеңнен тұрады: инвестиц-қ мүмкінд-ді анықтау, жобаның альтернативті нұсқалары және алдын ала жоба таңдау, ТЭН дайындау, жоба б-ша қорытында және инвестициялау б-ша шешім қабылдау. Осы сатыны жүзеге асыру үшін бүкіл капиталдық шығындардан 0,8%6 ал ірі жоба үшін 5% құрайды.

Инвестициялау сатысы – мұнда кеңес алу көп уақыт алады, бірінші кезекте жлбаны басқару саласында. Осы инв. саты өзі бірнеше кезеңге бөлінеді: 1. жоба үшін құқықтық, қаржылық және ұйымдастырушылық негіз салынады. 2. нег. жобалық жұмыстарды қоса, керекті технологияларды сатып алу. 3. келісімдерге отыру, тендерлерге қатысу 4. жер сатып алу, құрылыс материалдарын және құрал-жабдықтарды орнықтыру. 5. өндіріс алдындағы маркетинг, жабдықтау мәселесін шешу 6. персоналды қабылдау және оларды мамандандыру 6. жүзеге асыру және қолдану.

Негізгі құралды іске асырғаннан кейін, яғни ол ғимарат сатып алу болсын, не басқа маңызды активті іске қосқаннан бастап, и.ж. үшінші сатысы – жүзеге асыру басталады. Бұл кезеңде өндіріс жүре бастайды, өнім өндіріледі, қызмет көрсетіледі.

Соңғы сатысының проблемаларын қысқа және ұзақ мерз. позициялардан қараст-н жөн. Қысқа мерз. өндірістің басталуы, мұнда техника, құрал-жабдық жағынан проблема болуы мүмкін, ал ұзақ мерз. ұстанған стратегия мен жалпы өндіріс мен маркетинг шығындарының өзін-өзі ақтауы. Егер де осы кезде қандай да болсын проблема орын табатын болса, бұл өзекті өзгерістер мен үлкен шығындарды өажет етеді.

Жобаны басқару – кәсіпорынның мақсатына жету үшін және жоспарланған нәтижелеге жету үшін, жоба мазмұны б-ша келісудерге келіп, жобаның бүкіл өмірлік циклінде біліктілікті, тәжірибені, және жаңа технологияны қолдана отырып басқару болып келеді. Әр сатыда и.ж. басқарудың топтық үрдісі жүреді: 1. инициация – жобаны іске асыру б-ша шешім қаб-ды. 2. жоспарлау – жоба мақсаты анықталып, оған жетудің ең тиімді жолы таңдалады. 3. жүзеге асыру – адам мен басқа ресурстарды іске қосу. 4. бақылау мен түзету – орындалып жатқан жұмыстарды бақылау, оған өзгертулер енгізу. 5. жобаны аяқтау – жобаның нәтижелерін шығару және есеп беру.

12. инв жобаны қаржылық талдау. Қаржылық талдау – бұл шаруашылық іс-әрекетінің қаржылық талдауының бір бөлігі болып табылады. Инвестициялық жобадағы қаржылық талдау негізгі мақсаттары келесілер болып табылады:кәсіпорынның қаржылық жағдайы және мүмкіндіктерін анықтау.инвестицияға деген қажеттіліктерін анықтау. жобаны жүзеге асырудағы мақсаттылығын анықтау.Қаржылық талдау қаржылық есеп негізінде жүргізіледі, яғни шығындар мен табыстар жөніндегі есеп берумен кәсіпорынның қаржылық жағдайының негізгі анықталатын табыстары мен шығындары жөніндегі балансында жүргізіледі. Қаржылық талдаудың келесідей негізгі әдістері бар:

горизонтальды талдау әдісі – бұл базалық мәліметтерді есеп беру мәлімдемесімен салыстыруда негізделеді.Вертикальды талдау әдісі – бұл бірнеше коммерциялық көрсеткіштердің 1 көрсеткішке қатынасын есептеу болып табылады. Бұл талдау әдісі арқылы үлес салмақ есептеледі.Факторлы талдау әдісі – егер 1 көрсеткш жеке көрсетілсе, онда оны сол 1 көреткішке көбейте жіне бөле отырып, факторлы модельдің мультипликаторын алуға болады.

Салыстырмалы талдау әдісі – бұл кәсіпорынның салада алатын орнын анықтау үшін қолданылады.Индекстік талдау әлісі – бұл уақыт пен кеңстікті қарстыратын көрсеткіштердің мәндерін сипаттайды. Индекстік талдау арқылы жалпы көрсеткіштің өзіне жеке факторының әсер ету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.

Инвестициялық жобаның жасалынуын қаржылық бағалау – ақша ағымының әрбір кезеңдегі жүзеге асырылуын болашақта пайда алуды және инвестициялық жобаны болашақта жүзеге асыруды түсінуге болады. . Кәсіпорынның қаржылық жағдайы келесідей түрлер бойынша болады: мүліктік жағдайын бағалау – бұл кәсіпорынның активтерінің жағдайымен активтерінің құрылысын сипаттайды. өтімділікті бағалау – өтімділік терминінің екі ұғымы бар: бұл ақшаға айырбасталатын қабылдаулармен сипатталады. 2 ерекшелігімен ерекшеленеді: тез ақшаға ауысуы, ақшаға ауысуы процессінде өзінің номиналдық құнын сақтайды. Баланс өтімділігі – бұл кәсіпорынның айналыс активтерін пайдалану арқылы қысқа мерзімді міндеттер бойынша есеп айырысу қаділетімен сипатталады.Қаржылық тұрақтылығын бағалау – бұл кәсіпорынның өз меншігіндегі қаражаттар есебінен қызмет ету мүмкіндігі және оның сыртқы факторлардан тәуелсіздік деңгейін анықтаумен сипатталады.Іскерлік белсенділікті бағалау – бұл кәсіпорынның нәтижелілігімен сипатталады.Рентабельділігін бағалау – бұл пайданың шығынға, өнім өндіру көлеміне, активтер құрамына қатысатынын анықтайды.

13. Инвестициялық жоба тиімділігін талдау әдістері және сараптау тәртібі. Жалпы инв-лык жобанын корсетк-не 1) коммерц-к н-се карж-к тимд-к – инв. жобаны ж/а қатысуш-ы үшін жобаның іске асуынан туынд-н қарж-қ нәтиж-ін анықт-ы. Оларды екі топқа бөлуге б-ы: 1. өнд. қызм-ң тиімд-ің көрсет-рі, сондай-ақ ж/а к/о-ның ағымдағы ж-е болашақтағы қарж-қ жағд-н сипат-н көрсет-р, яғни оның балансы, пайда ж-е зиян есеб-ң нег. есепт-і. 2. инв. тиімд-тің көрсет-і, чғни ақша ағым-ң жоспары нег. есепт-і. 2) бюджеттик тимд-к – мемлекеттин бюджет есебинен жузеге асырылатын инв/я/к жоба б/ша каржылык тиимдилик. жобаны жүзеге асыру нәтижелерінің бюджеттің табыстары мен шығындарына әсерін көрсетеді. Бул корсеткиштер инв/я/к жобанын иске асуынан бюджетке тусетин салыктык немесе баска да тусимдерге б/ты сипатталады. Тиімділікті тағы да 2 түрге бөледі:жобаның жалпы тиімділігі,жобаға қатысудың тиімділігі. 3) эконом-к тимд-к - жобаны иске асыруга б/ты барлык шыгындар мен натижелерди есепке алатын тиимдилик. Бул корсеткишти аныктаганда мынадай тиимдиликтер ескериледи: 1) жобаны иске асырудан туындайтын алеум/к натижелер, ягни жобанын иске асуынын жумыссыздык маселесин шешуге ыкпалы, жоба б/ша жумыс жасайтын жумыскерлердин тургын уй,турмыс жагайы, денсаулык жагдайына б/ты сурактардын шешилуи. 2) жобанын иске асырудын экологиялык тиимдилиги, ягни коршаган ортаны булдиру корсеткиштери ж/е оган жумсалган шыгындар.

жатады. казирде инвестиц-дын тимдилигин багалау адис-н 2 топка болип карас-га болады: 1) карапайым статист-к 2) дисконттау адиси. Инвестиц-н тимд-н багал-н карапайым адис-н инвес-у сатылу мерзимин есеп-и ж-е таб-ын нормасын карапайым есептеп шыгаруды жаткызуга болады. Жобанын отимд-гин корсет-н статист-к адис-ин ишидеги ен маныздысы кайтарымд-к адиси б/т. Кайтарымд-к адис-ин кемшилиги уакыт факторынын ескерилмеуи инвестиц-к жобанын тимд-гин багалаудын статист-ык адистер-ин бири отимдик-к адиси. Бул адис б-ша шыгын-ды отеу ушин кажетти жылдар санын аныктау ягни табыстыл-ын акша ашымд-ын сомасы мен акша каражат-ын шыгыдалу сомас-ын тенескен мерз-н аныкт-ды. Табыстын карапайым нормасы адиси – бул адис б-ша есептел-ин шама рентадель-ик коэф-не уксас ж-е бир жоспарлау интервалы аралыгында инвестиц-к шыгынд-ын кандай болиги табыс туринде кайтарылатын-гын корсетеди. Табыс нормас-н есептик шамасын табыстылык-н мин. ж-е орташа денг-мен салыстыру нег-де инвестор бер-н инвестиц-к жобаны ары карай талд-ын максат-гы туралы корытынды жасайды. Осы адистин артыкшык-ры: 1) келешекте тусетин тусид-ин кунд-гы есепке алынбайды 2) салыстыру ставкасы рет. алынган таза таб-ын колемине барынша тауелди б/к.

14. Портфельди инвест-р. Портфельдык инв. – бағалы қағаздарға капиталды болашақта пайда табу мақсатында салын-н қор нарығының конъюнктурасының өзгерісіне икемділігі б.т. Портфелъдік (қаржылық) инвестициялар, мемлекеттік, муниципальдық өзін-өзі басқару органдардың корпоративтік компаниялардың шығарған акцияларына, облигацияларына және басқа да бағалы қағаздарына жұмсаған ақша қаражаттары. Портфельдик инв/я – кор нарыгынын озгеру конъюнктурасына б/ты багалы кагаздарды кайта сату максатында багалы кагаздарга салынатын капитал. П.и. тәуекелі жоғары, алайда оны төмендетуде п.и. диверсификациясы колд-ы. Бұл дегеніміз, п.и. құрамы түрлі бағ.қағаз-дан тұрады, ол аймақ бойынша, оның түрлері бойынша, сатып алынған көлемі б-ша, сондай-ақ әр түрлі сала мен түрлі үлкен және сенімді компаниялардың акцияларынан тұрады.

Портфельдік инвестицияны жүзеге асыру барысында инвестор пайыз немесе дивиденд түрінде табыс алады жөне өтімді резервтерін қалыптастырады. Портфельдік инвестицияны уақытша бос ақша қаражаты бар банктер, инвестициялық компаниялар және фирмалар жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасында портфельдік иневстициялардың құрылымында корпоративтік бағалы қағаздарға қарағанда мемлекеттің бағалы қағаздарына жұмсалымдардың үлесі біршама жоғары. Оның себебін мемлекеттің бағалы қағаздарына салынған қаражаттың сенімділігін, яғни тәуекелге ұшырамайтынан көруге болады. Ал корпоративтік бағалы қағаздар қаншалықты табысы жоғары болса, соншалықты олардың тәуекелі де жоғары болып келеді. Портфельдик инвестиция - бул озинин портфеліи курап алумен байланысты жане багалы кагаздар мен баскадай активтерди сатып алу болады. Портфель - бұл әртүрлі инвестициялык кұндылыктардың бірігіп жыйнақталғаны болады да, салым иесінің нақтылы инвестициялық мақсатқа жетуіне қызмет көрсететін құралы. Портфельге багалы кагаздардын бір түрі немесе әртүрлі инвестициялық бағалылықтар: акциялар, облигациялар, жинақ жане депозиттік сертификаттар, аманаттық куәліктер, сақтандыру полистер және басқалары кіреді.

15.

16.

Сурак