Аржылық инвестицияның табыстылығы мен тәуекелі.

Тәуекел – күрделі және көп аспектілі категория болып табылады. Кез келген коммерциялық қызметте белгілі бір тәуекел қатар жүреді. Сол сияқты инв.қызмет те тәуекелге тәуелді болып келеді.

Инв.тәуекел дегеніміз – іс жүзіндегі инв/қ табыстың көлемінің күтілетін табыс көлемінен ауытқу ықтималдығы. Яғни, табыстың өзгеріс шкаласы айнымалы және кең болған сайын тәуекел де жоғары болады.

Инв.тәуекелді анықтау кезінде мына ерекшелікті анықтау қажет:

4) Инв.табыс дәрежесі бойынша,сонымен қатар тәуекелі бойынша іс жүзінде әр түрлі бола отырып,әр түрлі инв.іс-шараға бағыттала алады.

5) Инв.қызмет нәтижесіне әр түрлі фактор әсер етеді.Олар өз ішінде тәуекел деңгейіне әсер ету дәрежесі,сондай-ақ анық еместік деңгейі бойынша ажыратылады.

6) Өткен кезең бойынша ұқсас инв.жобаны, соның негізінде болжауға болатын көрнекті статистикалық ақпарат болмайды.

Әрбір коммерциялық ұйым өз ішінде инв.тәуекелдің пайда болуы мүмкін және оны төмендету шараларын алдын-ала қарастыруға міндетті.

20. Тәуекелді есептеу әдістері. Тәуекел мөлшерін анықтау. Т. есептеудің көптен таралған әдістері: 1. статистикалық әдіс – математикалық статискаға негізделген. орт. арифметикалық өлшем арқылы орт. күтілу нәтижесі анықталады: X=sumxini/sumni, мұндағы хі - әр жағдайға күтілім нәтижесі; ni – частота саны. Алайда бұл нақты нәтиже бермейді, сонд. Ауытқу арқылы талдаймыз. Ол үшін екі критерийді байқаймыз: дисперсия және орт. квад. ауытқу. Статист-қ әдістің нег. артықшылығы – нақты бір уақыт аралығындағы к/о-ның нақты табыстары мен шығындарын көрсетеді. 2. сезімталдық талдау – параметр-ің вариациясы. Бұл ж/а жобаның нәтижелік көрсеткішт-ің қызметтік шарттарға (салық төлемд-ің өзегірісі, баға өзегірісі, орт. айнымалы шығынд-ң өзгерісі) сезімталдығымен анықталады. Нәтижелік көрсеткіштер рет. тиімділік көрсет-і (NPV, IRR, PI, PP), жылдық көрсетк-р (таза пайда, жинақт-н пайда). Сезімталдық әдісі бастапқы мәліметтердің маңызды параметр-н анықтайды және оның критик-қ мәнін анықтайды. Алайда бұл дәістің кемшілігі, іс жүзінде бір экономикалық көрсетк-ң өзгерісі, қалғандарына да әсер етеді. 3. тұрақтылықты тексеру әдісі – критикалық нүктелерді есептеу. Бұл жобаны ең тиімді н-се ең қауіпті шарттарда ж/а сценалийрін талдайды. Әр сценарииде, жобаның ұйымдық-экономикалық көрсеткішт-н зерттейді, оның табысын, шығынан, тиімлділік көрсетк-н және жеке қатысушыларын, яғни мемлекет, халық көрсетіледі. Жобаны тиімді және тұрақты деп атауға б-ы егер, NPV оң мән берсе, жобаның ж/а-ы қажетті резервпен қамтамасыз етілсе. 4. сценарий әдісі – бір кішкене өзгеріске жобаның барлық өзара байланысты факторлар-ң жиынтығы тартылады. Мүмкін болатын сценарииді білікті мамандар барлық көрсеткіштерді ескере отырып жазады, талдайды. Мыс, пессемистік, оптимистік және өмірлік сценарий түрлері. Сценарийлік талдау кезінде, оңай, түсінікті қолд-н әдіс – шішем қабылдау ағашы – бұл графиктер торабы, яғни әр ағаш бұтағы өзінше альтенативті даму нұсқасы. 5. имитациялық моделдеу – статист-қ тәжірибе әдісі, Монте-Карло әдісі – сезімталдық және сценарий талдауларының қосындысы ықтималдық теория негізінде. Жеке бір сценарии құрудың орнына, компьютер имитациялық негізде, жүз шақты жобалардың комбинациясын қараст-ы. Имитациялық моделдеу келесі счема б-ша құрылады: ақша ағынына әсер ететін факторлар құрылады; әр фактор б-ша бөлу ықтималдығы жүргізіледі; компьютер кездейсоқ тәуекел факторының мәнін таңдап, оның бөліну ықтималдығын талдайды; осы тәуекел факторл-ң мәні өзгермейтін факторлармен комбинацияланып, таза ақша ағынының мәнін шығарады; бұл үрдіс 500 рет қайталанылады; қайталану статист-қ және ықтималдық талдауымен толықтырылады. Монте-Карло әдісі, инв. тәуекелдің қатты құралы б/к, ол сыртқы ортаның максималды әсер ететін факторларын көрсетеді. 6. Дисконттау ставкасын өзгерту әдісі – тәуекел үшін сыйақысын қоспайтын дисконт нормасы, инвестициялаудың тәуекелсіз бағыттарының табыстылығын көрсетеді.

21. . Қазақстан экономикасындағы инвестицияның рөлі. Қазірде ҚР-сы тура инвестиц-ды тартуды көздейді, мына себептерге байл-ы: 1. өндірістік тауарлар мен қызметтерге тура капитал салымы б/к, бұл жаңа технологияларды тартады, яғни ноу-хау, жаңа басқару әдістері, маркетинг. 2. елдің сыртқы қарызына жатпайды. 3. ұлттық экономиканың әлемдік эконом-ға бейімделуі, бұл жаңа өндіріс күші. Ал шетелдік тура инв. тарту үшін Қаз-ның инв. климатын дұрыстау керек, ол үшін: 1. Заңнамалық базаны жетілдіру 2. сыртқы және ішкі сауда жүйесін либерализациялау 3. жеке меншік секторын құру 4. нарықтық құрылымды дамыту 5. банктік жүйенің тұрақтылығы. 6. валюталық нарықтың дамуы 7. мемлекеттік орган-ғы басқарушылық шешімдерді дұрыс қабылдау және т.б. мәселелерді шешу қажет. Шетел инвесторлары үшін маңызды рөлді Заңнамалық база ойнайды, сонд. елімізде қазірде мынадай Заңнамалық актілер: 1. инвестор мүддесін қорғауда мемлекеттік кепіл беру. 2. пайданы еркі б-ша қолдану, капиталды шығару. 3. к/о тіркеудің оңайтылған түрі. 4. шетел к/о-ның объектілерді с/а еркі. 5. баға құру нарық жүйес-ің дамуы 6. кәсіпкерлік бостандық 7. экономиканың басымдылық секторларына инвестициялауда жеңілдіктер мен преференциялардың болуы. Ал еліміздің стратегиялық басымдылық секторы болып: өндірістік құрылым; өңдеу өнеркәсібі; Астана, Алматы объектілері; Тұрғын-үй, әлеуметтік сала объектілері, туризм; ауыл шаруашылығы.

22.ҚР-дағы инветиц-ық қызмет. Шетелдік ж-е отандық инвесторлар. Инвестциялық қызметтің объектілеріне экономиканың барлық салаларындағы жаңадан құрылған және жаңғыртылған негізгі қорлар мен айналым құралдары, бағалы қағаздар, мақсатты ақшалай салымдар, ғылыми-техникалық өнімдер, интелектулальдық құндылықтар, меншіктің басқа да құндылықтары, сондай-ақ мүліктік құқықтар жатады.Инвестициялық қызмет субъектілеріне заңды және жеке тұлғалар, соның ішінде шетелдік тұлғалар, мемлекет және халықаралық ұйымдар жатады.Инвестициялық қызмет субъектілерін мынадай категорияларға бөліп қарастырады: .Инвесторлар (қаражат салушылар), соның ішінде: салымшылар; тапсырыс берушілер; несие берушілер; сатып алушылар; Мердігерлер (жүмысты атқарушылар).Жабдықтаушылар; Мемлекет; Халықаралық қаржы-несие ұйымдары.

ҚР заңына сәйкес инвестициялық қызмет — Қазақстанда заңға сәйкес инвестиция деп кәсіпкерлік іс-әрекет және басқа да пайда әкелетін іс-әрекет объектілеріне салынатын ақша қаражаттары мен бағалы қағаздарды айтады. Кәсіпкерлік қызметте қолданылатын нақты активтерді ұлғайту н-се құруда, немесе коммерц-қ ұйымдар-ң жарғылық капиталына қатысатын заңды және жеке тұлға-ың қызметі. Кейбір экономикалық әдебиеттерде инвестициялық қызмет — пайда табу немесе қандай да бір тиімділікке қол жеткізу мақсатында инвестиция жұмсау және іс-тәжірибелік әрекеттер ретінде түсіндіріледі.

Инвестициялық қызметтің қатысушылары – жеке және заңды тұлғалар, мемлекет, сол сияқты шетелдік инвесторлар бола алады. Берілген жағдайдағы әңгіме коммерциялық банктердің инвестициялық қызметіне қатысты. банктердің инвестициялық қызметі деп, банктердің салыстырмалы ұзақ мерзім ішінде қызмет ететін бағалы қағаздарға ақша қаражаттарын салу. Коммерциялық банктердің инвестициялық қызметінің мақсаты – қаражаттардың сақталуын қамтамасыз ету, диверсификацияны, табысты және өтімділікті қамтамасыз ету. Шетелдик ж/е отандык инвесторлар. Отандық және шетел инвесторлары ҚР «Инвестициялар» тур. Заңына сәйкес өз іс әрекетін жүзеге асырады. Сол заңға сәйкес инвесторлар, өз қаражаттарын өз қалауы б-ша объекті таңдап, соған салады. Сондай-ақ, кей ҚР-ның қауіпсіздік, қорғаныс жағынан қоғамға қаіпті н-се зиян келтіретін салаларға инвестиция құю тиым салынған н-се мұлдем болмайды. Инвесторлардың құқықтары мен мүдделері Қр Конституциясымен және басқа заңнамалық актілермен, халықаралық келісімдермен қамтамасыз етілген. Егер де инвесторға ҚР-ның Заңнамалық актілерімен сәйкес келмейтін актілерді шығарып, зиян келтірсе н-се шығынға ұшыратса, оған зиянды толық өтеуі тиіс. сондай-ақ лауазымды тұлғаладың заңсыз іс әрекетінің салдарынан инвесторға зиян келтірілсе, ҚР-ның Азаматтық Кодексіне сәйкес іс шаралар жүргізіледі. республикамыз, ҚР мен инвесторландың арасында толтырылған келісім шарттың барлық шарттарын сақтау мен ұстануды кепіл етеді, тек келісімге екі жақ келісімімен енгізілген өзгерістер болмаса.

Инвестицияларды мемлекеттiк қолдаудың мақсаты экономиканың дамуы үшiн қолайлы инвестициялық ахуал жасау және осы заманғы технологияларды қолдана отырып, жаңа өндiрiстер құруға жұмыс iстеп тұрғандарын кеңейту мен жаңартуға, қазақстандық кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруға, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғауға инвестицияларды ынталандыру болып табылады.Мемлекеттік органдардың инвесторларға қатысты қызметінің жариялылығы және инвесторлардың инвестициялық қызметті жүзеге асыруға байланысты ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының инвесторлардың мүдделерін қозғайтын ресми хабарлары және нормативтік құқықтық актілері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жарияланады.

2. Миноритарлық инвесторларды қоса алғанда, инвесторлардың заңды тұлғаларды тіркеу туралы, олардың жарғылары туралы, жылжымайтын мүлікпен мәмілелерді тіркеу туралы, берілген лицензиялар туралы ақпаратқа, сондай-ақ олардың инвестициялық қызметті жүзеге асыруымен байланысты коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтымайтын Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен көзделген өзге де ақпаратқа еркін қол жеткізуі қамтамасыз етіледі.
Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.02.19. N 230 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.