Глоссарий. Абсентизм - халықтың саяси өмірге немқұрайды, селкос қарауы, азаматтық міндетті атқарудан бас тартуы

Абсентизм - халықтың саяси өмірге немқұрайды, селкос қарауы, азаматтық міндетті атқарудан бас тартуы

Абсолютизм– жоғары өкімет билігі шексіз жеке-дара бір адамның қолында тұрған мемлекеттік басқарудың түрі.

Автаркия– елдің экономикасын басқа елдердің экономикасынан оқшауландыруға бағытталған ұлттық мақсат.

Автономия – бір мемлекеттің шенберінде өзін-өзі басқаруға құқық берілген саяси – ұлттық құрылым

Альянс– ортақ мақсаттарға жету үшін келісім – шарт негізінде жасаған ұйымдардың одағы, берлестігі.

Апартеид– нәсілдік жағынан бөлу, қорлау саясаты. Ол сайлау құқығынанайыру, бірдей еңбекке төмен ақы төлеу, көшіп-қонуды шектеу және т.с.с. көрініс береді.

Бипатридтер– бір мезгілде екі немесе одан да көп мемлекеттердің азаматы болып есептелуі.

Вето– тыйым салу

Вотум- өкіметке және оның кейбір мүшелеріне сенім білдіру немесе сенім білдірмеу мақсатындасайлау арқылы қабылданған шешім.

Геноцид- адамдарды шығу тегіне, бір ұлттың, діннің өкілі болуына байланысты әдейі қыру немесе қудалау

Геосаясат- сыртқы саясатты географиялық факторларға байланысты жүргізетін саясат.

Декларация– үкіметтің, саяси партияның, халықаралық ұйымның атынан қандай болмасын негізгі қағидаларды, мақсат- мүдделерді жариялайтын мәлімдеме.

Деморкация –екі елдің жерін анық бөліп тұратын шекара.

Депортация– жеке адамдарды, халықтарды еріксіз, күшпен жер аудару.

Диверсификация– мәселенің әр түрлі, жан-жақты қаралуы, дамуы, саяси қызметтің көп түрлілігі.

Дискриминация- нәсіліне, ұлтына, дініне немесе саяси қозқарастарына және т.т. байланысты адамдарды құқығынан айыру және шектеу.

Диссидент – үстемдік етуші, билеуші идеологиямен келіспеген адам.

Еуропарламент– еуропалық бірлестіктің 12 елін қамтитын мемлкетаралық саяси мекеме. Оған кіретіндер Бельгия, Германия, Дания, Ирландия, Испания, Италия, Люксембург, Нидерланды, Португалия, ұлыбритания, Франция. Ол 5 жылда бір рет осы елдер халықтарының тура дауыс беруі арқылы сайланады.

Идеология – белгілі бір әлеуметтік топтар, таптар, партиялар және т.б. мақсаттары мен мүдделерін бейнелейтін, үстемдік етіп отырған қоғамдық қатынастарды орнықтыруға немесе оларды өзгертуге қызмет ететің тұжырымдамалардың, пікірлердің, идеалдардың жүйесі.

Инагурация –мемлекет басшысының өз қызметіне салтанатты түрде кірісуі

Кворум – құрылтайшы органның жұмысын бастау немесе шешім қабылдау үшін оған қатысушылардың қажетті саны. Ондай саны жетіспей қабылданған мәжіліс шешімі заңсыз болып саналады.

Кооптация– белгілі бір сайланбалы органға қосымша жаңа мүшелерді сайлаушылардың дауыс беруінсіз осы органның шешімімен кіргізу.

Лобби – белгілі бір заң жобаларына, қабылданатың шешімдерге ықпал ету мақсатында әрекет ететін ерекше саяси ұыйм

Люмпен – қоғамның азғындалған бөлігінің жалпылама аты.

Маргиналдар– белгілі бір себептерге байланысты қоғамның негізгі әлеуметтік тобына, табына кірмей қалған аралық жағдайдағы адамдар.

Мәміле – дау-жанжалға қатысушы жақтардың өзара кешірімділік білдіріп, ымыраға келуі.

Меморандум– дипломатиялық хат жазысудың бір түрі. Ол жүргізілетін келіссөз мәселелерінің заңдылық жақтарын дамытады, негіздейді.

Менталитет– адамның, топтың, таптың, халықтың дүниетанымы, өмірге, саясатқа, билікке қатынасы.

Мораторий– ішкі және сыртқы міндеттемелерді орындауды уақытша тоқтату, үзіліс жариялау

Муниципалитет– кейбір елдерде өзін-өзі басқаратын аумақтық қоғамдастық, жергілікті өзін-өзі басқару органы.

Нәсіл – шығу тегіне және әр түрлі тұқым қуалайтын ерекшеліктеріне байланысты бірлескен адамдар тобы. Негізгі нәсілдерге негроидтар, монголоидтар және европеидтар жатады.

Нота –бір мемлекеттің екінші мемлекетке ресми дипломатиялық хаты.

Оккупация– бір елдің жерін екінші мемлекеттің әскер күшімен уақытша басып алуы.

Охлократия – қоғамдық өмір жағдайына қанағаттанбай мемлекеттік мекемелерді басып алып, ойран салған, демократияны теріс түсінген тобыр билігі.

Пакт– халықаралық келісім.

Парафирование– халықаралық келісімге уәкілдердің алдын ала қол қоюы немесе оның жеке баптарын мақұлдау арқылы келісімнің тексіне көрсетуі.

Пауперизм – біраз халықтың қайыршылауына, жаппай – жарлы-жақыбайлық.

Пацифизм– соғыстың қандай түріне болмасын қарсы тұрып, бейбітшілікті жақтайтын ағым, қозғалыс.

Плебисцит – ерекше маңызды мәселе туралы барлық халықтын пікірін сұрау, анықтау.

Прерогатива – белгілі бір мекеменің немесе лауазымды адамның жеке – дара құқығы.

Пролонгация– белгілі бір саяси келісім – шарттың мерзімін созу.

Протекторат – күшті мемлекеттің әлсіз мемлекетті формальды түрде қамқорлыққа алуы.

Ратификация– мемлекеттер арасындағы жасалған шартты жоғарғы өкімет орындарының бекітуі.

Реабилитация– жазықсыз айыпталған адамды ақтап, жақсы атын қалпына келтіру.

Регент – монархиялық елдерде монархтың жасы толмағандығына, ұзақ науқасқа шалдығуы немесе орнында болмауына байланысты мемлекеттік уақытша бақаруға тағайындалған адам.

Репатриация– соғыс кезінде тұтқындалған адамдардың, босқындырдың, саяси және т.с.с. себептермен басқа жерге қоныс аударғандардың өз еліне қайта оралуы.

Саммит - сыртқы саяси келісімдер жүргізіп, шешімдерге келу үшін мемлекеттердің жоғарғы басшыларының кездесуі.

Сегрегация– халықты нәсілі бойынша еріксіз топтпрға бөлушілік

Сионизм – еврейлердің ұлттшылдық идеологиясының бір түрі.

Стагнация – саясатта, экономикада, мәдениеттегі тоқырау.

Терроризм– саяси себептермен жеке адамдарды, көпшілікті қорқыту, жазалау мақсаттарындағы қылмыстық әрекет.

Толеранттық– басқалардың пікіріне, сеніміне, тәртібіне шыдамдылық көрсету, саясатта алуан пікірлікті, оппозицяның кең мағынасында жұмыс істеуіне мүмкіндік беруді, олардың ой – пікірлеріне түсіністікпен қарауды білдіреді.

Триумвират – саяси және әскери үш қайраткерден тұратын одақ.

Ұлтшылдық– ұлттық жекешелікке, артықшылыққа, басқа үлттарға сенбеушілікке және бір ұлтты екінші ұлтқа қарсы қоюға бағытталған саясат, идеология, психология.

Хартия – жекелеген мемлекеттік немесе халықаралық жарғылар. Хунта – Испания, Италия, және Латын Америкасы елдеріндегі қоғамдық – саяси ұымдардың, бірлестіктердің аты; үкімет басына заңсыз келген және өктемдік әдіс – тәлілдермен басқарушы топ.

Шовинизм – ұлттық ерекшеліктерді дәріптейтін, бір ұлттың мүддесін басқа халықтардың мақсатына қарсы қоятын, ұлтаралық өшпенділікті қоздыратын, ұлтшылдықтың шектен шыққан түрі.

Экстремизм– саяси және басқа максаттарға жету үшін заңсыз, күштеу, зорлау тәсілдерін пайдаланатын әрекет.

Электорат– халықаралық ұымдарға, мемлекет басқару органдарына, жеке қызметкерді сайлау кезінде дауыс беруге құқығы бар адамдар тобы.

Эмиссар –саяси немесе мемлекеттік ұйым тарапынан құпия тапсырмамен жіберілітін адам.

Этатизм – елдің экономикалық және саяси өміріне, қоғамның барлық саласына мемлекеттің белсенді араласуын қалайтын тұжырымдама.