Жем мен суды залалсыздандыру

Жаппай зақымдау кұралдары қолданылатын аудандағы су мен жем зақымдалған ретінде күдікті болып саналады. Егер олар тығыз жасалған ыдыста сақталса және зақымдану белгілері байқалса, онда оларды алдын ала тексеріссіз пайдалануға болмайды. Су мен жемді залалзыздандырудың негізгі әдістері — олар дезактивация, дегазация, дезинфекция.

Дезактивация — бұл зақымдалған объектіден радиоактивті заттарды жою.

Жасырынатын орынның санына, түріне, зақымдалу сипатына қарамастан жемге дезактивация жургізеді немесе өзінше дезактивациялауға қалдырады. Дезактивацияньщ мынадай түрлері бар:

— сыртқы кабаттың 10—15 см алу

— зақымдалған ыдысты таза ыдыспен алмастыру. Қапқа салынған жемді таза қапқа салады, ал зақымдалған қаптың үстін бөлігін сумен ылғалтадаты және астыктың зақымдалмаған бөлігін таза ыдысқа салып, зақымдалған қапты және оған жақын астық қабатын сүзгілейді.

Жем мен тамырлы жемістерді кейде сумей шаю арқылы дезактивациялауға болады.

Суды дезактивациялау әртүрлі әдіспен жүргізеді тундыру және айдау. Табиғи иониттерді — балшықты қара топырақты су құйылған ыдысқа салып және араластырады. Тутыну үшін уақыт береді. Судын үстінгі таза қабаты 50— 70% тұнғаннан кейін стронцийден және өзге радиоактивті изотоптардан 90% тазарады. Сүзгілердің әртүрлі толтырғыштары бар бірнеше үлгісі пайдаланылады. Атап айтқанда түбіндегі сұйықты кетіру ушін ыдысты қабат бойынша шлакпен кокспен, антроцитпен су сузгі арқылы оның үстінен баяулап түседі радиоактивті заттардан тазаланады жэне төменгі белгіленіп арқылы жиналады. Суды айдау— тазалаудың ең жақсы әдісі, алайда бұл процес ете баяу етеді.

Дегазизация — бұл қатты әсер ететін улы заттарды жою бейтараптандыру немесе оларды үстіңгі беттен зақымданудың жол беретін нормасына дейін немесе толық жою. Жемді дегазизациялаудың негізгі әдісі — астық пен жемнің үстінгі қабатын 10—15 см, ал шөптін сабанның үстіңгі қабатын 20—25 см алу. Қалган жем желдетеді өзін - өзі дегазизациялау жылдамдығы температурамен ылғалдылықтың сондай-ақ, жел жылдамдығының артуымен көбейеді.

Римарттағы жем тұрақты улағыш заттар көздерімен не­месе буларымен зақымданған кезде есікті, терезені, желдетіп ашады немесе жемді сыртқа алып шығып желдетеді.

Зақымдалған құдықтан суды тартып алады түбіне хлорлы әкт себеді, ал қабырғаны хлорлы экп қоспамен ендейді бұдан кейін түбіне жер қабатын қырып алады (10см). Бұдан кейін құдық суға толғаннан кешн оны қайтадан сарқып алады, содан соң кұдық суға толған кезде залалсыздығын тексереді,

Дезинфекция — бұл сыртқы ортада жұқпалы аурулар қоздырғыштарын жою.

Астық пен жемді мынадай ретпен дезинфекциялайды: патогенді микробтармен зақымдалған шепмаясы мен астықтың үсті 4 %-тік формальдегид ертінділермен 1м² ертіндіге 2 литр есеппен 24 сағаттық, үзіліспен 2 рет маяның немесе камбаның үстін өндейді. Астық, пен жемді қақпағы бар ештене етгаздейтін бөшкеде формальдегидтің 4% ертіндімен өндеуге болады. Ботулизм немесе оның токсиндері мен зақымдалған астық, пен жем 4 сағаттың бойында күшейтілген натрийдін 1 % ертіндісімен шайылады. Артынша үш рет су мен шайылып, кептіріледі.

Заласыздандырудың ен, қарапайым және мүмкін әдісі кайнату. Микробтардың түрлерімен зақымдалған кезде суды 2 сағат қайнатады токсиндер мен бактериялардың вегативті түрлері 30 минуттын, бойында өледі. Жылдам залалсыздандыру ушш судың аз мөлшерін маталы бұрышты асбесті не­месе коллоидті сүзгілерді қолданады.

Сумен жабдықтау жүйесімен тазарту ғимарттарында суды арнайы нұсқаулықтарға сәйкес хлорлайды. Шахталық кұдықтарынын, суын құдықты дезинфекциялаған және тазалағаннан кейін пайдаланады.