БЕЛГІЛЕУЛЕР ЖӘНЕ ҚЫСҚАРТУЛАР

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл дипломдық жұмыста мынадай стандарттарға сілтемелер қолданылды:

1. Мемлекетаралық стандарт ГОСТ 7.32-2001. Ғылыми-зерттеу жұмысының есебі. Құрылымы және орындау ережелері.

2. ГОСТ 7.1-2003. Библиографиялық жазба. Құжатты библиографиялық сипттау. Жалпы талаптар және құрастыру ережелері.

3. ГОСТ 23691-79. Жаңа алынған сұйытылмаған айғыр спермасы. Техникалық жағдайлары. Москва. – Госстандарт. – 6 б.

4. ГОСТ 24168-80. Мұздатылған айғыр спермасы. Техникалық жағдайлары. Москва. – Госстандарт. – 6 б.

АНЫҚТАМАЛАР

Дипломдық жұмыста төмендегі келтірілген терминдер мен анықтамалар қолданылды:

КРИОКОНСЕРВАЦИЯ (грек. κρύος — суық және лат. conservo — сақтамын сөздерінен) – тірі биологиялық объекттерді төмен температуруада (–196°С сұйық азотта) сақтау; оларды еріткенде биологиялық қызметі сақталуы тиіс.

ГЕНЕТИКАЛЫҚ ПОЛИМОРФИЗМ – жылқы нәруыздары мен ферменттерінің әр түрлі генетикалық формалары.

ФЕНОТОП – кейбір қан жүйесінің локусындағы бірнеше антигендер белгілі үйлесімде толық тіркесіп тұқым қуалауы.

ПОЛИМЕРАЗАЛЫҚ ТІЗБЕКТІК РЕАКЦИЯ (ПТР) – биологиялық материалдағы ДНҚ-ның өте шағын үзінділерін анағұрлым көбейтуге мүмкіндік беретін молекулалық биологияның әдісі.

ЖАСАНДЫ ҚЫНАП – ВАГИНА – (лат. vagina – қынап), айғыр ұрығын алу үшін қолдан құрастырылған прибор.

АНДРОЛОГИЯЛЫҚ ДИСПАНСЕРИЗАЦИЯ – айғырларды белгілі жоспарға сәйкес зерттеу нәтижесінде айғырдың тұқымсыздығын анықтап, оларға емдеу жұмысы жүргізіледі.

АЙҒЫРЛАРДЫ ЖАЛПЫ ЗЕРТТЕУ – олардың жасы, тұқымы, семіздігі, дене бітімі, мінезі және ағзаның жеке жүйелерінің жағдайы есепке алу.

ОРГАНОЛЕПТИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ – ұрық көлемін, түсін, иісін, консистенциясын және бөтен қоспалардың бар болуын талдау.

СПЕРМА БЕЛСЕНДІЛІГІН – сперманың қалыпты түзу сызықты-аудармалы қозғалыс байқалынуына байланысты бағалау.

РЕФЛЕКСТІК ЗЕРТТЕУ – айғырдың жыныстық рефлексі анықтау Бұл үшін клиникалық сау және жыныстық циклі қалыпты биелер қолданылады. Мұнда айғырдың жыныстық рефлексінің байқалу реті есепке алынады: биеге жақындауы немесе жыныстық ынтасы, эрекциясы, биеге секіру жағдайлары және эякуляциясы.

АТАЛЫҚ ІЗ – құндылығы жоғары айғырдан таралған бағалы еркек ұрпақтары.

АНАЛЫҚ ҰЯ – құндылығы жоғары биеден таралған бағалы ұрғашы ұрпақтары.

МОЦИОН – малдың таза ауада серуендеуі. Зат алмасу үрдісін жоғарлатады, оның өсуін жеделтеді және ағзаның инфекциялық ауруларға резистенттілігін жоғарылатады.

ДИСПЕРСИЯЛЫҚ ТАЛДАУ – зерттеуге алынған жеке фактордың белгінің өзгергіштігіне әсер ету үлесін анықтау.

ҰРЫҚ КӨЛЕМІ – айғырдан алынған сперма мөлшері.

КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ – 1 мл спермадағы спермиялар саны (млн./мл).

КОРРЕЛЯЦИЯ – белгілер арасындағы байланыс.

БЕЛГІЛЕУЛЕР ЖӘНЕ ҚЫСҚАРТУЛАР

Бұл дипломдық жұмыста мынадай белгілеулер және қысқартулар қолданылды:

1. ºС – Цельсия градусы

2. г – грамм

3. n – топтағы жылқы саны

4. кг – килограмм

5. – арифметикалық орта

6. ­ – арифметикалық ортаның статистикалық қателігі

7. σ – стандарттық ауытқу

8. Сv – вариация коэффициенті

9. r – корреляция коэффициенті

10. t – сенімділік критерийі

11. Р – ықтималдық (сенімділік) деңгейі

12. ПТР – полимеразалық тізбектік реакция

13. RAPD (Randomly Amplified Polymorphic DNA) – өздігінен ампликацияланатын ДНҚ.

14. «МжВҒӨО» РМК – «Мал шаруашылығы және ветеринария ғылыми-зерттеу орталығы» Республикалық мемлекеттік кәсіпорыны

15. БЖҒЗИ – Бүкілресейлік жылқы ғылыми-зерттеу институты

16. ЖШС – жауапкершілігі шуктеулі серіктестік