Тақырып: Интервалдар шкаласы.

Дәріс мақсаты:

Сұрақтар:

1.Интервалдар шкаласы бірінші метрикалық өлшем ретінде.

2.Қатынас шкаласы. Қатынас шкаласының мәні.

3.Қатынас шкаласын қолдану салалары.

Корреляциялық зерттеу теориясын ағылшын математигі К.Пирсон жасады. Мұндай зерттеуді жүргізу объектіге басқаратын әсер жоқ. Корреляциялық зерттеудің бірнеше психологиялық қасеиттерінің арасында статистикалық байланыс туралы гипотезаларды шығарады.

Корреляциял тура мағынасында қатысты болу дегенді білдіреді. Екі айнымалы арасындағы себеп-салдарлы байланысты анықтау. Корреляцияның болмауы айнымалылар арасындағы байланыс туралы гипотезаны жоққа шығарады.

Корреляциялық байланыстың типртері:

- тура корреляциялық байланыс (бір айнымалының деңгейі басқа айнымалының деңгейіне тікелей қатысты);

- үшінші айнымалымен қамтылған корреляция

- кездейсоқ корреляция (еш айнымалымен шартталмаған)

- біртекті емес таңдаулармен қамтылған корреляция

корреляциялық байланыстың түрлері:

- жағымды корреляция

- жағымсыз корреляция (бір айнымалы деңгейінің өсуі басқасының түсуі)

- нөлдік корреляция (айнымалының байланыстың жоқ туралы )

- сызықтық емес корреляция

Корреляциялық зерттеуді жоспарлау.

Корреляциялық зерттеудің негізгі типтері.

= «Психологиядағы математикалық өңдеудер әдістері» кітабының авторы кім?

Е.В.Сидоренко Р.Рунион Стьюдент Колмогоров

Г.В.Суходольский

= «Психологтарға арналған математикалық статистиканың негіздері» оқулығының авторы кім?

Г.В.Суходольский Р.Рунион Колмогоров Стьюдент Е.В.Сидоренко

= «Параметрлік статистика бойынша анықтамалықтың» авторы кім?

Р.Рунион Г.В.Суходольский Колмогоров Стьюдент Е.В.Сидоренко

= Атауы бойынша жіктелетін шкала қалай аталады?

Номинативтік Интервалдық Реттік Тең қатынасты Сызықтық

= Объектілерді немесе субъектілерді өлшенетін қасиеттің өрнектелу дәрежесі бойынша жіктейтін шкала қалай аталады?

Тең қатынасты Интервалдық Сызықтық Номинативтік Реттік

= Критерийлердің қайсысы параметрлік болып табылады?

Стьюденттің t-критерийі Т.Вилкоксон Дисперсия Медиана Критерий

= Критерийлердің қайсысы параметрлік емес болып табылады?

Т.Вилкоксон Стьюденттің t-критерийі Дисперсия Медиана Критерий

= Қандай талдау дисперсиялық деп аталады?

Қандай да бір бақыланатын айнымалы факторлар ықпалындағы белгінің тұрақсыздығын талдау Белгінің құбылмалылығын талдау Айнымалы факторларды талдау Қандай да бір бақыланатын айнымалы факторлар ықпалындағы белгінің тұрақтылығын талдау Тұрақты белгіні талдау

= Қалыпты таралу немен сипатталады?

Ондағы белгінің шектік мәндері айтарлықтай сирек, ал орташа шамаға жақындары айтарлықтай жиі кездеседі Ондағы белгінің шектік мәндері айтарлықтай сирек кездеседі Ондағы орташа шамаға жақын мәндері айтарлықтай жиі кездеседі Ондағы белгінің шектік мәндері қалыпты таралуға сәйкес келеді Ондағы орташа шамаға жақын мәндері қалыпты таралуға сәйкес келеді

= Нөлдік болжам деген не?

Бұл айырмашылықтардың жоқтығы туралы болжам Нөл туралы болжам Бұл айырмашылықтардың көптігі туралы болжам Бұл айырмашылықтардың маңыздылығы туралы болжам

Айырмашылықтардың маңыздылығы туралы болжам

= Балама болжам деген не?

Айырмашылықтардың мәнділігі туралы болжам Балама мәндер туралы болжам Бұл айырмашылықтардың маңызы туралы болжам Айырмашылықтардың көптігі туралы болжам Айырмашылықтардың жоқтығы туралы болжам

= Балама болжамды тағы қалай деп атайды?

Эксперименталдық Нөлдік Маңызды Маңызсыз Әртүрлі

= Статистикалық критерий деген не?

Ықтималдығы жоғары болжамның шынайысының қабылдануын және жалғанының қабылданбауын қамтамасыз ететін ереже Ықтималдығы жоғары жалған болжамның қабылдануын қамтамасыз ететін ереже Ықтималдығы жоғары жалған болжамның қабылданбауын қамтамасыз ететін ереже Ықтималдығы жоғары шынайы болжамның қабылдануын қамтамасыз ететін ереже Ықтималдығы жоғары шынайы болжамның қабылданбауын қамтамасыз ететін ереже

= Психологиялық айнымалылар қандай шамалар болып табылады?

Кездейсоқ Кездейсоқ емес Психологиялық Орнықты Орнықсыз

= Белгінің мәндері ненің көмегімен анықталады?

Өлшеу шкалаларының Математикалық формулалардың Графиктердің Кестелердің Диаграммалардың

= Қандай статистикалық критерийлер көпфункционалды деп аталады?

Әртүрлі мәліметтерге, іріктемелерге және есептерге пайдаланылатын критерийлер Бірнеше функциялары бар критерийлер Жиын мәндері бар критерийлер Көпфункционалды бола алатын критерийлер Бірнеше статистикасы бар критерийлер

= Қандай бағдарлама әлеуметтік-психологиялық зерттеулердің нәтижелерін ЭЕМ көмегімен өңдеуге мүмкіндік береді?

SPSS WINDOWS DOS NORTON SSPS

= SPSS деген не?

Мәліметтерді статистикалық талдау және басқарудың әмбебап жүйесі Мәліметтерді басқару жүйесі Мәліметтерді өңдеу жүйесі Есептеп шығарудың әмбебап жүйесі Мәліметтерді түзету жүйесі

= SPSS-ты қосудың реттілігі қалай?

Start – SPSS - Programs SPSS – Programs - Start Start – Programs – SPSS Programs – SPSS - Start Start - SPSS

= SPSS басты менюінің қанша пункті бар?

9 10 3 5 7

Екі топты салыстыру. Параметрлердің көріну деңгейі бойынша екі топтың ұқсастығын орнату үшін қолданылады. Екі топтың орта нәтижені Стьюдент t- критерийі көмегімен салыстырады. Екі топтың көрсеткіштерінің дисперсиясын салыстыру үшін Фишер F- критерий қолданылауы мүмкін.

Бір топты түрлі жағдайда зерттеу. Бұл зерттеудің жоспары эксперименталдыға жақын. Бірақ корреляциялық зерттеу жағдайында тәуелсіз айнымалыны басқармаймыз, ол тек түрлі ситуациядағы индивидтің мінез-құлқының өзгеруін констатациялаймыз.

Эквивалентті топтарды жұптап корреляциялық зерттеу. Бұл жоспар егіздерді ішкі жұптық корреляция әдісі арқылы зерттеу барысында қолданылады. Егіздер әдісі келесі жағдайларға негізделеді: монозиготты егіздердің генотипі 100% тең, ал дизиготты егіздер 50% дизиготты, монозиготты егіздердің даму ортасы бірдей.

= SPSS-тағы шығару терезесі қалай аталады?

Output Start Programs Exit File

= SPSS-тағы жұмыс сеансын аяқтау үшін қандай командаларды таңдау қажет?

File Exit File Start File Output File Programs File Data

= Айнымалы құру үшін SPSS менюінде нені таңдау қажет? Data Define Variable Data Define Define Variable Data Variable Define Data

= SPSS-тағы айнымалылардың атын ашып айту үшін таңбалар немесе мыналар пайдаланылады

Labels Markers Files Maps Crosstabs

=Қандай статистикалық процедура SPSS-та екі айнымалыны қиып өтуге мүмкіндік береді?

Crosstabs Enter Compute Frequencies Count

=Критерий қуаты –бұл айырмашылықты айқындау тәсілі

Егер де олар бар болса Егер де олар жоқ болса Егер де олар онша үлкен болмаса Егер де олар елеулі болса Егер де маңызды болса

=Қандай әдістер статистикалық өңдеу әдістері деп аталады:

Сандық есептеулер тәсілдері, оның көмегімен эксперимент барысында алынатын көрсеткіштер жалпыландырылады Мәліметтерді өңдеудің сапалық әдістері Статистикалық талдау әдістері Мәліметтерді өңдеудің сандық әдістері Математикалық формулалар

=Мәліметтерді өңдеудің математикалық әдістері қандай топтарға бөлінеді?

Бастапқы және қосалқы Элементар Қосалқы Элементар емес Бастапқы

=Қандай әдістер бастапқы әдістерге жататындары?

Мәліміттерді іріктеп бөлу Дисперсиялық талдау Факторлық талдау Корреляциялық талдау Таксономикалық талдау

=Мәліметтерді іріктеп бөлуді сипаттайтын элементар статистикаларға төмендегілердің қайсысы жатады?

Іріктеудің орташа саны Дисперсиялық талдау Фишер критерийі Таксономия Стьюдент критерийі

=Мәліметтерді іріктеп бөлуді сипаттайтын элементар статистикаларға төмендегілердің қайсысы жатады?

Іріктеу дисперсиясы Регрессия Регрессия Фишер критерийі Дисперсиялық талдау

=Мәліметтерді іріктеп бөлуді сипаттайтын элементар статистикаларға жататындар:

Сән Таксонометрия Дисперсиялық талдау Регрессия Стьюдент критерийі

=Мәліметтерді іріктеп бөлуді сипаттайтын элементар статистикаларға жататындар

Медиана Таксонометрия Стьюдент критерийі Фишер критерийі Регрессия

=Математикалық статистиканың қандай әдісі іріктеудің жеке сатистикаларының өзгеруінің динамикасы туралы тұжырым жасауға мүмкіндік береді? Дисперсиялық талдау Таксонометриялық талдау Сызықтық талдау Корреляциялық талдау Жиындық талдау

=Математикалық статистиканың қандай әдісі іріктеудің жеке сатистикаларының өзгеруінің динамикасы туралы баяндайды? Регрессиялық талдау Сызықтық талдау Факторлық талдау Таксономикалық талдау Жиындық талдау

Параметрлік критерийлер – есептеу формуласында бөлу параметрлері, яғни топтың орташа арифметикалық шамасы, дисперсия қолданылатын статистикалық өңдеу әдістері (Стьюденттің t-критерийі, F критерий және т.б.).
Параметрлік емес критерийлер – есептеу формуласында топтың көрсеткіштерінің жиіліктері, рангтері қолданылатын статистикалық өңдеу әдістері (Q Розенбаум критерийі, T Вилкоксон критерийі және т.б.).

=Айнымалы шамалар арасындағы сатистикалық байланыстар туралы қандай әдіс баяндайды?

Корреляциялық талдау Бірөлшемді талдау Регрессиялық талдау Дисперсиялық талдау Көпөлшемді талдау

=Айнымалы шамалар арасындағы сатистикалық байланыстар туралы қандай әдіс баяндайды? Факторлық талдау Көпөлшемді талдау Регрессиялық талдау Бірөлшемді талдау Дисперсиялық талдау

=Айнымалы шамалар арасындағы сатистикалық байланыстар туралы қандай әдіс баяндайды?

Іріктеу мәліметтерін салыстыру Бірөлшемді талдау Көпөлшемді талдау Регрессиялық талдау Дисперсиялық талдау

=Психодиагностика нәтижелерін қандай статистикалық өңдеудің нәтижесін бастапқы әдіс деп атайды

Бастауыш Статистикалық Аралық Ақтық Жалпы

=Қосалқы деп оның көмегімен нені анықтайды?

Жасырын статистикалық заңдылықтар Бастапқы статистикалық өңдеу нәтижелері Айқын статистикалық заңдылықтар Элементар статистикалар Эксперимент нәтижелері

=Іріктеу орташасының анықтамалағы қайсы?

Іріктеу орташасы – бұл экспериментте зерделенетін психологиялық қасиеттің орташа бағасы Іріктеу орташасы – бұл шріктеудің ең төмен мәні Іріктеу орташасы – бұл іріктеудің ең жоғар мәні Іріктеу орташасы – бұл экспериментте зерделенетін психологиялық қасиеттің бағасы Іріктеу орташасы – бұл кез келген психологиялық қасиеттің мәні

=Екі немесе бірнеше іріктеулердің орташа мәндерін салыстырғанда мыналар анықталады

Осы іріктеулерді құрайтын адамдардағы бағаланатын қасиет дамуының салыстырмалы дәрежесі Осы іріктеулерді құрайтын адамдардағы бағаланатын қасиет дамуының орнықты дәрежесі Осы іріктеулерді құрайтын адамдардағы бағаланатын қасиет дамуының шамалы дәрежесі Осы іріктеулерді құрайтын адамдардағы бағаланатын қасиет дамуының айқын дәрежесі Осы іріктеулерді құрайтын адамдардағы бағаланатын қасиет дамуының ықтимал дәрежесі

Дизиготты және монозиготты егіздер екі топқа бөлінеді, әр опта егіздердің жұбы. Егіздердің тобында зерттеушіні қызықтырған параметр өлшенеді. Сосын параметр арасындағы корреляция есептеледі. Монозиготты және дизиготты егіздердің ішкі жұптық корреляциясы салыстыра отырып, ортаның әсерін анықтауға болады. Егер монозиготты егіздердің корреляциясы дизиготты егіздердің корреляциясынан жоғары болса, онда белгінің генетикалық дитерсминациясы туралы айтуға болады, керісінше жағдайда орта дитерминациясы болады.

Көпөлшемді корреляциялық зерттеу. Бірнеше айнымаолылардың байланысы туралы гипотезаны тексеру үшін жүргізіледі. Бірнеше тесттен тұратын белгі бір бағдарлама бойынша тестіленетін эксперименталды топ таңдалады. Зертеу мәліметтері «шикі» мәліметтер кесетісне енгізіледі. Кейін бұл кесте өңделеді, сызықытық корреляция коэффициенті есептеледі. Корреляциялар статистикалық айырмашылық бойынша бағаланады.

=Қалыпты таралу кезіндегі орташа мен медиананың ара-салмағы қандай?

Дәлме-дәл келеді немесе бір-бірінен өзгеше болады

Бір-бірімен дәлме-дәл келеді

Бір-бірінен едәуір дәрежеде өзгеше болады Бір-біріне дәлме-дәл келмейді Бір-бірінен шамалы өзгеше болады

= Қосалқы статистикалық есептеулер әдісі қай жағдайда қолданылады?

Егер де белгілердің іріктеп таралуы қалыпты болса Егер де белгілердің іріктеп таралуы қалыптыдан өзгеше болса Бұл қажет болған жағдайда Барлық жағдайда Белгілердің таралуы бірдей болған кезде

=Сән анықтамаларының қайсысы дұрыс?

Сән – бұл зерттеленетін белгінің іріктеуде неғұрлым жиі кездесетін сандық мәні Сән – бұл зерттеленетін белгінің сандық және сапалық мәні Сән – бұл зерттеленетін белгінің іріктеуде неғұрлым сирек кездесетін сандық мәні Сән – бұл зерттеленетін белгінің іріктеуде неғұрлым жиі кездесетін сапалық мәні Сән – бұл зерттеленетін белгінің іріктеуде неғұрлым сирек кездесетін сапалық мәні

=Сән мен орташа қай кезде тең болады?

қалыпты таралу кезінде қалыпты сипаттамасы жоқ таралу кезінде кез келген таралу кезінде эксцесс кезінде симметриялық емес таралу кезінде

=Мына 1,2,5,2,4,2,6,7,2 қатары үшін сәннің мәні

2 9 6 4 5

= Интервал не үшін қажет?

Бастапқы іріктеудегі мәліметтер санын азайту және сонымен қатар есептеулердің қажетті дәлдігін сақтау үшін Есептеулердің қажетті дәлдігін сақтау үшін Есептеулерді неғұрлым дәлірек ету үшін Бастапқы іріктеудегі мәліметтер санын арттыру және сонымен қатар есептеулердің қажетті дәлдігін сақтау үшін Бастапқы іріктеудегі мәліметтер санын анықтау үшін

=Интервал – бұл белгінің шамалары бойынша реттелген мәндерінің немен алмастырылатын тобы?

Орташа мәнмен Медианамен Дисперсиямен Іріктеу ауытқуымен Сәнмен

=Қатарды интервалдарға бөлу үшін берілген қатардағы белгілер қаншадан көп болуы қажет?

30-дан көп 10-нан көп 100-ден көп 50-ден көп 20-дан көп

=Регрессиялық есептеу мәліметтерді неге жинайды?

Сызықтық графикке Ассиметриялық графикке Симметриялық графикке Сызықтық емес графикке Синусоидалық графикке

=Стьюденттің t-критерийі мынаны анықтау үшін пайдаланылады

Орташа мәндер бір-біріне статистикалық дұрыс өзгеше ме Орташа мәндер бір-бірінен статистикалық дұрыс өзгеше емес пе Орташа мәндер бір-бірінен статистикалық дұрыс емес өзгеше ме Орташа мәндердің ұқсастығын Орташа мәндер бір-бірінен статистикалық дұрыс емес өзгеше ме

Құрылымдық корреляциялық зерттеу. Өлшенетін көрсеткіштер арасындағы корреляциялық байланыстардың деңгейіндегі айырмашылықты анықтайды.

Статистикалық критерий – жоғары мәнділік деңгейінде дұрыс болжамды дәлелдеп қабылдауды, бұрыс болжамды жоққа шығаруды білдіретін негізгі ереже (Суходольский Г.В., 1972, с.291). статистикалық критерийлер параметрлік және параметрлік емес деп бөлінеді.

Өзіндік бақылауға арналған тапсырмалар:
Ғылыми зерттеудің методологиялық негізі?
Психологиялық зерттеу нәтижелерінің сенімділігін қалай қамтамасыз етуге болады?
Зерттеу әдістерінің қандай шектеулері бар?