Жалпы ережелер

1. Осы жылжымалы мүліктің құнын бағалау стандарты (бұдан әрі - стандарт) негізгі ұғымдарды ашады және өңірлік факторларды, баға белгілеудің өзіндік шарттарын және олардың есепке алу мен есепте көрсетілуін ескере отырып, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің ережелеріне сәйкес жылжымалы мүлікті бағалауға қойылатын міндетті талаптарды белгілейді.
2. Стандарт «Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының негізінде және халықаралық бағалау стандарттарына сәйкес әзірленді, жылжымалы мүлікті бағалау әдісіне қойылатын негізгі талаптарды белгілейді және Қазақстан Республикасының аумағында қолдану үшін міндетті.
3. Бағалау қызметінің негізгі принциптері объективтілік және дұрыстық болып табылады.
4. Бағалау түрлері міндетті және бастамашылық бағалау болып табылады.
5. Стандарт материалдық жылжымалы мүліктің барлық үлгілерін бағалау үшін қолданылады.
6. Осы стандартта мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) жылжымалы мүлік (жылжымалы заттар мен құндылықтар) - бұл ақша, бағалы қағаздар және жылжымайтын мүлікке жатпайтын өзге де мүлік;
2) көлік құралы - Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген теміржол, автомобиль, теңіз, ішкі су, әуе, қалалық электр көлігі, соның ішінде метрополитен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы магистральды құбыр жол көлігі;
3) қондырғылар, машиналар және жабдықтар - өндірісте пайдалану, тауарларды немесе қызмет көрсетулерді жеткізу, басқаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұйым ұстап отырған материалдық активтер, соның ішінде жекелеген машиналар немесе машина топтары, сауда-саттық жабдықтары, жалға алушының жақсартқандары және активтердің басқа да тиісті түрде сәйкестендірілген санаттары;
4) сауда-саттық жабдықтары мен жалға алушының құрылғылары - жылжымайтын мүлік болып табылмайтын, жалға алушының мүлікке біріктірген және саудасын немесе бизнесін жүргізу кезінде пайдаланатын заттары;
5) жалға алушының жақсартқандары - өзінің мұқтаждығын қанағаттандыру үшін жалға алушы орнататын және ақы төлейтін, әдетте жалға алу мерзімі аяқталған соң алып тасталатын жерге немесе ғимараттарға тіркелген жақсартулар немесе қосылғандар. Оларды алып тастау жылжымайтын мүлікке елеулі зиян келтірмейді;
6) офис жабдығы - жиһаз, компьютерлік техника, байланыс құралдары және т.6.;
7) биологиялық активтер - жылжымалы биологиялық активтерге ересек жұмыс малы және өнімді мал жатады;
8) коллекциялық бұйымдар - олардың сиректігіне, жаңа болуына немесе бірегейлігіне қызығуға байланысты жиналатын объектілерді сипаттау үшін пайдаланылатын кең термин. Осы терминді өзгелердің ішінде өнер туындыларына, көне заттарға, асыл тастарға, зергерлік бұйымдарға, музыка аспаптарына, нумизматикалық немесе филателистік коллекцияларға, сирек кітаптарға және мұрағат материалдарына қолдануға болады;
9) өнер туындыларын бағалау кезінде шығын амалы - осы өнер туындысын сатып алу кезінде оны ауыстыратын басқа өнер туындысын жасау мүмкіндігімен алмастырушы ретінде қарастырылатын өнер туындыларының құнын айқындайтын амал. Бағалаушы құнын бағалау кезінде сол алмастырудың табиғатын ескеріп, осы өнер туыныдысын қайта жасау немесе алмастыру шығындарын, яғни осы алмастыру барысында ескі объектінің жаңасына алмасқандығын, қайталама нарықта сатып алу, репликация немесе дәл көшірме арқылы алмастыру болғандығын негізге алуы тиіс.
Ескі объектіні жаңасына алмастыру - бағаланатын объектіні сатып алуға немесе, егер бұл мүмкін болмаса, жаңа өнер туындылары шығарылатын бөлшек нарықта табиғатты бойынша және объектінің жай-күйі бойынша ұқсайтынын сатып алуға шығындар.
Қайталама нарықта сатып алу арқылы алмастыру - өнер немесе антиквариат заттары сатылатын қайталама бөлшек нарықта бағаланатын объектіні жай-күйі ұқсайтын ұқсас объектімен алмастыру шығындары.
Репликациялау - өз табиғатты, материалдардың сапасы мен ескеруі тұрғысынан түпнұсқаға өте жақын, бірақ қазіргі заманғы жасау әдістері қолданылып орындалған бастапқы (бағаланатын) объектінің көшірмесі.
Дәл көшірме - түпнұсқаны әзірлеу кезеңінде қолданылған жасау әдістерін пайдалана отырып, табиғатты, сапасы және ескеруі бойынша ете жақын материалдардан жасалған бағаланатын түпнұсқаның бірдей көшірмесі;
10) мамандандырылған мүлік - сатылған күннің өзінде нарықта мамандандырылған сипатына және конструкциясына, конфигурациясына, мөлшеріне, орналасқан жеріне және өзге де қасиеттеріне байланысты өзінің бірегейлігіне орай өзі бір бөлігі болып табылатын бизнесті немесе ұйымды сату арқылы сатылғаннан өзгеше түрде сирек сатылатын мүлік;
11) операциялық мүлік - тұрақты жұмыс істейтін кәсіпорынның негізгі қызметі үшін қажет деп есептелетін актив;
12) генерациялайтын бірлік - едәуір дәрежеде басқа активтерден немесе активтер тобынан тәуелсіз ақшалай қаражаттың түсуін қамтамасыз ететін активтердің ең төменгі сәйкестендірілетін тобы;
13) корпоративтік активтер - активтер басқа активтерге немесе активтер тобына қарамастан, ақшалай қаражат ағынын жүргізе алмайтын, бірақ бұл ретте олардың теңгерімдік құнын генерациялайтын бірлікке толықтай жатқызуға болмайтын активтер (мысалы: жеңіл автокөлік, зертханалық және офис жабдықтары);
14) тежеу (Чилтон) коэффициенті - бағаланатын жылжымалы мүліктің негізгі параметрінің құны белгілі оған ұқсас мүліктен айырмашылығына байланысты құнын өзгертуді есептеу кезінде дәреже көрсеткіші.