Ñòóäîïåäèÿ

ÊÀÒÅÃÎÐÈÈ:

ÀñòðîíîìèÿÁèîëîãèÿÃåîãðàôèÿÄðóãèå ÿçûêèÄðóãîåÈíôîðìàòèêàÈñòîðèÿÊóëüòóðàËèòåðàòóðàËîãèêàÌàòåìàòèêàÌåäèöèíàÌåõàíèêàÎáðàçîâàíèåÎõðàíà òðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏñèõîëîãèÿÐèòîðèêàÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèÿÔèçèêàÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿ×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêà


NB! Íà÷èíàéòåÐÀÇÁÎÐ ÏÎ ÑÎÑÒÀÂÓ ãëàãîëüíîé ôîðìû íå ñ îêîí÷àíèÿ, à Ñ ÎÑÍÎÂÛ (ò.å. îäíîé èç ñëîâàðíûõ îñíîâ). Âñïîìíèòå èçâåñòíóþ ôðàçó: ÇÐÈ Â ÊÎÐÅÍÜ! 7 ñòðàíèöà




2a) (§ 78–79). Êðûëàòûå ôðàçû è öèòàòû èç ðèìñêèõ àâòîðîâ:1) Dignum laude virum Musa vetat mori (Ãîðàöèé). 2) Stoĭci omnia fato fiěri dicunt (Öèöåðîí). 3) Cetĕrum censeo Carthagĭnem delendam esse (ýòîé ôðàçîé çàêàí÷èâàë êàæäîå âûñòóïëåíèå â ñåíàòå Êàòóí Ñòàðøèé). 4) Homo sum: nihil humāni a me aliēnum esse puto (Òåðéíöèé). 5) Te homĭnem esse memento./ Memento te moritūrum esse (ïðèçûâ íå çàçíàâàòüñÿ). 6) Solamén miserís sociós habuisse malōrum (Âåðãèëèé). 7) In magnís et voluisse sat ést (Ïðîïéðöèé). 8) Recte facti fecisse merces est (Ñéíåêà î òîì, ÷òî äîáðó íå íóæäàåòñÿ
â âîçíàãðàæäåíèè). 9) An nescís longás regĭbus esse manús? (Îâèäèé î òîì, ÷òî ïðîòèâ öàðåé èäòè îïàñíî). 10) Aegrōto dum anĭma est, spes esse dicĭtur (Öèöåðîí). 11) Amans semper, quod timet, esse putat. 12) Anĭmus meminisse horret (Âåðãèëèé: Ýíåé âñïîìèíàåò î ïîæàðå è ãèáåëè Òðîè). 13) Vivōrum oportet meminisse (Âàððóí). 14) Dolēbam, patres conscripti, rem publĭcam, vestris […] meisque consiliis conservātam, brevi tempŏre esse peritūram (Öèöåðîí). 15) Hoc natūra aequum est nemĭnem cum alterīus detrimento fiĕri locupletiōrem (Ïîìïóíèé). 16) Qui tacet, consentīre vidētur. 17) Felix est non qui vidētur esse [felix] aliis, sed qui sibi (Ïóáëúëèé Ñèð). 18) Vidētis, nihil esse morti tam simĭle, quam somnus (Öèöåðîí). 19) Et se cupit ante vidēri (î ñòðåìÿùåìñÿ ê âëàñòè). 20) Non potest non sapěre, qui se stultum intellĭgit (Ïóáëúëèé Ñèð). 21) Non decipĭtur, qui scit se decĭpi. 22) Male vivunt, qui se semper victūros putant (Ïóáëúëèé Ñèð). 23) Varro, se altĕro die ad colloquium ventūrum [esse], professus est (Þ.Öåçàðü). 24) Omnes salvos [esse] volo. 25) Mendācem memŏrem esse oportet (îðàòîð Êâèíòèëèáí). 26) Dic, hospes, Spartae nos te hic vidisse iacentes, dum sanctis patriae legĭbus obsequĭmur (ýïèòàôèÿ öàðþ Ëåîíèäó è åãî âîèíàì (ñïàðòáíöàì è íå òîëüêî), ïàâøèì â íåðàâíîì áîþ ñ ïåðñàìè ó ïðîëèâà Ôåðìîïúëû, 481 ã. äî í.ý.; ïåðåâ¸ë ñ ãðå÷åñêîãî Öèöåðîí). 27) Recense vitae tuae dies: vidēbis paucos admŏdum et reicŭlos apud te resedisse (Ñéíåêà). 28) Vere dici potest magistrātum legem esse loquentem, legem autem mutum magistrātum (Öèöåðîí). 29) Memento moriendum esse. (Memento mori.) 30) Solem
e mundo tollĕre videntur, qui amicitiam e vita tollunt (Öèöåðîí).

Ñëîâà ê ¹ 2a: a (c Abl.) – òóò: «äëÿ» ad (c Acc.) – äëÿ admŏdum – î÷åíü aegrōtus, a, um – áîëüíîé (ïåðåâîä – § 48, ïóíêò 1) aequus, a, um – ñïðàâåäëèâûé aliēnus, a, um – ÷óæäûé, íåçíàêîìûé alius, alia, aliud (§ 38, ï.1) – äðóãîé alter, a, um – äðóãîé (alterīus – Gen.S.: § 38, ïóíêò 2) amicitia, ae, f – äðóæáà amo, āvi, ātum, 1 – ëþáèòü an – ðàçâå anĭma, ae, f – äûõàíèå anĭmus, i, m – äóøà, äóõ ante – âïåðåäè (âñåõ) apud (c Acc.) – ó autem – à, æå brevis, e – ñêîðûé, êîðîòêèé Carthāgo, ĭnis, f – Êàðôàãéí1 censeo, censui, censum, 3 – äóìàòü, ñ÷èòàòü cetĕrum – âïðî÷åì, êðîìå òîãî colloquium, i, n – áåñåäà con-sentio, -sensi, -sensum, 4 – ñî-ãëàøàòüñÿ con-servo, āvi, ātum, 1 – ñî-õðàíÿòü consilium, i, n – ñîâåò; ðåøåíèå cum – ñ cupio, īvi, ītum, 3 – õîòåòü de-cipio, -cēpi, -ceptum, 3 – îáìàíûâàòü deleo, ēvi, ētum, 2 – ðàçðóøàòü detrimentum, i, n – óáûòîê dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü, ñêàçàòü (dic – § 5, ïóíêò 3, NB; dici – § 78à, ïóíêò 2) dies, ēi, m – äåíü (â ¹ 23 ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) dignus, a, um – äîñòîéíûé (ñ Abl.: § 50á, ïóíêò 8) doleo, dolui, –, 2 – ãîðåâàòü dum – ïîêà; èáî, ïîñêîëüêó e (ñ Abl.) – èç esse/ est (§ 19a) – ñì. sum et – è facio, feci, factum, 3 – äåëàòü, ñîâåðøàòü fatum, i, n – ñóäüáà (ïåðåâîä – § 50á, ïóíêò 9, NB) fecisse – ñì. facio felix, īcis – ñ÷àñòëèâ(ûé) fio, factus sum, fiěri (§ 76a) – ñòàíîâèòüñÿ; ïðîèñõîäèòü habeo, habui, habĭtum, 2 – ïðèîáðåòàòü, íàõîäèòü tuus, a, um – òâîé Varro, ōnis, m – Âàððóí (èìÿ) venio, veni, ventum, 4 – ïðèõîäèòü vere (§ 59a, ï.2) < verus, a, um – èñòèííûé vester, tra, trum – âàø hic (â ¹ 26) – çäåñü hic, haec, hoc (§ 39) – ýòîò hoc (§ 39) – ñì. hic homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê (â ¹ 5 ïðè ïåðåâîäå ñì. § 78, ïóíêò 6) horreo, horrui, –, 2 – áîÿòüñÿ hospes, ĭtis, m – ÷óæåçåìåö humānus, a, um – ÷åëîâå÷åñêèé (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 8) iaceo, iacui, –, 2 – ëåæàòü in – â intel-lĭgo, -lexi, -lectum, 3 – ïîíèìàòü laus, laudis, f – ñëàâà lex, legis, f – çàêîí (â ¹ 28 ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 6) locuples, ētis – áîãàòûé (ïåðåâîä – § 46 è § 78, ïóíêò 7) longus, a, um – äëèííûé loquor, locūtus sum, loqui (§ 76) – ãîâîðèòü magistrātus, us, m – ìàãèñòðàò, ÷èíîâíèê â Ðèìå magnus, a, um – âåëèêèé (î äåëå) male (§ 59à) < malus, a, um – ïëîõîé malum, i, n – íåñ÷àñòüå, áåäà manus, us, f – ðóêà me – Acc./ Abl. îò ego (ÿ) memĭni, meminisse (§ 75, ï.3) – âñïîìèíàòü, ïîìíèòü (memento – ñì. ôðàçû ê § 6) memor, ŏris – ïáìÿòëèâûé (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7) mendax, ācis – ëæèâûé, ëæåö merces, ēdis, f – íàãðàäà meus, a, um – ìîé (meis-que = et meis) miser, a, um – íåñ÷àñòíûé morior, mortuus sum, mori (§ 76) – óìèðàòü, óìåðåòü (part. futūri – moritūrus, a, um; ïåðåâîä – § 78, ï.7) mors, mortis, f – ñìåðòü mundus, i, m – ìèð, âñåëåííàÿ Musa, ae, f – Ìóçà (áîãèíÿ- ïîêðîâèòåëüíèöà ïîýòîâ) mutus, a, um – íåìîé natūra, ae, f – ïðèðîäà (ïåðåâîä – § 50à, ïóíêò 2) nemo, ĭnis – íèêòî [íå] ne-scio, īvi, ītum, 4 – íå çíàòü nihil – íè÷òî [íå] non – íå nos (§ 37) – ìû/ Acc. «íàñ» ob-sequor, -secūtus sum, -sēqui (§ 76) – ïîâèíîâàòüñÿ omnis, e – âåñü, âñ¸ (omnia – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3) oportet, oportuit, –, oportēre (§ 75) – ñëåäîâàòü, áûòü íóæíûì veto, vetui, vetĭtum, 1 – òóò: «íå ïîçâîëÿòü» victūros – ñì. vivo video, vidi, visum, 2 – âèäåòü (â ïàññèâå – «êàçàòüñÿ») vir, viri, m – ìóæ, ÷åëîâåê vita, ae, f – æèçíü patres conscripti – îòöû-ñåíàòîðû (äðåâíÿÿ ôîðìóëà îáðàùåíèÿ) patria, ae, f – ðîäèíà paucus, a, um – íåìíîãèé per-eo, per-ii, per-ĭtum, per-īre (§ 22) – ïîãèáàòü pos-sum, potui, –, posse – ìî÷ü pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum pro-fiteor, -fessus sum, -fitēri (§ 76) – çàÿâèòü publĭcus, a, um – ñì. res publĭca puto, āvi, ātum, 1 – äóìàòü, ñ÷èòàòü quam – êàê qui (§ 61) – êòî; òîò, êòî; Plur. êîòîðûå quod (§ 61) – ÷òî; òî, ÷òî re-censeo, -censui, -censum, 2 – ïåðå-ñìàòðèâàòü recte (§ 59, ï.2) < rectus, a, um – ïðàâèëüíûé reicŭlus, a, um – áåñïîëåçíûé res publĭca (res, rei, f – äåëî + publĭcus, a, um – îáùåå) – ðåñïóáëèêà, ãîñóäàðñòâî re-sideo, -sēdi, -sessum, 2 – îñòàâàòüñÿ (ïîçàäè) rex, regis, m – öàðü (ïåðåâåñòè ñ ïðåäëîãîì) salvus, a, um – çäîðîâ[ûé] (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7) sanctus, a, um – ñâÿòîé sapio, sapii, –, sapěre (§ 16) – áûòü ìóäðûì sat/ satis est – äîñòàòî÷íî scio, ivi, itum, 4 – çíàòü se – § 78, ïóíêò 4 sed – à, íî semper – âñåãäà sibi – § 37, òàáëèöà simĭlis, e – ïîäîáíûé socius, i, m – ñî-òîâàðèù sol, solis, m – ñîëíöå solāmen, ĭnis, n – óòåøåíèå somnus, i, m – ñîí Sparta, ae, f – ãîðîä Ñïáðòà spes, ei, f – íàäåæäà stoĭcus, i, m – ôèëîñîô-ñòóèê stultus, a, um – ãëóï[ûé] (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7) sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü, ÿâëÿòüñÿ, ñóùåñòâîâàòü taceo, tacui, tacĭtum, 2 – ìîë÷àòü tam – ñòîëü; òàê te – Acc./ Abl. îò tu (òû) tempus, ŏris, n – âðåìÿ (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) timeo, timui, –, 2 – áîÿòüñÿ tollo, sustŭli, sublātum, 3 – óíîñèòü, óáèðàòü vivo, vixi, victum, 3 – æèòü vivus, a, um – æèâîé (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 9â) volo, volui, –, velle (§ 24) – õîòåòü, æåëàòü, èñïûòûâàòü æåëàíèå

1Êàðôàãéí – ãîðîä è ãîñóäàðñòâî â Ñåâåðíîé Àôðèêå (äâå âîéíû ñ Ðèìîì â III â. äî í.ý.), íà òåððèòîðèè ñîâðåìåííîãî Òóíúñà, ðîäèíà ïîëêîâîäöà Ãàííèááëà (â âîéíå ñ íèì è ó÷àñòâîâàë Êàòóí).

2á) (§ 78–79). Èç îáëàñòè ïðàâà:31) Nemĭnem oportet esse sapientiōrem legĭbus. 32) Generāli lege decernĭmus nemĭnem sibi esse iudĭcem (Êáññèé). 33) Testamentum lex statim post mortem testatōris aperīri voluit (Ïàâåë). 34) Herēdem eiusdem potestātis iurisque esse, cuius fuit defunctus, constat (Óëüïèáí).
35) Mandātam sibi iurisdictiōnem mandāre altĕri non posse manifestum est (Ïàâåë). 36) Duos uno tempŏre uxōris adultĕros accusāri posse sciendum est, plures vero non posse (Ïàâåë). 37) Bene concordans matrimonium separāri a patre divus Pius prohibuit (Ïàâåë). 38) Si pollicĭtus quis fuĕrit rei publĭcae opus se factūrum vel pecuniam datūrum [esse], in usūras non conveniētur (Óëüïèáí). 39) Suffĭcit matrem ingenui libĕram fuisse eo tempŏre, quo nascĭtur, licet ancilla concēpit (íîðìà ðèìñêîãî ïðàâà). 40) Fructus pendentes pars fundi [esse] videntur (Ãàé). 41) Aquaeductum qui biennio usus non est, amisisse vidētur (Ïàâåë). 42) Qui destitĕrit [ab accusatiōne], agĕre amplius et accusāre prohibētur (Ïàâåë). 43) Intellegĭtur confitēri crimen, qui paciscĭtur (Ïàâåë). 44) Velle non credĭtur, qui obsequĭtur imperio patris (Óëüïèáí).
45) Brevi reversa uxor nec divortisse vidētur (Ïàâåë). 46) Si quis […] incestas nuptias contraxĕrit, neque uxōrem habēre vidētur neque libĕros (Ãàé). 47) Qui monumento inscriptos titŭlos erasĕrit […], sepulchrum violasse vidētur (Ïàâåë). 48) De his criminĭbus, de quibus quis absolūtus est, ab eo, qui accusāvit, refricāri accusatio non potest (Ïàâåë). 49) Reus est, qui cum altĕro litem contestātam habet, sive is egit, sive cum eo actum est (Ýëèé Ãàëë). 50) Vim fiěri veto (äðåâíÿÿ ôîðìóëà ïðéòîðñêîãî óêàçà; ïðéòîð – íîñèòåëü âûñøåé ñóäåáíîé âëàñòè â Ðèìå). 51) Non vidētur vim facěre, qui iure suo utĭtur (Ïàâåë).

Ñëîâà ê ¹ 2á: a/ ab1 – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á, ïóíêò 5) ab2 (â ¹ 42, c Abl.) – îò ab-solvo, -solvi, -solūtum, 3 – îñâîáîæäàòü, îïðàâäûâàòü accusatio, ōnis, f – îáâèíåíèå ac-cūso, āvi, ātum, 1 – îáâèíÿòü actum est (ðå÷ü îá èñêå) – ñì. ago adulter, ĕri, m – ëþáîâíèê ago, egi, actum, 3 – âîçáóæäàòü èñê alter, a, um – äðóãîé (altĕri – Dat.S.: § 38, ïóíêò 2) amitto, amīsi, amissum, 3 – òåðÿòü amplius – âïðåäü ancilla, ae, f – ðàáûíÿ (ïåðåâåñòè àáëàòèâîì) aperio, aperui, apertum, 4 – âñêðûâàòü, îòêðûâàòü aquae-ductus, us, m – ïðîâóä âîäû (âîäîïðîâóä) bene – õîðîøî biennium, i, n – äâà ãîäà (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) brevi – âñêîðå con-cipio, -cēpi, -ceptum, 3 – áåðéìåíåòü con-cordo, āvi, ātum, 1 – ëàäèòü (äðóã ñ äðóãîì) confiteor, confessus sum, confitēri (§ 76) – ïðèçíàâàòü licet – äàæå åñëè lis, litis, f – ñïîð mando, āvi, ātum, 1 – ïîðó÷àòü manifestus, a, um – î÷åâèäíûé mater, tris, f – ìàòü matrimonium, i, n – áðàê monumentum, i, n – ïàìÿòíèê (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 11) mors, mortis, f – ñìåðòü nascor, natus sum, nasci (§ 76) – ðîæäàòüñÿ nec – íå nemo, ĭnis – íèêòî [íå] neque…neque – íè…íè non – íå nuptiae, ārum, f, plur. – áðàê ob-sequor, -secūtus sum, -sēqui (§ 76) – ïîä÷èíÿòüñÿ oportet, oportuit, –, oportēre (§ 75, ïóíêò 1) – ñëåäîâàòü opus, ĕris, n – ðàáîòà paciscor, pactus sum, pacisci (§ 76) – èäòè íà ìèðîâýþ (ñ èñòöîì) pars, partis, f – ÷àñòü (òóò ñì. § 46) pater, tris, m – îòåö pecunia, ae, f – äåíüãè pendeo, pependi, –, 2 – âèñåòü Pius, i, m – ðèìñêèé èìïåðàòîð Àíòîíúí Ïèé plus, pluris – áóëüøèé (÷èñëîì) con-sto, -stĭti, -statūrus, 1 – ÿâëÿòüñÿ îáùåïðèíÿòûì con-testor, -testātus sum, -testāri (§ 76) – (çà)ñâèäåòåëüñòâîâàòü con-trăho, -traxi, -tractum, 3 – çàêëþ÷àòü con-venio, -vēni, -ventum, 4 – ïðèíóæäàòü cre-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – ñ÷èòàòü crimen, ĭnis, n – âèíá, ïðåñòóïëåíèå cuius (§ 61) – G.S. îò qui (êàêîé) cum – ñ; ïðîòèâ (ñ Abl.) datūrum – ñì. do de (c Abl.) – îò; ïî ïîâîäó de-cerno, -crēvi, -crētum, 3 – ïîñòàíîâëÿòü de-fungor, -functus sum, -fungi (§ 76, ïóíêò 2, NB) – óìèðàòü destitĕrit = destituĕrit (de-stituo, -stitui, -stitūtum, 3 – îòêàçàòüñÿ) di-vorto, -vorti, -vorsum, 3 – ðàçâîäèòüñÿ divus, a, um – áîæåñòâåííûé do, dedi, datum, 1 – äàâàòü duos – § 64, òàáëèöà (< duo – äâà) egit – ñì. ago eius-dem (§ 39) – Gen.S. îò idem eo – § 39, òàáëèöà erādo, erāsi, erāsum, 3 – ñòèðàòü esse – ñì. sum est (§ 19a) – Praes. îò sum et – è polliceor, pollicĭtus sum, pollicēri – îáåùàòü (ñì. § 76, ïóíêò 2, NB) pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ÿâëÿòüñÿ âîçìîæíûì; ìî÷ü post – ïîñëå (ñ Acc.) pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum potestas, ātis, f – ïîëîæåíèå (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 5) pro-hibeo, -hibui, -hibĭtum, 2 – çàïðåùàòü publĭcus, a, um – ñì. res publĭca qui (§ 61) – êòî; òîò, êòî quibus – § 61, òàáëèöà quis (§ 61) – êòî; êòî-ëèáî (â ¹ 48 – § 61, ï.3, ïðèìå÷.1) quo – § 61, òàáëèöà re-frĭco, -fricui, -fricātum, 1 – ñíîâà âîçáóæäàòü res publĭca (res, rei, f – äåëî + publĭcus, a, um – îáùåå) – ãîñóäàðñòâî reus, i, m – îòâåò÷èê re-vertor, -versus sum, -verti – âîçâðàùàòüñÿ (reversa – § 76, ïóíêò 2, NB) sapiens, entis – ìóäðûé (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7) scio, ivi, itum, 4 – çíàòü se – § 78, ïóíêò 4 sepăro, āvi, ātum, 1 – ðàñòîðãàòü sepulchrum, i, n – ìîãèëà facio, feci, factum, 3 – äåëàòü, ñîâåðøàòü fio, factus sum, fiěri (§ 76a) – ñîâåðøàòüñÿ fructus, us, m – ïëîä fuĕrit/ fuisse/ fuit – ñì. sum fundus, i, m – çåìëÿ generālis, e – (âñå)îáùèé habeo, habui, habĭtum, 2 – èìåòü heres, ēdis, m – íàñëåäíèê his – § 39, òàáëèöà idem, eădem, idem (§ 39) – òîò æå imperium, i, n – âëàñòü, âîëÿ in – â; ê incestus, a, um – êðîâîñìåñúòåëüíûé ingenuus, a, um – ñâîáîäíîðîæä¸ííûé in-scrĭbo, -scripsi, -scriptum, 3 – íàïèñáòü intel-lĕgo, -lexi, -lectum, 3 – ñ÷èòàòü is (§ 39) – îí iudex, ĭcis, m – ñóäüÿ (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 6) iurisdictio, ōnis, f – ïîëíîìó÷èÿ ius, iuris, n – ïðàâî (iuris-que = et iuris), ïðàâîñïîñîáíîñòü lex, legis, f – çàêîí (â ¹ 31 ïåðåâîä – § 56, ïóíêò 2) liber, a, um – ñâîáîäíûé (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7) libĕri, ōrum, m, plur. – äåòè si – åñëè (si quis – § 61, ïóíêò 3) sibi – § 37, òàáëèöà sive – èëè; íåçàâèñèìî îò òîãî statim – ñðàçó suf-fĭcio, -fēci, -fectum, 3 – ÿâëÿòüñÿ/ áûòü äîñòàòî÷íûì sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü, ÿâëÿòüñÿ suus, a, um – ñâîé tempus, ŏris, n – âðåìÿ (ïåðåâîä – § 50â, ïóíêò 12) testamentum, i, n – çàâåùàíèå testātor, ōris, m – íàñëåäîäàòåëü titŭlus, i, m – íàäïèñü unus, a, um – îäèí è òîò æå usūra, ae, f – âçûìàíèå ïðîöåíòîâ utor, usus sum, uti – ïîëüçîâàòüñÿ, èñïîëüçîâàòü (usus – § 76, ïóíêò 2, NB) uxor, ōris, f – æåíà vel – èëè velle (§ 24) – ñì. volo vero – íî veto, vetui, vetĭtum, 1 – çàïðåùàòü video, vidi, visum, 2 – âèäåòü (ïàññèâ – «ñ÷èòàòüñÿ, êàçàòüñÿ») viŏlo, āvi, ātum, 1 – îñêâåðíÿòü (violasse = violavisse: § 69, ï.6) vis, vis, f (§ 40a) – ñèëà, íàñèëèå volo, volui, –, velle (§ 24) – õîòåòü; òðåáîâàòü

3) Ýïèãðàììû Ìàðöèáëà íà ïëîõèõ ïîýòîâ è êðèòèêîâ (a, b) è ñòèõè Êàòýëëà î ëþáâè (ñ, d):

a)Scribĕre me querĕrís, Velóx, epigrammăta longa. b)Versiculós in mé narrātur scriběre Cinna.

Ipse nihil scribís. Tú breviōra facís (Ìàðöèáë). Non scribít, cuiús carmĭna nemo legít (Ìàðöèáë).

ñ)Nulla potést muliér tantúm se dícĕr(e) amātam

Vere, quantúm a mé Lesbi(a) amāta meá (e)st (Êàòýëë).

d) Êàòýëë, ïåðåâîä ëþáîâíîé îäû ãðå÷åñêîé ïîýòåññû Ñàïôó ñ îñòðîâà Ëéñáîñ(â ÷åñòü êîòîðîé ïîýò íàçûâàåò ñâîþ âîçëþáëåííóþ âûìûøëåííûì èìåíåì «Ëéñáèÿ»)– 3 êóïëåòà:

Ille mi par esse deó vidētur, Ille, si fas est, superāre divos, Qui sedéns adversus identidém te Spectat et audit, Dulce ridentém, miseró quod omnes Erĭpít sensús mihi, nam simúl te, Lesbi(a), aspexí, nihil est supér mi Vocis in ore. Lingua sed torpét, tenuís sub artus Flamma demanát, sonitú suopte Tintinánt aurés, geminá teguntur Lumĭna nocte.

Ñëîâà ê ¹ 3:

à – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á) adversus – íàïðîòèâ amo, āvi, ātum, 1 – ëþáèòü artus, us, m – ÷ëåí òåëà aspicio, aspexi, aspectum, 3 – âèäåòü audio, īvi, ītum, 4 – ñëûøàòü auris, is, f – óõî brevis, e – êîðîòêèé carmen, ĭnis, n – ñòèõ Cinna, ae, m – Öúííà (èìÿ) cuius (§ 61) – Gen.S. îò qui demāno, āvi, ātum, 1 – òå÷ü, ñòðóèòüñÿ deus, i, m – áîã nemo – íèêòî [íå] nihil – íè÷åãî [íå] (nihil est – íåò) non – íå nox, noctis, f – íî÷ü nullus, a, um – íè îäèí [íå] omnis, e – âåñü, âñ¸ os, oris, n – ðîò par, paris – ðàâíûé, ðàâåí pos-sum, potui, –, posse – ìî÷ü pot-est (§ 20) – Praes. îò pos-sum quantum – ñêîëü; êàê queror, questus sum, queri (§ 76) – æàëîâàòüñÿ qui (§ 61) – êòî; òîò, êòî; êîòîðûé quod (§ 61) – ÷òî (â ïåðåâîäå ïîñòàâüòå ïåðåä «misĕro») dico, dixi, dictum, 3 – ñêàçàòü divus, i, m – áîæåñòâî dulcis, e – ñëàäêèé (òóò § 59à, ï.1) epigramma, ătis, n – ýïèãðàììà eripio, eripui, ereptum, 3 – îòíèìàòü esse/ est (§ 19a) – ñì. sum et – è facio, feci, factum, 3 – ñî÷èíÿòü fas est – âîçìîæíî flamma, ae, f – ïëàìåíü gemĭnus, a, um – äâîéíîé identĭdem – ïîñòîÿííî ille, illa, illud (§ 38, ï.3) – òîò in (c Ac./ Ab.) – â; ïðîòèâ (ñ Ac.) ipse, a, um (§ 38, ïóíêò 3) – ñàì rideo, risi, risum, 2 – ñìåÿòüñÿ scribo, scripsi, scriptum, 3 – ïèñáòü se – § 78, ïóíêò 4 sed – íî sedeo, sessi, sessum, 2 – ñèäåòü sensus, us, m – ÷óâñòâî si – åñëè simul – êàê òîëüêî sonĭtus, us, m – ãîëîñ (ïåðåâîä – § 50à, ïóíêò 2) specto, āvi, ātum, 1 – âèäåòü sub – ïîä (ñ Acc./ Abl.) sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü suopte = suo (ñì. suus) super mi – ó ìåíÿ supĕro, āvi, ātum, 1 – ïðåâîñõîäèòü lego, legi, lectum, 3 – ÷èòàòü Lesbia, ae, f – Ëéñáèÿ (âîçëþáëåííàÿ Êàòýëëà) lingua, ae, f – ÿçûê longus, a, um – äëèííûé lumen, ĭnis, n – ãëàç me – Acc./ Abl. îò ego (ÿ) meus, a, um – ìîé mi = mihi – Dat. îò ego (ÿ); âî 2-îì êóïëåòå «mihi» – § 48, ï.1) miser, a, um – íåñ÷àñòíûé (ïåðåâîä – § 48, ïóíêò 1) mulier, ĕris, f – æåíùèíà nam – èáî narro, āvi, ātum, 1 – ðàññêàçûâàòü suus, a, um – ñîáñòâåííûé, ñâîé tantum – ñòîëü; òàê æå te – Acc./ Abl. îò tu (òû) tego, texi, tectum, 3 – ïîêðûâàòü tenuis, e – òîíêèé, ë¸ãêèé tintĭno, –, –, 1 – çâåíåòü torpeo, –, –, 2 – íåìåòü tu – òû Velox – Âéëîêñ (èìÿ) vere – èñòèííî, èñêðåííå versicŭlus, i, m – ñòèøîê video, vidi, visum, 2 – âèäåòü (â ïàññèâå – «êàçàòüñÿ») vox, vocis, f – ãîëîñ

4) (I.) Î ñîêðîâèùàõ: 1) Senex, mortem appropinquāre sentiens, filiis dixit in horto thesauros defossos esse: «Vidētis me a vobis discessūrum; in agro nostro magnae opes esse dicuntur; eas repertūri videmĭni: quaerĭte et divĭtes erĭtis». 2) Toto horto ligonĭbus erūto, filii thesauros non invenērunt. 3) Sed autumnî vidērunt arbŏres fructus uberiōres peperisse. 4) Tum intellexērunt thesauros assiduo labōre invenīri.

(II.) Î äðóæáå: 5) Duo amīci in itinĕre ursum vidĕrant; unus perterrĭtus arbŏrem ascendit. 6) Alter terra iacens anĭmum continēbat, simŭlans se mortuum esse. 7) Sciēbat enim ursos corpŏra mortuōrum repudiāre. 8) Toto corpŏre iacentis pertemptāto, ursus discessit. 9) «Quid ursus ad aurem tibi dixit?» – interrogāvit amīcus, qui de arbŏre descendĕrat. – «Sapientem proverbium: amīcus verus – rara avis». (III.) Î ôèëîñîôå Ñîêðáòå: 10) Socrătes se sapientia praestāre cetĕris dicēbat: «Arbĭtror vere me ab Apollĭne omnium sapientissĭmum esse appellātum: nam haec est sola homĭnis sapientia – non arbitrāri se scire, quod nescit». (IV.) Î Þãýðòå, öàðå Íóìúäèè (âîåâàë ñ ðèìëÿíàìè â 111–105 äî í.ý. è ïîäêóïàë ðèìñêèõ ÷èíîâíèêîâ), è î ïðîäàæíîñòè Ðèìà: 11) Iugurtha postquam Roma egressus est fertur saepe eo tacĭtus respiciens postrēmo dixisse: «[O] urbem venālem et matūre peritūram, si emptōrem invenĕrit» (Ñàëëþñòèé).

Ñëîâà ê ¹ 4: a (c Abl.) – îò ab – ïðåäëîã, íå ïåðåâîä. (§ 50á) ad aurem – íà óõî ager, agri, m – çåìëÿ, ó÷àñòîê alter, a, um – äðóãîé amīcus, i, m – äðóã anĭmus, i, m – äûõàíèå Apollo, ĭnis, m – áîã Àïîëëîí appello, āvi, ātum, 1 – íàçûâàòü appropinquo, āvi, ātum, 1 – ïðèáëèæàòüñÿ arbĭtror, arbitrātus sum, arbitrāri (§ 76) – ñ÷èòàòü arbor, ŏris, f – äåðåâî ascendo, -ndi, -nsum, 3 – âçáèðàòüñÿ assiduus, a, um – óïîðíûé autumnus, i, m – îñåíü avis, is, f – ïòèöà cetĕrus, a, um – îñòàëüíîé con-tineo, -tinui, -tentum, 2 – ñäåðæèâàòü corpus, ŏris, n – òåëî de – ñ (ñ Abl.) de-fodio, -fōdi, -fossum, 3 – çàðûâàòü descendo, -ndi, -nsum, 3 – ñïóñêàòüñÿ prae-sto, -stĭti, –, 1 – èìåòü ïðåâîñõîäñòâî (íàä êåì-ëèáî) pro-verbium, i, n – ïî-ñëîâèöà quaero, quaesīvi, quaesītum, 3 – èñêàòü qui, quae, quod (§ 61) – êîòîðûé quid (â ¹ 9) – ÷òî (§ 61) quod (§ 61) – ÷òî; òî, ÷òî rarus, a, um – ðåäêèé reperio, reppĕri, repertum, 4 – íàõîäèòü repudio, āvi, ātum, 1 – íå åñòü re-spicio, -spexi, -spectum, 3 – îãëÿäûâàòüñÿ Roma, ae, f – Ðèì (òóò § 50à, ï.1) saepe – ÷àñòî dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü dis-cēdo, -cessi, -cessum, 3 – óõîäèòü (ïåðåâîä – § 78à, ï.5, NB) dives, ĭtis – áîãàòûé duo (§ 64) – äâà eas – § 39, òàáëèöà egredior, egressus sum, egrĕdi (§ 76) – âûõîäèòü, âûåçæàòü emptor, ōris, m – ïîêóïàòåëü enim – âåäü, èáî eo – òóäà; íàçàä erĭtis (§ 19a) – Fut. îò sum eruo, erui, erūtum, 3 – ïåðåðûâàòü (ïåðåâîä – § 77) esse/ est (§ 19à) – ñì. sum et – è fero, tuli, latum, ferre – ñîîáùàòü filius, i, m – ñûí fructus, us, m – ïëîä haec (§ 39) – ñì. hic hic, haec, hoc (§ 39) – ýòîò homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê hortus, i, m – ñàä iaceo, iacui, –, 2 – ëåæàòü in – â, íà intel-lĕgo, -lexi, -lectum, 3 – ïîíèìàòü inter-rŏgo, āvi, ātum, 1 – ñïðàøèâàòü sapiens, åntis – ìóäðûé (â ¹ 10 ïðè ïåðåâîäå ñì. § 46, ïóíêò 2) sapientia, ae, f – ìóäðîñòü scio, ivi, itum, 4 – çíàòü se – § 78, ïóíêò 4 sed – íî senex, senis, m – ñòàðèê sentio, sensi, sensum, 4 – ÷óâñòâîâàòü si – åñëè simŭlo, āvi, ātum, 1 – ïðèòâîðÿòüñÿ Socrătes, is, m – Ñîêðáò, ãðå÷åñêèé ôèëîñîô (V â. äî í.ý.) solus, a, um – åäèíñòâåííûé sum, fui, –, esse (§ 19à) – áûòü tacĭtus, a, um – ìîë÷àëèâûé, ìóë÷à in-venio, -vēni, -ventum, 4 – íà-õîäèòü, äîáûâàòü iter, itinĕris, n – äîðóãà Iugurtha, ae, m – Þãýðòà (èìÿ) labor, ōris, m – òðóä ligo, ōnis, m – ëîïàòà magnus, a, um – áîëüøîé matūre – âñêîðå me – Acc./ Abl. îò ego (ÿ) mors, mortis, f – ñìåðòü mortuus, a, um – ì¸ðòâûé nam – èáî, ïîòîìó ÷òî ne-scio, īvi, ītum, 4 – íå çíàòü non – íå noster, tra, trum – íàø omnis, e – âåñü, âñ¸ (ïåðåâîä – § 57, ïóíêò 2) ops, opis, f – áîãàòñòâî pario, pepĕri, partum, 3 – ïðèíîñèòü peperisse – ñì. pario per-eo, per-ii, per-ĭtum, per-īre (§ 22) – ïîãèáàòü per-tempto, āvi, ātum, 1 – èññëåäîâàòü (ïåðåâîä – § 77) per-terreo, -terrui, -terrĭtum, 2 – (èñ)ïóãàòü postquam – ïîñëå òîãî, êàê postrēmo – íàêîíåö terra, ae, f – çåìëÿ (òóò § 50â, ï.11) thesaurus, i, m – ñîêðîâèùå tibi – Dat. îò tu (òû) totus, a, um – âåñü tum – òîãäà uber, ĕris – áîãàòûé unus, a, um – îäèí urbs, urbis, f – ãîðîä (o urbem – § 49, ïóíêò 5) ursus, i, m – ìåäâåäü venālis, e – ïðîäàæíûé vere (§ 59à, ï.2) < verus, a, um – âåðíûé, ïðàâèëüíûé video, vidi, visum, 2 – âèäåòü (â ïàññèâå – «êàçàòüñÿ») vobis – Dat./ Abl. îò vos (âû)

5) Î âèçèòå Ñîëóíà (àôèíñêîãî çàêîíîäàòåëÿ, VI â. äî í.ý.) ê áîãàòîìó öàðþ Êðéçó:

1) Croesus in Asiae urbe habitābat, cui nomen erat Sardes. 2) Hic rex, cuius divitiae ingentes erant, magnam potentiam habēre videbātur. 3) Aliquando Solo, qui leges Atheniensĭbus dedĕrat, ad Croesum venisse dicĭtur. 4) Postquam iussu regis omnes divitiae regāles ei monstrātae sunt, Croesus sapientem interrogāvit: «Quem omnium homĭnum felicissĭmum esse putas?» 5) Ille: «Tellus Atheniensis, – inquit, – mea sententia felicissĭmus fuit, nam ei boni et probi libĕri erant, et, pro patria pugnans, de vita decessit». 6) His verbis audītis, Croesus: «Cur non me, – inquit, – tam divĭtem homĭnem, sed Tellum quendam felicissĭmum esse credis?» 7) Ei Solo: «Fortūna humāna, – inquit, – saepe mutātur. Quid incertius opĭbus et divitiis est? Te felīcem putābo, si bene vitam finivĕris. Nemo ante mortem a me felix nominabĭtur». 8) Haec verba Solōnis Croeso, qui magna erat superbia, non placuērunt. 9) Sed paulo post a Cyro, rege Persārum, victus ipse de felicitāte sua dubitāre coactus est.

 

Ñëîâà ê ¹ 5: a – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á, ïóíêò 5) ad (ñ Acc.) – ê aliquando – îäíàæäû ante (c Acc.) – äî Asia, ae, f – Àçèÿ Atheniensis, is, m – àôúíÿíèí audio, īvi, ītum, 4 – ñëûøàòü (ïåðåâîä – § 77) bene – õîðîøî bonus, a, um – õîðîøèé cogo, coēgi, coactum, 3 – âûíóæäàòü cre-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – ñ÷èòàòü Croesus, i, m – Êðåç, öàðü Ëèäèè (ñòðàíà â Ìàëîé Àçèè) cui (§ 61) – Dat.S. îò qui cuius (§ 61) – Gen.S. îò qui cur – ïî÷åìó Cyrus, i, m – öàðü Êèð de (ñ Abl.) – èç; â (â ¹ 9) de-cēdo, -cessi, -cessum, 3 – óõîäèòü dedĕrat – ñì. do dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü dives, ĭtis – áîãàòûé divitia, ae, f – áîãàòñòâî do, dedi, datum, 1 – äàâàòü dubĭto, āvi, ātum, 1 – ñîìíåâàòüñÿ regālis, e – öàðñêèé rex, regis, m – öàðü saepe – ÷àñòî sapiens, åntis, m – ìóäðåö Sardes, ium, f, plur. – ãîðîä Ñáðäû sed – à, íî sententia, ae, f – ìíåíèå (ïåðåâîä – § 50á, ïóíêò 9, NB) si – åñëè ei (§ 39) – Dat.S. îò is (îí); â ¹ 5 ïåðåâîä – § 48, ïóíêò 1 erant/ erat – Imperf. îò sum esse/ est – ñì. sum et – è felicĭtas, ātis, f – ñ÷àñòüå felix, īcis – ñ÷àñòëèâûé (ïåðåâîä – § 46 è § 78, ïóíêò 7) finio, īvi, ītum, 4 – çàêàí÷èâàòü fortūna, ae, f – ñóäüáà fuit – ñì. sum habeo, habui, habĭtum, 2 – èìåòü habĭto, āvi, ātum, 1 – æèòü haec – § 39, òàáëèöà, Plur. hic, haec, hoc (§ 39) – ýòîò his – § 39, òàáëèöà homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê (â ¹ 4 ïåðåâîä – § 57, ïóíêò 2) humānus, a, um – ÷åëîâå÷åñêèé ille, illa, illud (§ 38, ï.3) – òîò; îí in – â, íà in-certus, a, um – íå-íàä¸æíûé ingens, entis – îãðîìíûé inquam, inquit (§ 18, ïóíêò 2) – ãîâîðèòü interrŏgo, āvi, ātum, 1 – ñïðàøèâàòü ipse, a, um (§ 38, ïóíêò 3) – ñàì iussus, us, m – ïðèêàç (ïðè ïåðåâîäå ñì. § 50à, ïóíêò 2) lex, legis, f – çàêîí Solo, ōnis, m – Ñîëóí sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü superbia, ae, f – ãîðäûíÿ (ïðè ïåðåâîäå ñì. § 50á, ïóíêò 10) suus, a, um – ñâîé tam – ñòîëü te – Acc./ Abl. îò tu (òû) Tellus, i, m – Òåëë (èìÿ) urbs, urbis, f – ãîðîä libĕri, ōrum, m, plur. – äåòè magnus, a, um – áîëüøîé me – Acc./ Abl. îò ego (ÿ) meus, a, um – ìîé monstro, āvi, ātum, 1 – ïîêàçûâàòü mors, mortis, f – ñìåðòü muto, āvi, ātum, 1 – ìåíÿòü nam – èáî nemo, ĭnis – íèêòî [íå] nomen, ĭnis, n – èìÿ, íàçâàíèånon nomĭno, āvi, ātum, 1 – íàçûâàòü non – íå omnis, e – âåñü, âñ¸ ops, opis, f – ñèëà (ïåðåâîä – § 56, ïóíêò 2) patria, ae, f – ðîäèíà paulo post – âñêîðå Persa, ae, m – ïåðñ placeo, placui, placĭtum, 2 – íðàâèòüñÿ postquam – ïîñëå òîãî, êàê potentia, ae, f – ìîãóùåñòâî pro (c Abl.) – çà; ðàäè probus, a, um – ïîðÿäî÷íûé pugno, āvi, ātum, 1 – ñðàæàòüñÿ puto, āvi, ātum, 1 – ñ÷èòàòü quem – § 61, òàáëèöà quen-dam – § 62, ïóíêò 4, NB1 qui (§ 61) – êîòîðûé; êòî quid (§ 61) – ÷òî venio, veni, ventum, 4 – ïðèõîäèòü verbum, i, n – ñëîâî victus – ñì. vinco video, vidi, visum, 2 – âèäåòü (â ïàññèâå – «êàçàòüñÿ») vinco, vici, victum, 3 – ïîáåæäàòü vita, ae, f – æèçíü


Ïîäåëèòüñÿ:

Äàòà äîáàâëåíèÿ: 2014-11-13; ïðîñìîòðîâ: 308; Ìû ïîìîæåì â íàïèñàíèè âàøåé ðàáîòû!; Íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ





lektsii.com - Ëåêöèè.Êîì - 2014-2024 ãîä. (0.01 ñåê.) Âñå ìàòåðèàëû ïðåäñòàâëåííûå íà ñàéòå èñêëþ÷èòåëüíî ñ öåëüþ îçíàêîìëåíèÿ ÷èòàòåëÿìè è íå ïðåñëåäóþò êîììåð÷åñêèõ öåëåé èëè íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ
Ãëàâíàÿ ñòðàíèöà Ñëó÷àéíàÿ ñòðàíèöà Êîíòàêòû