КАТЕГОРИИ:
АстрономияБиологияГеографияДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
|
NB! НачинайтеРАЗБОР ПО СОСТАВУ глагольной формы не с окончания, а С ОСНОВЫ (т.е. одной из словарных основ). Вспомните известную фразу: ЗРИ В КОРЕНЬ! 11 страница
3) Фразы и цитаты из Библии или связанные с религией и верой: 1) Pater noster, qui es in caelis, sanctificētur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua […]. Et ne nos indūcas in tentatiōnem, sed libĕra nos a malo (из молитвы «Отче наш»). 2) Requiem aeternam dona eis, Domĭne, et lux perpetua luceat illis. […] Requiescat in pace (из заупокойной молитвы). 3) Det tibi Deus […] de pinguetudĭne terrae abundantiam frumenti et vini. Et serviant tibi popŭli, et adōrent te tribus. Esto domĭnus fratrum tuōrum, et incurventur ante te filii matris tuae. Qui maledixĕrit tibi, sit ille maledictus; et qui benedixĕrit tibi, benedictionĭbus repleātur (Исаáк благословляет сына Иáкова). 4) Dixitque Deus: Fiat lux; et facta est lux. […] Et ait [Deus]: faciāmus homĭnem ad imagĭnem et similitudĭnem nostram (Библия, сотворение мира). 5) Qui sine peccāto est vestrum, primus in illam lapĭdem mittat (Иисус о блуднúце). 6) Qui habet aures audiendi, audiat (Иисус – ученикам). 7) Transeat a Me calix iste (молитва Иисуса перед арестом). 8) Benedictus sis!/ Benedicta sis!/ Benedictio Domĭni sit vobiscum!/ Benedīcat vos Deus! 9) Domĭne, ne in furōre tuo arguas me, neque in ira tua corripias me./ Sperent in te, qui novērunt nomen tuum (Библия). 10) Orēmus./ Levēmus corda nostra (Библия). 11) Gratias agāmus Deo (начало благодарственной молитвы). 12) Angĕli sint tibi prope. 13) Deus te tuosque tueātur!/ Te tueātur Omnipŏtens per multos annos! 14) Corōnet te Deus. 15) Placeat Deo.
Слова к № 3:
a (с Abl.) – от; мимо
abundantia, ae, f – обилие
ad (с Acc.) – по, согласно
adōro, āvi, ātum, 1 – чтить
audio, īvi, ītum, 4 – слушать, слышать
auris, is, f – ухо
bene-dīco, -dixi, -dictum, 3 – благо-словлять, говорить хорошее
bene-dictio, ōnis, f – благо-словéние
caelum, i, n – небо
calix, ĭcis, m – чаша
cor, cordis, n – сердце
corōno, āvi, ātum, 1 – венчать (на царство)
cor-ripio, -ripui, -reptum, 3 – поражать, наказывать
de (с Abl.) – от, из
det – см. do
Deus, i, m – Бог
dico, dixi, dictum, 3 – говорить (dixit-que = et dixit)
do, dedi, datum, 1 – давать
domĭnus, i, m – господин (в № 3 см. § 46); Госпóдь
dono, āvi, ātum, 1 – давать, даровать
eis – § 39, таблица
es/ est (§ 19a) – Praes. от sum
esto (§ 6) – см. sum
et – и
facio, feci, factum, 3 – (со)творить
facta est – см. fio
filius, i, m – сын
fio, factus sum, fiĕri (§ 76a) – быть; свершаться; возникать
frater, tris, m – брат
frumentum, i, n – хлеб
furor, ōris, m – ярость
gratia, ae, f – благодарность
habeo, habui, habĭtum, 2 – иметь
| ad-venio, -vēni, -ventum, 4 – при-ходить
aeternus, a, um – вечный
ago, egi, actum, 3 – возносить
aio, ait (§ 75, п.2) – говорить
homo, ĭnis, m – человек
ille, illa, illud (§ 38, п.3) – он, она, оно
imāgo, ĭnis, f – образ
in – в, на
in-curvo, āvi, ātum, 1 – преклоняться
in-dūco, -duxi, -ductum, 3 – в-водить
ira, ae, f – гнев
iste, ista, istud (§ 38, п.3) – этот, сей
lapis, ĭdis, m – камень
levo, āvi, ātum, 1 – поднимать; возвысить
libĕro, āvi, ātum, 1 – избавить
luceo, luxi, –, 2 – сиять
lux, lucis, f – свет
male-dīco, -dixi, -dictum, 3 – зло-словить, посылать проклятия, проклинать
malus, a, um – плохой, злой, дурной (в собирательном значении: § 35а)
mater, tris, f – мать
me – Aсс./ Abl. от ego (я)
mitto, misi, missum, 3 – бросать
multus, a, um – многий
ne – не; neque – и не
nomen, ĭnis, n – имя
nos (§ 37) – мы/ Acc. «нас»
nosco, novi, notum, 3 – узнавать
noster, tra, trum – наш
novērunt – см. nosco
omni-pŏtens, entis (< omnis – весь + potens – могучий) – все-могущий (о Боге)
oro, āvi, ātum, 1 – молиться
pater, tris, m – отец (Vocat. – отче)
pax, pacis, f – мир, покой
peccātum, i, n – грех
per (с Acc.) – в течение
perpetuus, a, um – вечный
pinguetūdo, ĭnis, f – изобилие
| angĕlus, i, m – ангел
annus, i, m – год
ante (с Acc.) – перед
arguo, argui, argūtum, 3 – обличать
placeo, placui, placĭtum, 2 – быть угодным
popŭlus, i, m – народ
primus, a, um – первый
prope –близко
qui (§ 61) – кто; тот, кто; который; Plur. которые/ те, кто
regnum, i, n – царство, царствие
re-pleo, -plēvi, -plētum, 2 – наполнять
requiem = requiētem (requies, ētis, f – покой: § 40а, пункт 5)
re-quiesco, -quiēvi, -quiētum, 3 – почивать (об умéршем)
sanctifĭco, –, –, 1 – (о)святить
sed – но
servio, īvi, ītum, 4 – служить
similitūdo, ĭnis, f – подобие
sine (с Abl.) – без
sint/ sis/ sit – Praes. coni. от sum
spero, āvi, ātum, 1 – надеяться
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть
te – Aсс./ Abl. от tu (ты)
tentatio, ōnis, f – искушение
terra, ae, f – земля
tibi – Dat. от tu (ты)
trans-eo, trans-ii, trans-ĭtum, trans-īre (§ 22) – про-ходить
tribus, us, m – племя
tueor, tuĭtus sum, tuēri (§ 76) – оберегать
tuus, a, um – твой (tuos-que = et tuos)
vestrum (§ 37) – тут: «из вас»
vinum, i, n – вино
vobis – Dat./ Abl. oт vos (vobis-cum = cum (c) vobis)
voluntas, ātis, f – воля
vos (§ 37) – вы/ Acc. «вас»
| 4) Цитаты и фразы из области права:1) Caveat emptor. 2) Communĭbus pro communĭbus utātur, privātis ut suis (Цицерон об обязанностях гражданúна). 3) Quod non posuisti, ne tollas. 4) Defuncti iniuria ne afficiantur. 5) Habeas corpus [ad subiiciendum] (закон против произвольных арестов без суда: Англия, 1679 г.). 6) Nullus liber homo capiātur vel imprisonētur, [...] aut alĭquo modo destruātur: nec super eum ibĭmus, nec super eum mittēmus, nisi […] per legem terrae («Великая хáртия вольностей»: Англия, 1215 г.). 7) Non valet, deleātur (о договóре). 8) Ne eat iudex ultra petīta partium. 9) Sit potior, qui prior (Терéнций). 10) Ne noceas, si iuvāre non potes. 11) Ne quid detrimenti forum capiat. 12) Demus imperium Caesări (Цицерон). 13) Quid agam, iudĭces? Quo accusatiōnis meae ratiōnem confĕram, quo me vertam? (из речи Цицерона). 14) Meminerĭmus, etiam adversus infĭmos iustitiam esse servandam (Цицерон). 15) Persuadeāmus nobis, nemĭnem nostrum esse sine culpa (Сéнека).
Слова к № 4:
accusatio, ōnis, f – обвинение
ad (с Acc.) – для
adversus (с Acc.) – по отношению к; против
af-ficio, -fēci, -fectum, 3 – тут: «оскорблять, задевать»
ago, egi, actum, 3 – делать (перевод – § 85, пункт 2а)
deleo, ēvi, ētum, 2 – расторгать
demus – см. do
de-struo, -struxi, -structum, 3 – обездоливать
detrimentum, i, n – ущерб (quid detrimenti – § 47, пункт 8)
do, dedi, datum, 1 – давать
eat – см. eo
emptor, ōris, m – покупатель
eo, ii, itum, ire (§ 21) – идти, выходить
esse – см. sum
etiam – даже
eum – § 39, таблица
forum, i, n – правосудие
habeo, habui, habĭtum, 2 – иметь; предъявлять
homo, ĭnis, m – человек
ibĭmus – см. eo
imperium, i, n – власть; должность
im-prisŏno, āvi, ātum, 1 (< in – в + англ. prison – тюрьма) – сажать в тюрьму
infĭmus, a, um – самый низкий
in-iuria, ae, f – обида, не-справедливость
iudex, ĭcis, m – судья
iustitia, ae, f – справедливость
iuvo, āvi, ātum, 1 – помогать
lex, legis, f – закон
| alĭ-qui, alĭ-qua, alĭ-quod (§ 62) – какой-то
aut – или
Caesar, ăris, m – Цезарь
capio, cepi, captum, 3 – арестовывать; терпеть (ущерб)
caveo, cavi, cautum, 2 – быть осторожным
liber, a, um – свободный
me – Acc./ Abl. от ego (я): при переводе № 13 см. § 37, пункт 2
memĭni, meminisse (§ 75, п.3) – помнить
meus, a, um – мой
mitto, misi, missum, 3 – посылать (людей с целью захвата)
modus, i, m – способ, образ
ne – не (относится к глаголу)
nec – [и] не
nemo, ĭnis – никто [не]
nisi – кроме как
nobis – Dat./ Abl. от nos (мы): при переводе № 15 см. § 37, пункт 2
noceo, nocui, nocĭtum, 2 – вредить
non – не
nostrum – тут: «из нас»
nullus, a, um – ни один [не]
pars, partis, f – сторона (спора)
per (с Acc.) – по, согласно
per-suadeo, -suasi, -suasum, 2 – убеждать, внушать
petītum, i, n – требование
pono, posui, posĭtum, 3 – класть, положить
pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – мочь
posuisti – см. pono
pot-es (§ 20) – Praes. от pos-sum
potis, e – прав[ый] (в споре за вещь)
| commūnis, e – общественный (собирательное: § 35а, пункт 3)
con-fĕro, con-tŭli, col-lātum, con-ferre (§ 23) – направлять
corpus, ŏris, n – тело; человек (в № 5 – о заключённом)
culpa, ae, f – винá, грех
defungor, defunctus sum, defungi – умирать (defunctus – § 76, п.2, NB)
prior, ōris – первый
privātus, a, um – частный
pro – тут: «как»
qui (§ 61) – кто; тот, кто
quid (§ 61, 62) – что; что-то [из] (ne quid – ничто не)
quo – куда
quod (§ 61) – что; то, что
ratio, ōnis, f – основа
servo, āvi, ātum, 1 – соблюдать (esse servandam – § 66а, п.4)
si – если
sine (с Abl.) – без
sit – Praes. coniunct. от sum
sub-iicio, -iēci, -ieсtum, 3 – передавать (в суд, судý)
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть
super (с Acc.) – тут: «против»
suus, a, um – свой
terra, ae, f – страна
tollo, sustŭli, sublātum, 3 – брать
ultra (с Acc.) – за пределы
ut – как
utor, usus sum, uti (§ 76) – пользоваться
valeo, valui, valĭtum, 2 – иметь силу, быть действительным
vel – или
verto, verti, versum, 3 – обращать, направлять
|
5) Отрывок из Овидия– письмо к Одиссею его жены Пенелóпы в конце Троянской войны:
Hanc tua Penelopé lentó tibi mittit, Ulixes, Vix Priamús tantí tótaque Troia fuít.
Nil mihi rescribás at tamen ipse vení! O utinám tum, cúm Lacedaemŏna classe petēbat,
Troia iacét, certé Danaís invīsa puellis, Óbrutus insanís esset adulter aquís!
6) Ода Горация к Левконóе, откуда к нам пришла известная фраза«Carpe diem»:
Tu ne quaesiĕrís, scire nefás, quém mihi, quém tibí Quae nunc oppositís debilitát pumicibús maré
Finem di dedĕrínt, Leuconoé, nec Babyloniós Tyrrhenúm; sapiás, vina liqués, et spatió breví
Temptarís numerós. Ut meliús, quidquid erít, patí. Spem longám resecés. Dum loquimúr, fugĕrit invidá
Seu plurés hiemés seu tribuít Iuppĭter ultimám, Aetas: carpe diém, quam minimúm credŭla posteró.
Слова к № 5 и 6:
adulter, ĕri, m – прелюбодéй1 aetas, ātis, f – время
aqua, ae, f – вода; волна
at tamen – но только
Babylonius, a, um – вавилóнский
brevis, e – короткий
carpo, carpsi, carptum, 3 – ловить, использовать
certe – справедливо
classis, is, f – флот; корабль
credŭlus, a, um – вéрящий
Danaus, a, um – данáйский, греческий
debilĭto, āvi, ātum, 1 – ослаблять
dedĕrint (coniunct., § 83а) – см. do
di = dei (deus, i, m – бог)
dies, ēi, m – (этот) день
do, dedi, datum, 1 – давать
ob-ruo, -rui, -rūtum, 3 – топить, потоплять
op-posĭtus, a, um – встречный
patior, passus sum, pati (§ 76) – переносить, перенести
Penelopé, és, f, греч. – Пенелóпа, жена Одиссéя
peto, -tīvi, -tītum, 3 – добираться
plus, pluris – многий
postĕrus, a, um – будущий
Priămus, i, m – Приáм, последний царь Трои
puella, ae, f – дева, женщина
pumex, ĭcis, m – скала
quae (о зиме) – см. qui
quaero, quaesii, quaesĭtum, 3 – спрашивать
| dum – пока
epistŭla, ae, f – письмо
erit (§ 19a) – Fut. от sum
esset – см. sum
et – и
finis, is, m – конец
fugio, fugi, –, 3 – убегать
fuit – см. sum
hanc [epistŭlam] – § 39, таблица
hiems, hiĕmis, f – зима
iaceo, iacui, [iacĭtum], 2 – лежать в руинах
insānus, a, um – безумный
invĭdus, a, um – завистливый
invīsus, a, um – ненавистный
ipse, a, um (§ 38, пункт 3) – сам
Iuppĭter, Iovis, m – Юпитер
Lacedaemon, ŏnis, f – Спáрта1, (Lacedaemŏna – Ac.S., греч.)
quam minĭmum – как можно меньше
quem – § 61, таблица
qui, quae, quod (§ 61) – который
quid-quid (§ 62) – всё, что
re-scrībo, -scripsi, -scriptum, 3 – отвечать, писáть в ответ
re-sēco, -secui, -sectum, 1 – умерять, усмирять
sapio, sapii, –, 3 – быть мудрым
scio, scivi, scitum, 4 – знать
seu – или
spatium, i, n – время (жизни)
spes, ei, f – надежда
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть; стóить
tantus, a, um – такой большой2
| lentus, a, um – мéдлящий, не спешáщий (домой)
Leuconoé, és, f, греч. – Левконóя liquo, āvi, ātum, 1 – цедить, пить
longus, a, um – долгий, далёкий
loquor, locūtus sum, loqui (§ 76) – говорить
mare, maris, n – море; вóлны
melior, melius (§ 58) – лучший
mihi – Dat. от ego (я)
mitto, misi, missum, 3 – посылать
ne – не; nec – и не
nefas – нельзя
nil – ничего [не]
numĕrus, i, m – число; астрологическое учение
nunc – теперь
o utĭnam – о если бы (§ 85, пункт 1в, NB4)
tempto, āvi, ātum, 1 – испытывать (temptāris = temptavĕris: § 69, п.6)
tibi – Dat. от tu
totus, a, um – весь, вся, всё (tota-que = et tota)
tri-buo, -bui, -būtum, 3 – назначать
Troia, ae, f – Троя
tu – ты
tum, cum – тогда, когда
tuus, a, um – твой
Tyrrhēnus, a, um – тиррéнский3
Ulixes, is, m – Улúсс, Одиссéй
ultĭmus, a, um – последний
ut melius – ибо лучше
venio, veni, ventum, 4 – приезжать
vinum, i, n – вино
vix – едва ли
| 1Из греческой Спáрты троянский царевич Парúс увёз от мужа красавицу Елену, жену царя Менелáя; это стало поводом Троянской войны.
2О цене победы (война с троянцами, согласно Гомéру, длилась 10 лет): tanti fuit – § 47, пункт 9б.
3Часть Средиземного моря у западного берега Италии – между Сицилией, Сардúнией и Кóрсикой.
7) «Gaudeāmus» – международный ГИМН СТУДЕНТОВ(7 куплетов; ударения – для пения):
1. Gaudeāmus igĭtur,
Iuvenés dum sumus!
Post iucundam iuventūtem,
Post molestam senectūtem
Nos habēbit humus.
| 2. Ubi sunt, qui ante nos
In mundó fuēre?
Transeás ad supĕrós,
Transeás ad infĕrós,
Hos si vis vidēre!
| 3. Vita nostra brevis est,
Brevi finiētur.
Venit mors velocĭtér,
Rapit nos atrocĭtér,
Nemĭní parcētur!
| 4. Vívat academia!
Vívant professōres!
Vívat membrum quodlĭbét!
Vívant mémbra quaelĭbét!
Semper sint in flore!
|
5. Vívant omnes virgĭnes,
Gracĭlés, formōsae!
Vívant et muliĕrés,
Tenĕráe, amabĭlés,
Bonae, laboriōsae!
| 6. Vívat et res publĭca
Et qui illam regunt!
Vívat nostra civĭtás,
Maecenātum carĭtás,
Qui nos hic protēgunt!
| 7. Péreat tristitia,
Pereánt dolōres!
Pereát diabŏlús,
Quivis ántiburschiús [áнтибуршиýс]
Atque irrisōres!
|
Слова к гимну студентов:
academia, ae, f – академия
ad (с Acc.) – к
amabĭlis, e – любимый
ante nos – прежде нас
anti-burschius, i, m – анти-бýрш (< нем. Bursche – студент), т.е. противник студентов
atque – и
atrocĭter (§ 59a, п.3) < atrox, ōcis – безжалостный
bonus, a, um – добрый
brevis, e – короткий (brevi – вскоре)
carĭtas, ātis, f – щедрость
civĭtas, ātis, f – общúна (университетская)
diabŏlus, i, m – дьявол
dolor, ōris, m – страдание
dum – пока
est (§ 19а) – Praes. от sum
et – и
finio, īvi, ītum, 4 – заканчивать
flos, floris, m – цвет, цветение
rego, rexi, rectum, 3 – возглавлять
res publĭca – республика, госуд-во
semper – всегда
senectus, ūtis, f – старость
si – если
sint – Praes. coniunct. от sum
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть
supĕri, ōrum, m, plur. – небожители (обитатели Рая)
| formōsus, a, um – красивый
fuēre = fuērunt (см. sum)
gaudeo, gavīsus sum, gaudēre (§ 76а) – веселиться, радоваться
gracĭlis, e – стройный
habeo, habui, habĭtum, 2 – иметь; поглощать
hic – здесь
hos – § 39, таблица
humus, i, f – земля, почва
igĭtur – итак, же
ille, illa, illud (§ 38, п.3) – он, она
in – в, на
infĕri, ōrum, m, plur. – мертвецы (обитатели Ада)
irrīsor, ōris, m – насмешник, т.е. тот, кто (над нами) смеётся
iucundus, a, um – приятный
iuvĕnis, e – молодой
iuventus, ūtis, f – юность
laboriōsus, a, um – трудолюбивый
maecēnas, ātis, m – меценáт1
membrum, i, n – тут: «студент» (дословно: «участник»)
tener, a, um – нежный
terra, ae, f – земля
trans-eo, trans-ii, trans-ĭtum, trans-īre (§ 22) – отправляться
tristitia, ae, f – печаль, грусть
ubi – где
velocĭter (§ 59a, п.3) < velox, ōcis – быстрый
venio, veni, ventum, 4 – приходить
| molestus, a, um – тяжёлый
mors, mortis, f – cмерть
mulier, ĕris, f – замужняя женщина
mundus, i, m – мир, вселенная
nemo, ĭnis – никто [не]
non – не
nos – мы/ Acc. «нас»
noster, tra, trum – наш
omnis, e – весь, всё
parco, peperci, –, 3 – сохранять жизнь
per-eo, per-ii, per-ĭtum, per-īre (§ 22) – погибать; уходить
post – после (с Acc.)
professor, ōris, m – профессор
pro-tēgo, -texi, -tectum, 3 – опекать
quae-lĭbet – Plur. от quod-lĭbet
qui (§ 61, Plur.) – [те], кто; которые
qui-lĭbet, quae-lĭbet, quod-lĭbet (§ 62) – каждый
qui-vis (§ 62) – всякий, любой
quod-lĭbet (§ 62) – см. qui-lĭbet
rapio, rapui, raptum, 3 – похищать
video, vidi, visum, 2 – видеть
virgo, ĭnis, f – девушка
vis (§ 24) – Praes. от volo
vita, ae, f – жизнь
vivo, vixi, victum, 3 – жить; здравствовать
volo, volui, –, velle (§ 24) – хотеть
| 1Меценáт (покровитель искусств) – ставшее нарицательным имя друга императора Августа, Гая Цúльния Мецената (70–8 до н.э.), который оказывал помощь и покровительство выдающимся римским поэтам (Горацию и Вергилию) и был прославлен ими в стихах.
ТЕКСТЫ на КОНЪЮНКТИВ в ПРИДАТОЧНЫХ (подчинённых) предложениях (§ 82–84)
(§ 84. I–II).Придаточные ЦЕЛИ и ПОЯСНЕНИЯ: союзы UT (чтобы/ что), NE (чтобы не/ что не):
1) Крылатые фразы и цитаты:1) Unum habēmus os et duas aures, ut plus audiāmus, minus dicāmus (Зенóн). 2) Edĭmus ut vivāmus, non vivĭmus ut edāmus (в основе – слова Сокрáта). 3) Orandúm (e)st, ut sít mens sana in corpŏre sano (поэт Ювенáл). 4) Paupertas impŭlit audax, ut versús facĕrém (Гораций). 5) Ut amēris, amabĭlis esto (Овидий). 6) Cura, ut valeas./ Curet Deus, ut quam optĭme valeas. 7) Ut vincas, disce pati; ut vivas, disce mori (Плиний Младший). 8) Ut alĭquid fiěri videātur (о бесполезных усилиях, действиях только для вúдимости). 9) Totum in eo est, ut tibi impĕres (Цицерон). 10) Spectatúm veniúnt; veniúnt, spectentur ut ipsae (Овидий о женщинах, посещающих зрелища). 11) Nullus est liber tam malus, ut non alĭqua parte prosit (Плúний Старший). 12) Iocandum est, ut seria agas. 13) Intellĭge ut credas, crede ut intellĭgas (богослов Августúн)./ Credo ut intellĭgam (Ансéльм Кентерберúйский). 14) Gallīnam dat, ut taurum recipiat (сравн.: «мало дать, много взять»). 15) Impedior verecundia, ne te plurĭbus verbis rogem (Цицерон). 16) Est mihi verendum, ne mea superbia […] reprendātur (Цицерон). 17) Vitam in peregrinatiōne exigentĭbus hoc evĕnit, ut multa hospitia habeant, nullas amicitias (Сéнека). 18) Quidam […] vasa testacea se esse putant et, ne frangantur, timent (Эгинéта).
Слова к № 1:
ago, egi, actum, 3 – делать
alĭ-qui, alĭ-qua, alĭ-quod (§ 62) – какой-то
alĭ-quid (§ 62) – что-то
amabĭlis, e – достойный любви (перевод – § 46)
amicitia, ae, f – дружба, дружеское отношение
amo, āvi, ātum, 1 – любить
audax, ācis – дерзкий
audio, īvi, ītum, 4 – слушать
auris, is, f – ухо
corpus, ŏris, n – тело
cre-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – верить
curo, āvi, ātum, 1 – заботиться
dat – см. do
Deus, i, m – Бог
dico, dixi, dictum, 3 – говорить
disco, didĭci, –, 3 – учиться
do, dedi, datum, 1 – давать
duas < duo – два (§ 64, таблица)
edo, edi, esum, 3 – есть, кушать
eo – § 39, таблица
esse/ esto (§ 6) – см. sum
est (§ 19а) – Praes. от sum
et – и
evenio, evēni, eventum, 4 – случаться
exĭgo, ex-ēgi, ex-actum, 3 – проводить
specto, āvi, ātum, 1 – смотреть, рассматривать (перевод – § 73)
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть
superbia, ae, f – гордость, гордыня
tam – столь
taurus, i, m – бык
te – Acc./ Abl. от tu (ты)
testaceus, a, um – глúняный
tibi – Dat. от tu (ты): при переводе см. § 37, пункт 2
| facio, feci, factum, facĕre (§ 68a) – тут: «сочинять»
fio, factus sum, fiěri (§ 76a) – делаться, происходить
frango, fregi, fractum, 3 – разбиваться
gallīna, ae, f – курица
habeo, habui, habĭtum, 2 – иметь
hoc – тут: «так»
hospitium, i, n – отношение гостеприимства; приют
impedio, īvi, ītum, 4 – мешать, сдерживать
im-pello, -pŭli, -pulsum, 3 – заставлять
impĕro, āvi, ātum, 1 – быть
хозяином
in – в, на
intel-lĭgo, -lexi, -lectum, 3 – понимать
ioco, āvi, ātum, 1 – шутить
ipse, a, um (§ 38, п.3) – сам
liber, bri, m – книга
malus, a, um – плохой
mens, mentis, f – дух, ум
meus, a, um – мой
mihi – Dat. от ego (я)
minus – меньше
morior, mortuus sum, mori (§ 76) – умирать
multus, a, um – многий
timeo, timui, –, 2 – бояться
totus, a, um – весь, вся, всё
unus, a, um – один
ut – чтобы; что
valeo, valui, valĭtum, 2 – быть здоровым
vas, vasis, n – сосуд (см. § 46)
venio, veni, ventum, 4 – приходить
verbum, i, n – слово
| ne – чтобы не
non – не
nullus, a, um – ни один, никакой
optĭme (§ 59а, пункт 2) < optĭmus, a, um – лучший
oro, āvi, ātum, 1 – молить(ся); orandum est – § 66a, п.4а, NB2
os, oris, n – рот
pars, partis, f – часть
patior, passus sum, pati (§ 76) – терпеть
paupertas, ātis, f – бедность
peregrinatio, ōnis, f – странствие
plus (в № 1) – больше
plus, pluris – бóльший (числом)
pro-sit – Praes. coni. от pro-sum
pro-sum, pro-fui, –, prod-esse (§ 20) – помогать
puto, āvi, ātum, 1 – думать
quam – как можно
qui-dam (§ 62) – нéкоторый; Plur. некоторые
re-cipio, -cēpi, -ceptum, 3 – получить
reprendo, -ndi, -nsum, 3 – осуждать
rogo, āvi, ātum, 1 – просить
sanus, a, um – здравый, здоровый
se – § 78, пункт 4
serius, a, um – серьёзный (собирательное: § 35а, пункт 3)
sit – Praes. coniunct. от sum
verecundia, ae, f – скромность
vereor, verĭtus sum, verēri (§ 76) – опасаться
versus, us, m – стих
video, vidi, visum, 2 – видеть (в пассиве – «казаться»)
vinco, vici, victum, 3 – побеждать
vita, ae, f – жизнь
vivo, vixi, victum, 3 – жить
| 2) Примеры на согласование времён (§ 83):1)Constitui ad te venīre, ut te vidērem (Цицерон). 2) Fiĕri potest, ut errem (Цицерон). 3) Timeo, ne patri non occurras./ Timēbam, ne patri occurrĕres. 4) Tantălus tam carus deis erat, ut ad convivia deōrum invitarētur. 5) His verbis audītis, corvus stultus, de caseo non cogĭtans, cantāvit, ut vocem suam ostendĕret (пересказ басни Фéдра). 6) Consul imperāvit, ne milĭtes ordĭnes suos relinquĕrent. 7) Hannĭbal venēnum sumpsit, ne vivus in Romanōrum manus venīret. 8) Noli dubitāre, quin te sublevatūrus sim (Цицерон)./ Non dubitābam, quin meas littĕras libenter lectūrus esses (Цицерон). 9) Dedi opĕram, ut domĭno satisfacĕrem. 10) Rogasti me, ut tibi nummos mutuos darem. 11) Ardeo cupiditāte incredibĭli neque […] reprehendenda, nomen ut nostrum [= meum] scriptis illustrētur et celebrētur tuis (Цицерон). 12) Epaminondas adeo fuit veritātis dilĭgens, ut ne ioco quidem mentirētur (Нéпот). 13) Philosophia nos […] docuit, ut nosmet ipsos noscerēmus (Цицерон). 14) Consŭles dicti sunt ab eo, quod plurĭmum rei publĭcae consulĕrent (Помпóний).
Слова к № 2:
ab (с Abl.) – от
ad (с Acc.) – к, на
adeo – до такой степени
ardeo, arsi, arsum, 2 – гореть
audio, īvi, ītum, 4 – слышать (перевод – § 77)
canto, āvi, ātum, 1 – петь
carus, a, um – мил(ый)
caseum, i, n – сыр
celebro, āvi, ātum, 1 – прославлять
cogĭto, āvi, ātum, 1 – думать
con-stituo, -stitui, -stitūtum, 3 – решать
consul,ŭlis, m – консул
con-sŭlo, -sului, -sultum, 3 – давать советы, содействовать
convivium, i, n – пир
corvus, i, m – вóрон
cupidĭtas, ātis, f – желание
darem – см. do
de (с Abl.) – o
dedi – см. do
deus, i, m – бог
dico, dixi, dictum, 3 – называть
di-lĭgo, -lexi, -lectum, 3 – придерживаться
do, dedi, datum, 1 – давать; прикладывать, приложить
doceo, docui, doctum, 2 – учить
domĭnus, i, m – хозяин
dubĭto, āvi, ātum, 1 – сомневаться
eo – § 39, таблица
Epaminondas, ae, m – полководец Эпаминóнд
erat (§ 19a) – Imperf. от sum
erro, āvi, ātum, 1 – ошибаться
tam – настолько
Tantălus, i, m – Тантáл (имя)
te – Acc./ Abl. от tu (ты)
tibi – Dat. от tu (ты)
timeo, timui, –, 2 – бояться
| esses – см. sum
et – и
fio, factus sum, fiĕri (§ 76a) – быть; случиться
fuit – см. sum
Hannĭbal, ălis, m – Ганнибáл, полководец из Карфагéна
his – § 39, таблица
illustro, āvi, ātum, 1 – делать известным
impĕro, āvi, ātum, 1 – приказывать
in – в
in-credibĭlis, e – не-вероятный
invīto, āvi, ātum, 1 – приглашать
iocus, i, m – шутка (перевод – § 48, пункт 2)
ipse, a, um (§ 38, пункт 3) – сам
lego, legi, lectum, 3 – читать
libenter – охотно
littĕra, ae, f – письмо
manus, us, f – рука
me – Acc./ Abl. от ego (я)
mentior, mentītus sum, mentīri (§ 76) – лгать
meus, a, um – мой
miles, ĭtis, m – воин
mutuus, a, um – заёмный
ne – не; что[бы] не (ne... non – § 84, II, пункт 2)
neque – и не
noli – см. § 7
nomen, ĭnis, n – имя
non – не
nos = nos-met – мы/ Acc. «нас» (-met – усилительная частица)
nosco, novi, notum, 3 – познавать
noster, tra, trum – наш
tuus, a, um – твой
ut – чтобы; что
venēnum, i, n – яд
venio, veni, ventum, 4 – приходить, прийти; попадать
| nummus, i, m – монета, деньги
oc-curro, -curri, -cursum, 3 – встречаться, попадаться
opĕra, ae, f – усилие
ordo, ĭnis, m – ряд
ostendo, -ndi, -ntum, 3 – показывать
pater, tris, m – отец
philosophia, ae, f – философия
plurĭmum – очень много
pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – мочь
pot-est (§ 20) – Praes. от pos-sum
quidem – даже
quin – что
quod (§ 61) – что
re-linquo, -līqui, -lictum, 3 –
покидать
reprehendo, -ndi, -nsum, 3 – осуждать
res publĭca (res, rei, f – дело + publĭcus, a, um – общее) – республика, государство
rogo, āvi, ātum, 1 – просить (rogasti = rogavisti: § 69, п.6)
Romānus, i, m – рúмлянин
satis-facio, -fēci, -factum, -facĕre (§ 68a) – угождать
scriptum, i, n – сочинение
sim – Praes. coniunct. от sum
stultus, a, um – глупый
sublĕvo, āvi, ātum, 1 – поддерживать
sum, fui, –, esse (§ 19a) – быть
sumo, sumpsi, sumpsum, 3 – принимать
sunt (§ 19а) – см. sum
suus, a, um – свой
verbum, i, n – слово
verĭtas, ātis, f – истина
video, vidi, visum, 2 – видеть
vivus, a, um – живой
vox, vocis, f – голос
| 3) Цитаты из области права:1) Lex Fufia Caninia cavet, ut libertātes servis testamento nominātim dentur (Ульпиáн). 2) Congruit bono et gravi praesĭdi curāre, ut pacāta atque quiēta provincia sit (Ульпиáн). 3) Observandum est, ne is iudex detur, quem altĕra pars nominātim petat (Каллистрáт). 4) Observāre proconsŭlem oportet, ne in hospitiis praebendis onĕret provinciam (Ульпиáн). 5) Constitūto princĭpe datum est ei ius, ut quod constituisset, ratum esset (Помпóний). 6) Corrumpĭtur anĭmus servi et si persuadeātur ei, ut domĭnum contemnĕret (Гай). 7) Legum conditōres festos instituērunt dies, ut ad hilaritātem homĭnes publĭce cogerentur (Сéнека). 8) Actio Aquiliae competīvit cum eo, «qui canem irritavĕrat et effecĕrat, ut alĭquem mordĕret, quamvis eum non tenuit» (Ульпиáн). 9) Legum […] omnes servi sumus, ut liběri esse possĭmus (Цицерон). 10) Nemo prudens punit, quia peccātum est, sed ne peccētur (Сéнека). 11) Ne potentiōres viri humiliōres iniuriis adficiant neve defensōres eōrum calumniōsis criminĭbus insectentur innocentes, ad religiōnem praesĭdis provinciae pertĭnet (Ульпиáн). 12) Lex natūrae haec est, ut qui nascĭtur sine legitĭmo matrimonio, matrem sequātur (Ульпиáн). 13) Sic utěre tuo, ut aliēnum non laedas.
|