1) Alexander, cum a praeceptōre suo audivisset innumerabĭles esse mundos, exclamavisse dicĭtur: «Et ego nullo adhuc potītus sum!» 2) Lacaena quaedam, cum filium in proelio interfectum esse audivisset: «Eum genuĕram, ut esset, qui pro patria mortem non dubitāret occumbĕre». 3) Cum quid mutuum dederĭmus, etsi non cavĭmus, ut aeque bonum nobis redderētur, non liceat debitōri deteriōrem rem reddĕre (Ïîìïóíèé). 4) Qui […] aliēnum quid contrectāvit, ut lucrifacĕret, tametsi mutāto consilio id domĭno postea reddĭdit, fur est (Óëüïèáí). 5) Ne utĭlem quidem arbĭtror esse nobis futurārum rerum scientiam. Quae enim vita fuisset Priămo, si ab adulescentia scisset, quos eventus senectūtis esset habitūrus? (Öèöåðîí). 6) Ut servemĭni, deest vobis anĭmus: quid, si moriendum pro patria esset, facerētis? (Òèò Ëèâèé). 7) Non essēmus paupĕres, si nescirēmus, quid esset paupertas (Âàððóí). 8) [Interrogātus], quid esset dolus malus, respondebat: cum esset aliud simulātum, aliud actum (Öèöåðîí). 9) Lacedaemonii interrogāti, qua de causa nunquam leges mutārent, dixērunt: «Ne serviant leges hominĭbus, sed ii oboediant legĭbus». 10) Solo, quum interrogarētur, cur nullum supplicium constituisset in eum, qui parentem necasset, respondit se id nemĭnem factūrum [esse] putasse (Öèöåðîí). 11) Alexander, cum iam in India vagarētur […], sagitta ictus [est] […]. Deinde, cum, represso sanguĭne, sicci vulnĕris dolor crescĕret et crus equo suspensum paulātim obtorpuisset, coactus est absistĕre: «Omnes», inquit, «iurant me Iovis esse filium, sed vulnus hoc homĭnem esse me clamat» (Ñéíåêà). 12) Cum Caesar ultĭmo anni die Caninium consŭlem fecisset, Cicĕro amīco cuīdam scripsit: «Caninio consŭle Romae nihil mali factum esse scito: fuit enim mirae vigilantiae, qui per consulātum somnum non vidĕrit».
Ñëîâà ê ¹ 8:
a/ ab (ñ Abl.) – îò; c
ab-sisto, -stĭti, –, 3 – îñòàíàâëèâàòüñÿ
actum – ñì. ago
adhuc – äî ñèõ ïîð
adulescentia, ae, f – þíîñòü
aeque – â ðàâíîé ñòåïåíè
ago, egi, actum, 3 – äåëàòü
Alexander, dri, m – Àëåêñàíäð Ìàêåäîíñêèé
aliēnus, a, um – ÷óæîé
alius, alia, aliud (§ 38, ï.1) – äðóãîé (aliud… aliud – îäíî… äðóãîå)
amīcus, i, m – äðóã
anĭmus, i, m – äóõ, ìóæåñòâî; óì
annus, i, m – ãîä
arbĭtror, arbitrātus sum, arbitrāri (§ 76) – ñ÷èòàòü
audio, īvi, ītum, 4 – ñëûøàòü
bonus, a, um – õîðîøèé
Caesar, ăris, m – Öåçàðü
Caninius, i, m – Êàíúíèé (èìÿ); Caninio – § 77a
causa, ae, f – ïðè÷èíà
caveo, cavi, cautum, 2 – ïðèíèìàòü ìåðû
Cicĕro, ōnis, m – Öèöåðîí
clamo, āvi, ātum, 1 – êðè÷àòü
coactus – ñì. cogo
cogo, coēgi, coactum, 3 – âûíóæäàòü
consilium, i, n – ðåøåíèå
con-stituo, -stitui, -stitūtum, 3 – íàçíà÷àòü
consul, ŭlis, m – êîíñóë (consŭlem – § 46, ïóíêò 2; consŭle – § 77a)
consulātus, us, m – êîíñóëüñòâî
con-trecto, āvi, ātum, 1 – ïðèñâàèâàòü ñåáå
cresco, crevi, cretum, 3 – âîçðàñòàòü
crus, cruris, n – ãîëåíü
cuī-dam (Dat.S.) – ñì. quae-dam
cum – êîãäà
cur – ïî÷åìó
de (ñ Abl.) – ïî
debĭtor, ōris, m – äîëæíèê
dederĭmus – ñì. do
de-est (§ 20) – Praes. îò de-sum
deinde – çàòåì
de-sum, de-fui, –, de-esse (§ 20) – íå õâàòàòü, îòñóòñòâîâàòü
pro (ñ Abl.) – çà, ðàäè
proelium, i, n – ñðàæåíèå
puto, āvi, ātum, 1 – äóìàòü
(putasse = putavisse: § 69, ï.6)
qua – § 61, òàáëèöà (qua de causa = de qua causa)
quae < qui, quae, quod (§ 61) – êàêîé
quae-dam < qui-dam, quae-dam, quod-dam (§ 62) – îäèí, íéêèé
qui (§ 61) – êòî; òîò, êòî; êîòîðûé
quid – ÷òî (§ 61); ÷òî-òî; êàêîé-òî quidem – äàæå
quos – § 61, òàáëèöà
quum = cum (êîãäà)
red-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – âîçâðàùàòü, âåðíóòü
re-prĭmo, -pressi, -pressum, 3 – îñòàíàâëèâàòü (ïåðåâîä – § 77)
res, rei, f – âåùü; äåëî, îáñòîÿòåëüñòâî
deterior, ōris – õóäøèé
dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü
dies, ēi, m – äåíü (die – § 50â, ïóíêò 12)
do, dedi, datum, 1 – äàâàòü
dolor, ōris, m – áîëü
dolus malus – çëîé ýìûñåë
domĭnus, i, m – õîçÿèí
dubĭto, āvi, ātum, 1 – êîëåáàòüñÿ, æàëåòü
ego – ÿ
enim – èáî, âåäü
equus, i, m – êîíü
esse/ essēmus/ esset – ñì. sum
est (§ 19à) – Praes. îò sum
et – è; etsi – äàæå åñëè
eum – § 39, òàáëèöà
eventus, us, m – ðåçóëüòàò, êîíå÷íîå ñîáûòèå
ex-clāmo, āvi, ātum, 1 – êðè÷àòü, âîñêëèöàòü
facio, feci, factum, facĕre (§ 68a) – äåëàòü, ñîâåðøàòü; íàçíà÷àòü
factum esse – ñì. fio
fecisset – ñì. facio
filius, i, m – ñûí (â ¹ 11 – § 78, ï.6)
fio, factus sum, fiĕri (§ 76a) – ñëó÷àòüñÿ
fuisset/ fuit – ñì. sum
fur, furis, m – âîð
futūrus, a, um – áóäóùèé
genuĕram – ñì. gigno
gigno, genui, genĭtum, 3 – ðîæäàòü
habeo, habui, habĭtum, 2 – èìåòü (esset habitūrus – § 81, ïóíêò 10)
hoc < hic, haec, hoc (§ 39) – ýòîò
homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê
iam – óæå
ico, ici, ictum, 3 – ïîðàæàòü
id < is, ea, id (§ 39) – ýòîò; îí, îíà
ii – § 39, òàáëèöà
in – â; â îòíîøåíèè; ïðîòèâ
India, ae, f – Èíäèÿ
in-numerabĭlis, e – áåñ-÷èñëåííûé
inquam, inquit (§ 75, ïóíêò 2) – ãîâîðèò
inter-ficio, -fēci, -fectum, 3 – óáèâàòü
inter-rōgo, āvi, ātum, 1 – ñïðàøèâàòü
Iovis – Gen. îò Iuppĭter (Þïèòåð, Çåâñ)
respondeo, -ndi, -nsum, 2 – îòâå÷àòü
Roma, ae, f – Ðèì (Romae – § 50â, ïóíêò 11, NB)
sagitta, ae, f – ñòðåëà
sanguis, ĭnis, m – êðîâü
scientia, ae, f – çíàíèå
scio, scivi, scitum, 4 – çíàòü (scito – § 6; scisset = scivisset: § 69, ï.6)
scribo, scripsi, scriptum, 3 – ïèñáòü
se – § 78, ïóíêò 4
sed – à, íî
senectus, ūtis, f – ñòàðîñòü
servio, īvi, ītum, 4 – ñëóæèòü
servo, āvi, ātum, 1 – ñïàñàòü, ñïàñòè
si – åñëè, åñëè áû
siccus, a, um – ïîäñîõøèé
simŭlo, āvi, ātum, 1 – èçîáðàæàòü, ïîêàçûâàòü
Solo, ōnis, m – çàêîíîäàòåëü Ñîëóí (Àôèíû, VI â. äî í.ý.)
iuro, āvi, ātum, 1 – êëÿñòüñÿ
Lacaena, ae, f – ñïàðòáíêà
Lacedaemonii, ōrum, m, plur. – ëàêåäåìóíÿíå, ñïàðòáíöû
lex, legis, f – çàêîí
licet, licuit, licēre (§ 75, ïóíêò 1) – ïîçâîëÿòüñÿ
lucri-facio, -fēci, -factum, 3 (< lucrum – ïðúáûëü + facio – äåëàòü) – ïîëó÷àòü äîõîä
malus, a, um – ïëîõîé (mali – § 47, ïóíêò 8)
me – Acc./ Abl. îò ego
mirus, a, um – óäèâèòåëüíûé
morior, mortuus sum, mori (§ 76) – óìèðàòü (moriendum est – § 66a, ïóíêò 4à, NB2)
mors, mortis, f – ñìåðòü
mundus, i, m – ìèð
muto, āvi, ātum, 1 – ìåíÿòü, èçìåíÿòü (ïåðåâîä â ¹ 4 – § 77)
mutuum, i, n – çà¸ì, âåùü âçàéìû
ne – íå; ÷òîáû íå
neco, āvi, ātum, 1 – óáèâàòü (necasset = necavisset: § 69, ï.6)
nemo, ĭnis – íèêòî [íå]
ne-scio, īvi, ītum, 4 – íå çíàòü
nihil – íè÷òî, íè÷åãî [íå]
nobis – Dat./ Abl. îò nos (ìû)
non – íå
nullus, a, um – íè îäèí, íèêàêîé
nunquam – íèêîãäà [íå]
oboedio, īvi, ītum, 4 – ïîâèíîâàòüñÿ
ob-torpesco, -torpui, –, 3 – öåïåíåòü
oc-cumbo, -cubui, -cubĭtum, 3 – ïðèíèìàòü, ïðèíÿòü
omnis, e – âåñü, âñ¸
parens, entis, m – ðîäèòåëü, îòåö
patria, ae, f – ðîäèíà
paulātim – ïîñòåïåííî
pauper, ĕris – áåäíûé
paupertas, ātis, f – áåäíîñòü
per (ñ Acc.) – â òå÷åíèå
postea – çàòåì
potior, potītus sum, potīri (§ 76) – âëàäåòü
praeceptor, ōris, m – íàñòàâíèê
Priămus, i, m – Ïðèáì, ïîñëåäíèé öàðü ñîææ¸ííîé ãðåêàìè Òðîè
somnum, i, m – ñîí
sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü, ñóùåñòâîâàòü
supplicium, i, n – íàêàçàíèå
suspendo, -ndi, -nsum, 3 – ïîääåðæèâàòü
suus, a, um – ñâîé
tam-etsi – äàæå åñëè
ultĭmus, a, um – ïîñëåäíèé
ut – ÷òîáû
utĭlis, e – ïîëåçíûé (ïåðåâîä – § 78, ïóíêò 7)
vagor, vagātus sum, vagāri (§ 76) – íàõîäèòüñÿ
video, vidi, visum, 2 – âèäåòü
vigilantia, ae, f – áäèòåëüíîñòü (ïåðåâîä – § 47, ïóíêò 5)
vita, ae, f – æèçíü
vobis – Dat./ Abl. îò vos (âû)
vulnus, ĕris, n – ðàíà
ÒÅÊÑÒÛ ÄËß ×ÒÅÍÈß, ÐÀÇÁÎÐÀ è ÏÅÐÅÂÎÄÀ (ïî âñåé ãðàììàòèêå)
Vale, puella, iam Catullus obdūrat: Quis nunc te adībit? cui videbĕris bella?
Nec te requīret nec rogābit invītam, Quem nunc amābis? cuius esse dicēris?
At tu dolēbis, cum rogabĕris nulla. Quem basiābis? cui labella mordēbis?
Scelesta, vae te, quae tibi manet vita? At tu, Catulle, destinātus obdūra.
Ñëîâà ê ¹ 2c:
ad-ībit < ad-eo, ad-ii, ad-ĭtum,
ad-īre (§ 22) – ïîä-õîäèòü; ïîñåùàòü
amo, āvi, ātum, 1 – ëþáèòü
at – a
basio, āvi, ātum, 1 – öåëîâàòü
bellus, a, um – êðàñèâûé (ïðè ïåðåâîäå ñì. § 46)
Catullus, i, m – Êàòýëë
cui (§ 61) – Dat. îò quis
cuius (§ 61) – Gen. îò quis (cuius esse – ïåðåâåñòè: «÷üåé»)
cum – êîãäà
destinātus, a, um – òâ¸ðäûé
(äóõîì)
dico, dixi, dictum, 3 – íàçûâàòü
doleo, dolui, –, 2 – ñòðàäàòü
esse (§ 19a) – ñì. cuius esse
iam – óæå
in-vītus, a, um – íå-æåëàþùèé
labellum, i, n – ãóáêà, ãóáà
maneo, mansi, mansum, 2 –
îñòàâàòüñÿ
mordeo, momordi, morsum, 2 –
êóñàòü
nec – è íå
nullus, a, um – íèêàêîé [íå] (nulla ìîæíî ïîíÿòü êàê «âîîáùå íå»)
nunc – òåïåðü
obdūro, āvi, ātum, 1 – âëàäåòü
ñîáîé; ÷åðñòâåòü (î ÷óâñòâàõ)
puella, ae, f – äåâà
quae – ñì. qui
quem – § 61
qui, quae, quod (§ 61) – êàêóé
quis – êòî
re-quīro, -quisīvi, -quisītum, 3 – íóæäàòüñÿ; èñêàòü
rogo, āvi, ātum, 1 – ïðîñèòü,
òðåáîâàòü
scelestus, a, um – íåâåðíûé
te – Acc./ Abl. îò tu
tibi – Dat. îò tu
tu – òû
vae te – óâû òåáå, ãîðå òåáå
vale – ïðîùàé (äî ñâèäàíèÿ)
video, vidi, visum, 2 – âèäåòü
(â ïàññèâå – «êàçàòüñÿ»)
vita, ae, f – æèçíü
3) Î öåííîñòè äàðóâ (èñòîðèÿ î ãðå÷åñêîì ôèëîñîôå Ñîêðáòå):
1) Cum aliquando Socrăti a discipŭlis multa dona oblāta essent, Aeschĭnes dixit tristi voce: «Mihi, cum pauperrĭmus sim, nihil digni est, quod dāre tibi possim. Ităque dono tibi unum, quod habeo, – me ipsum. Cum meum munus parvum esse sciam, tamen rogo, ut benevŏle accipias». 2) Adulescenti Socrătes: «Tua modestia digna est, ut laudētur. Sed, si anĭmam tuam mihi des, ne putes tuum munus esse parvum! Libenter accipio, quod mihi donas, et curābo, ut te meliōrem tibi reddam, quam accēpi».
Ñëîâà ê ¹ 3:
à – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á)
ac-cipio, -cēpi, -ceptum, 3 – ïðèíèìàòü, ïîëó÷àòü
adulescens, entis, m – þíîøà
Aeschĭnes, is, m – Ýñõúí (èìÿ)
aliquando – îäíàæäû
anĭma, ae, f – äóøà
benevŏle (§ 59a, ï.2) < bene-vŏlus, a, um – áëàãî-ñêëîííûé
cum – êîãäà; ïîñêîëüêó; õîòÿ
curo, āvi, ātum, 1 – çàáîòèòüñÿ
dare – ñì. do
des – ñì. do
dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü
dignus, a, um – äîñòîéíûé;
öåííûé (digni – § 47, ïóíêò 8)
discipŭlus, i, m – ó÷åíèê
do, dedi, datum, 1 – äàâàòü; äîâåðÿòü
dono, āvi, ātum, 1 – äàðèòü
donum, i, n – äàð, ïîäàðîê
esse/ essent – ñì. sum
est – Praes. îò sum
et – è
habeo, habui, habĭtum, 2 – èìåòü
ipse, a, um (§ 38, ïóíêò 3) – càì
ităque – ïîýòîìó
laudo, āvi, ātum, 1 – õâàëèòü
libenter – îõîòíî
me – Acc./ Abl. îò ego (ÿ): me ipsum (ïåðåâîä): § 37, ïóíêò 2
melior, ōris – ëó÷øèé (ïåðåâîä – § 46, ïóíêò 2)
meus, a, um – ìîé
mihi – Dat. îò ego (ÿ): ïåðåâîä â ¹ 1 – § 48, ïóíêò 1
modestia, ae, f – ñêðîìíîñòü
multus, a, um – ìíîãèé
munus, ĕris, n – äàð
ne – íå
nihil [est] – íè÷åãî [íåò]
oblāta – ñì. of-fĕro
of-fĕro, ob-tŭli, ob-lātum, of-ferre (§ 23, ï.2) – ïðåïîäíîñèòü
parvus, a, um – ìàëûé (§ 78, ï.7)
pauper, ĕris – áåäíûé (pauperrĭmus, a, um – § 57, ï.3à)
pos-sim – Praes. coni. îò pos-sum
pos-sum, potui, –, posse (§ 20) – ìî÷ü
puto, āvi, ātum, 1 – äóìàòü
quam – ÷åì
quod (§ 61) – ÷òî
red-do, -dĭdi, -dĭtum, 3 – âîçâðàùàòü, âåðíóòü
rogo, āvi, ātum, 1 – ïðîñèòü
scio, scivi, scitum, 4 – çíàòü
sed – íî
si – åñëè
sim – Praes. coniunct. îò sum
Socrătes, is, m – Ñîêðáò
sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü
tamen – íî, îäíàêî
te – Acc./ Abl. îò tu (òû)
tibi – Dat. îò tu (òû)
tristis, e – ïå÷àëüíûé
tuus, a, um – òâîé
unus, a, um – åäèíñòâåííûé
ut – ÷òîáû
vox, vocis, f – ãîëîñ
4) Î âûðàæåíèè «Äàìóêëîâ ìå÷»(ïîñòîÿííàÿ îïàñíîñòü ïðè âèäèìîì áëàãîïîëó÷èè):
1) Nemo erat in Syracūsis tyranno Dionysio divitior. 2) Multi cives tyrannum beatissĭmum omnium homĭnum esse putābant, et Dionysius semper metuēbat, ne ab invisorĭbus suis occiderētur. 3) Cum Damŏcles assentātor commemorāret abundantiam rerum et copiārum Dionysii, interrogāvit eum tyrannus, num vitam talem degustāre vellet. 4) Cum ille se cupĕre dixisset, Dionysius iussit Damŏclem in aureo lecto collocāri et puĕros delectos ei ministrāre. 5) Mensae magnifĭcis epŭlis instruebantur, omnia auro argentōque ornāta erant. 6) Sed in medio apparātus Dionysius fulgentem gladium, tenui filo ad lacūnar affixum, demittĕre constituit, ut impendēret beāti cervĭci. 7) Damŏcles, iam nullam pulchritudĭnem sentiens, denĭque exorāvit tyrannum, ut abīre ei licēret. 8) Ita declarāvit Dionysius nullas divitias homĭni dulces esse, si ei terror impendeat.
Ñëîâà ê ¹ 4:
ab – ïðåäëîã áåç ïåðåâîäà (§ 50á)
ab-īre – ñì. ab-eo
ab-eo, ab-ii, ab-ĭtum, ab-īre (§ 22) – óéòè
abundantia, ae, f – îáèëèå
ad (ñ Acc.) – ê
af-fīgo, -fixi, -fixum, 3 – ïðè-êpåïëÿòü
apparātus, us, m – âåëèêîëåïèå
argentum, i, n – ñåðåáðî (argentō-que = et argento)
assentātor, ōris, m – ëüñòåö
aureus, a, um – çîëîòîé
aurum, i, n – çîëîòî
beātus, a, um – ñ÷àñòëèâûé (ïåðåâîä â ¹ 2 – § 78, ïóíêò 6)
cervix, ĭcis, f – øåÿ
civis, is, m – ãðàæäàíúí
collŏco, āvi, ātum, 1 – ðàñïîëàãàòü, ðàñïîëîæèòü, ïîìåñòèòü
ñom-memŏro, āvi, ātum, 1 – óïîìÿíýòü â ðå÷è
con-stituo, -stitui, -stitūtum, 3 – ðàñïîðÿæàòüñÿ
copia, ae, f – âîéñêî
cum – êîãäà
cupio, īvi, ītum, 3 – õîòåòü
Damŏcles, is, m – Äàìóêë
declāro, āvi, ātum, 1 – ïîêàçûâàòü
degusto, āvi, ātum, 1 – ïîïðîáîâàòü, âêóñúòü
de-lĭgo, -lēgi, -lectum, 3 – èçáèðàòü (î ëó÷øèõ)
de-mitto, -mīsi, -missum, 3 – ïîäâåñèòü
denĭque – â êîíöå êîíöîâ
dico, dixi, dictum, 3 – ãîâîðèòü
Dionysius, i, m – Äèîíúñèé
dives, ĭtis –áîãàòûé
divitia, ae, f – áîãàòñòâî
dulcis, e – ìèë(ûé)
ei (§ 39) – Dat.S. îò is (îí)
epŭla, ae, f – áëþäî
erant/ erat (§ 19a) – Imperf. îò sum
esse – ñì. sum
et – è
eum – § 39, òàáëèöà
exōro, āvi, ātum, 1 – ïðîñèòü
filum, i, n – íèòü
fulgeo, fulsi, –, 2 – áëåñòåòü
gladius, i, m – ìå÷
homo, ĭnis, m – ÷åëîâåê (homĭnum â ¹ 2 – § 57, ïóíêò 2)
iam – óæå
ille, illa, illud (§ 38, ï.3) – îí; òîò
im-pendeo, –, –, 2 – óãðîæàòü
in – â, íà
in-struo, -struxi, -structum, 3 – íàêðûâàòü
interrŏgo, āvi, ātum, 1 – ñïðàøèâàòü
invīsor, ōris, m – çàâèñòíèê
ita – òàê
iubeo, iussi, iussum, 2 – ïðèêàçûâàòü
lacūnar, āris, n – ïîòîëîê
lectus, i, m – ëîæå
licet, licuit, licēre (§ 75, ïóíêò 1) – áûòü ïîçâîëåííûì
magnifĭcus, a, um – âåëèêîëåïíûé
medium, i, n – ñåðåäèíà
mensa, ae, f – ñòîë
metuo, metui, –, 3 – áîÿòüñÿ
ministro, āvi, ātum, 1 – ïðèñëóæèâàòü
multus, a, um – ìíîãèé
ne – ÷òîáû íå
nemo – íèêòî [íå]
nullus, a, um – íèêàêîé [íå]
num – ëè
oc-cīdo, -cīdi, -cīsum, 3 – óáèâàòü, ëèøàòü æèçíè
omnis, e – âåñü, âñ¸ (omnia – ñîáèðàòåëüíîå: § 35à, ïóíêò 3)
orno, āvi, ātum, 1 – óêðàøàòü
puer, puĕri, m – þíîøà
pulchritūdo, ĭnis, f – êðàñîòà
puto, āvi, ātum, 1 – ñ÷èòàòü
-que – è (§ 32, ïóíêò 6)
res, rei, f – áîãàòñòâî
se – § 78, ïóíêò 4
sed – íî
semper – âñåãäà
sentio, sensi, sensum, 4 – çàìå÷àòü
si – åñëè
sum, fui, –, esse (§ 19a) – áûòü
suus, a, um – ñâîé
Syracūsae, ārum, f, plur. – Ñèðàêýçû, ãîðîä â Ñèöèëèè
talis, e – òàêîé
tenuis, e – òîíêèé
terror, ōris, m – ñòðàõ
tyrannus, i, m – òèðàí1 (tyranno – § 56, ïóíêò 2)
ut – ÷òîáû
vellet – ñì. volo
vita, ae, f – æèçíü
volo, volui, –, velle (§ 24) – õîòåòü
1Òèðáí â àíòè÷íîñòè – íåçàêîííî çàõâàòèâøèé âëàñòü (Äèîíúñèé æèë â êîíöå V–IV ââ. äî í.ý.).